رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 در نشست هم انديشي '' رصدخانه اجتماعي كوويد 19 با دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور '' كه با حضور دبير كميته علمي ستاد ملي كرونا كشور، روساي برخي دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور يا نمايندگان آنان، اعضاي هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و مسئولان رصدخانه اجتماعي كوويد 19 بصورت مجازي برگزار شد، ضرورت جايگاه رصدخانه اجتماعي كوويد 19 و رسالت آن در نظام سلامت كشور را تبيين كرد.

به گزارش خبرنگار وبداي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي، دكتر حميدرضا خانكه پيش از ورود به مبحث اصلي سخنراني خود، با مروري بر روند شيوع كوويد 19 از بدو ورود به كشور تا كنون و مسايل پيرامون آن، گفت: از 30 بهمن ماه سال 1398، براي اولين بار كرونا در ايران و در شهر قم شناسايي و تائيد شد، و بسرعت گسترش پيدا كرد و وزارت بهداشت، مديريت بيماري را بعهده گرفت و سازمان هاي ديگر هم كمك كردند، و برغم توفيقات خوبي كه در حوزه مديكال، توليد دارو و واكسن داشتيم، متاسفانه شاهد چهار موج از شيوع بيماري بوديم كه طي روزهاي اخير نيز موج پنجم آن آغاز شده است.

وي افزود: در ابتدا، بيماري از پيچيدگي خاصي در سراسر دنيا برخوردار بود، بطوري كه ماهيت ويروس و جهش هاي آن زياد مشخص نبود و درمان مشخصي براي آن ارائه نمي شد، ضمن آنكه مديريت كوويد در همه كشورهاي دنيا، با مشكلاتي روبه رو بود كه شايد به دليل توجه كمتر به ابعاد ديگري غير از مديكال بود.

وي تصريح كرد كه با شيوع كوويد، سرعت گسترش، رعايت نكات بهداشتي و پذيرش محدوديت ها از سوي مردم، و سياست هاي ملي در كشورهاي مختلف، متفاوت بود. همراهي مردم متفاوت است و بحث گروه هاي آسيب پذير و افراد كم برخوردار مطرح شد، و برغم اينكه در اوايل پاندمي، همه فكر مي كردند كه كرونا به عدالت به همه آسيب مي رساند، بعد متوجه شديم كه افراد متفاوت، تاثير متفاوت مي گيرند.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 افزود: با توجه به اينكه گاها مردم به دلايل مختلف، نسبت به توصيه هاي ستاد ملي كرونا مقاومت نشان مي دادند و مديريت بيماري را با مشكل روبه رو مي كردند، اين ضرورت به مقام عالي وزارت بهداشت پيشنهاد داده شد تا ابعاد اجتماعي كوويد مورد بررسي و راهكارهاي لازم براي آن پيش بيني شود، تا اينكه به دستور وزيرمحترم بهداشت، رصدخانه اجتماعي كوويد 19 از اسفندماه 1399 فعال شد و هدف آن، '' پرداختن به جنبه هاي اجتماعي ناشي از شيوع بيماري كرونا است كه كمتر مورد توجه قرار گرفته بود''.

رئيس دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي ادامه داد: اين دانشگاه با سبقه اي كه در حوزه سلامت اجتماعي دارد و حدود 30 سال در حوزه اجتماعي مطالعه كرده و با توجه به رسالت و مرجعيتي كه در حوزه هاي سلامت اجتماعي و توانبخشي دارد، براي اينكار انتخاب شد و سابقه 30 ساله اين دانشگاه در حوزه سلامت اجتماعي اجازه داد تا بتواند ورود بهتري به اين حوزه داشته باشد. هرچند كه دانشگاه هاي مختلف در سطح كشور داراي دپارتمان هاي سلامت اجتماعي و طب اجتماعي هستند، و مراكز مربوط به عوامل اجتماعي موثر بر سلامت هم در كشور فعاليت مي كنند، اما سبقه 30 ساله دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و مطالعات متعددي كه از ابتداي شيوع كوويد انجام داده بود، اين اولويت را به اين دانشگاه داد تا مرجعيت اين حوزه را بعهده بگيرد و با مشاركت همكاران ديگر بتواند اين كار را به سرانجام برساند.

وي سپس گزارشي از عملكرد رصدخانه اجتماعي كوويد 19 طي چند ماه گذشته كه از تاسيس آن مي گذرد و برنامه هايي كه در پيش دارد، ارائه داد.

دكتر خانكه اظهار داشت: وقتي صحبت از رصدخانه مي كنيم، يعني مجموعه اي كه وظيفه دارد تا ديده باني كند و اطلاعات مورد نظر مرجع خود را جمع آوري كرده و در تصميم سازي و تصميم گيري كمك كند. ما معتقد بوديم كه بسياري از تصميمات ستاد ملي كرونا با كم توجهي به ابعادي غير از سلامت گرفته مي شد و ابعاد اجتماعي كمتر مورد توجه بود مثلا حمايت از گروه هاي آسيب پذير را نداشتيم، لذا بايد رصدخانه شكل مي گرفت تا شاخص هاي مرتبط با سلامت اجتماعي رصد شده و اين شاخص ها را به گفتمان هاي سياسي تبديل كرده و در اختيار برنامه ريزان و سياستگذاران قرار بدهد تا تصميمات منطقي تري گرفته شود. اين نقطه ضعف در خيلي از كشورهاي دنيا و در كشور ما هم بود و با اين منطق، رصدخانه اجتماعي كوويد 19 شكل گرفت.

وي درمورد مفهوم '' سلامت اجتماعي '' گفت: ما از سه بعد به سلامت اجتماعي نگاه مي كنيم، 1- بعد فردي اين حوزه است كه بخشي از سلامت فرد را در بر مي گيرد، 2- نگاهي است كه جامعه را مورد مخاطب قرار مي دهد و واحد سلامت اجتماعي را جامعه مي داند. جامعه اي كه مي تواند سلامت داشته باشد، جامعه اي كه مي تواند سلامت را تامين كند و يا سلامت را به مخاطره بياندازد، و شاخص هايي وجود دارند كه مي توانند جامعه را برخوردار سلامت كنند، مانند '' اعتماد اجتماعي، مشاركت، درآمد، و... ''، 3- نگاه سوم، از بعد مولفه هاي اجتماعي تاثيرگذار بر سلامت است، كه قاعدتا اين مولفه ها، شرايطي را بوجود مي آورند كه ما در اين شرايط متولد مي شويم، زندگي كرده، تحصيل مي كنيم، پيرشده و فوت مي كنيم و اگر اين مولفه ها توزيع نابرابر داشته باشند، طبقات اجتماعي را ايجاد مي كنند و شكل گيري طبقات اجتماعي، شروعي است براي متاثر شدن از پيامدهاي عوامل تاثيرگذار بر سلامت. و ما نيز در رصدخانه با همين نگاه سوم، به موضوع ورود پيدا كرديم، كه البته نگرش هاي ديگر هم مد نظر قرار داديم.

وي كه عضو كميته علمي ستاد ملي كرونا نيز مي باشد، با اشاره به آمار 184 ميليون مبتلاي كرونا در دنيا و تعداد 4 ميليون بيمار كرونايي كه در جهان فوت كردند، و آمار سه ميليون و 250 هزار مبتلا در ايران كه حدود 85 هزار تن از آنان فوت شده اند، گفت كه شواهد علمي نشان مي دهند، موج پنجم در كشورمان آغاز شده و بايد آمادگي مقابله با اين موج و شيوع ويروس هندي كه با قدرت بالا منتشر مي شود، داشته باشيم.

دكتر خانكه افزود: قبلا به ازاي هر صدنفرمورد مثبت، 8 تن فوت مي شدند كه رقم بالايي بود، و آنهم به دليل تحريم ها كه كيت هاي تشخيصي را با كمبود مواجه كرده بود و يا وسايل حفاظتي به اندازه كافي نداشتيم، ولي الان اين رقم كاهش پيدا كرده و آنهم به دليل افزايش تست، توليد وسايل بهداشتي و حفاظتي و در دسترس بودن آن در كشور است، ضمن اينكه توليد و تزريق واكسن نيز در كشور راه افتاده است .

وي تصريح كرد كه مطالعه اي طراحي شده تا سياست هاي ملي را ارزيابي كنيم، مثلا اعمال محدوديت ها و پذيرش آن از سوي مردم نيز روند منطقي ندارد و نياز دارد تا مورد مطالعه قرار بگيرد.

وي همچنين گفت: تمام دنيا به فواصل مختلف، به ابعاد اجتماعي كوويد پرداختند چون مديريت سلامت نيازمند نگاه همه جانبه و توجه به ابعاد مختلف است، ولي چه بسا كه بسياري از عوامل موثر بر سلامت، در حوزه اختيارات نظام سلامت نيست، بلكه در خارج از نظام سلامت است و بنظر مي آيد كه تمركز بعد اجتماعي، تاكيد بر همكاري دستگاه هاي مختلف دارد، نه فقط نظام سلامت.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 افزود: نظام سلامت در صف اول مقابله با كرونا، تلاش مي كند ولي اگر دستگاه هاي ديگر با نظام سلامت، همسو و همراه نباشند، شرايطي مانند سفرهاي نوروزي و تجمع مردم در اماكن زيارتي و تفريحي در داخل و خارج از كشور و بي توجهي به توصيه هاي علمي نظام سلامت پيش مي آيد و مشكلات زيادي ايجاد مي كند.

دكتر خانكه با نشان دادن اسلايد، به انجام مطالعات زيادي در كشورهاي ديگر همچون استراليا، كانادا، ايرلند، كنيا، انگليس و اسپانيا اشاره كرد كه تاثير عوامل اجتماعي بر شيوع و مديريت كوويد و تاثير كوويد بر سلامت اجتماعي مورد مطالعه قرار گرفته است و در اين خصوص گفت: بنظر مي آيد كه هيچ پديده اي نتوانسته مانند كوويد، جامعه علمي دنيا را به خود جلب كند، بويژه جامعه علمي حوزه سلامت متمركز بر كوويد و تاثيرات آن است و تغيير و تحولات اين حوزه نيز بسيار چشمگير است.

وي افزود: مطالعه اي نيز در كشور خودمان و توسط پژوهشكده آمار ايران انجام شده كه در زمستان 1399 منتشر شده است و از نظر بيماري، ميزان شيوع و فوت آن در سنين مختلف، تاثير كوويد بر وضعيت تحصيلي كودكان بالاي 6 سال، بر ازدواج و فرزندآوري، فعاليت هاي اقتصادي افراد 18 سال به بالا و وضعيت سلامت روان افراد 18 سال به بالا توسط اين پژوهشكده مورد مطالعه قرار گرفته است.

وي سپس به مطالعات در دست اجراي رصدخانه اجتماعي كوويد 19 اشاره كرد و گفت: ميزان ابتلا در جامعه شهري و روستايي و همچنين علل ابتلاي پائين جامعه روستايي ، تاثير كوويد بر وضعيت تحصيلي كودكان شش ساله به بالا كه ميزان بازمانده از تحصيل اين جمعيت در مناطق شهري 9/2 درصد و در مناطق روستايي 9/4 درصد مي باشد، در برنامه مطالعاتي رصدخانه قرار دارند ، ضمن آنكه مشكلاتي هم در آموزش غيرحضوري وجود دارد كه ما در دانشگاه ها تجربه كرديم و در مراكز ديگر هم مشاهده شده كه بايد مورد بررسي دقيق قرار بگيرد.

وي افزود: بررسي هاي اوليه نشان مي دهند كه كمبود لب تاپ در 57 درصد جامعه روستايي و 45 درصد جامعه شهري، وجود داشته و در كل 57 درصد جامعه با كمبود لب تاپ و گوشي هوشمند روبه رو بوده است، و يا عدم دسترسي به اينترنت و سرعت مناسب اينترنت، عوامل تاثيرگذار بر آموزش مجازي هستند كه بايد مورد مطالعه و بررسي قرار بگيرند.

وي همچنين گفت: در كل 23 درصد جمعيت بالاي 18 سال كشور، شغلشان را در اثر شيوع كرونا، از دست دادند، و هرچند كه در كشور ما تعريف استانداردي از اشتغال وجود ندارد، ولي بهرحال اشتغال در كشور ما آسيب ديده و درآمد هم كاهش پيدا كرده است و البته بايد روي اين موضوعات مطالعات دقيق تري صورت بگيرد، چرا كه اعمال محدوديت ها و ميزان پذيرش آن از سوي مردم شايد براساس اجبار بوده و نيازهاي اوليه آنان وابسته به اين موضوع باشد.

وي در بخش ديگري از سخنانش به اقداماتي كه رصدخانه طي ماه هاي اخير انجام داده، اشاره كرد و گفت: با ابلاغ مقام عالي وزارت بهداشت در اواخر اسفندماه سال گذشته (99) و تاسيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19، اولين نشست هم انديشي در فروردين ماه برگزار شد و چهار ماموريت رصدخانه پيگيري شد، ضمن آنكه تاكيد مي كنيم، رصدخانه وظيفه هماهنگي نخبگان كشور در حوزه سلامت اجتماعي را بعهده دارد تا فعاليت آنان در نهايت، به تصميم گيري دقيق تر نزد سياستگذاران بيانجامد.

دكتر خانكه افزود: براساس چهار وظيفه ابلاغي مقام عالي وزارت، نقشه راه تدوين شد، و با برگزاري نشست خبري و تبيين اهداف رصدخانه، كارگروه هاي تخصصي تشكيل شد و مشكلات بصورت ارگونومي تبيين شد، چارت رصدخانه با مشورت نخبگان و مسئولان اين حوزه طراحي و مسئولان هر بخش مشخص شدند.

وي ادامه داد: تعيين شاخص ها و اندازه گيري شاخص ها در حوزه هاي تخصصي به كارگروه هاي تخصصي رصدخانه سپرده شد تا رصدخانه بوسيله آن ديده باني داشته باشد. و همزمان، مطالعاتي در حوزه ماموريت هاي رصدخانه طراحي شد تا با توليد اطلاعات و تحليل هاي علمي و اجرايي، و با ارائه آنها به برنامه ريزان و سياستگذاران، به خلاصه هاي سياستي و تغيير در سياست ها برسيم.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 در خصوص مطالعاتي كه تاكنون انجام شده، اظهار داشت: مطالعه عوامل تاثيرگذار كوويد بر وضعيت معلولان و وضعيت سازمان هاي مردم نهاد در دوران كرونا، اجراي برنامه واكسيناسيون، عوامل موثر بر آن و ميزان پذيرش آن در شهر تهران انجام شده و گزارش آن ها براي وزير محترم بهداشت و مراجع ذيصلاح ارسال شده است، ضمن آنكه مطالعه مربوط به واكسيناسيون، در سطح كشور هم انجام خواهد شد تا عوامل تاثيرگذار در ميزان پذيرش مردم مشخص ، و با ارائه نتايج آنها، در افزايش اين پذيرش نقش داشته باشد.

دكتر خانكه، افزود: درس آموخته هاي كوويد از اسفند 99 و مطالعات طولي با رويكرد مطالعه كيفي در حال انجام است و نتايج اوليه آن به مراجع ذيصلاح اعلام شده است و همچنان نيز اين مطالعه ادامه دارد.

بگفته وي، بررسي كوويد بر مشاركت افراد در فعاليت هاي روزانه، توسط گروه كاردرماني دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و سندرم جايگاه كوويد 19 كه جنبه هاي اجتماعي آن تحليل مي شود، توسط گروه رفاه اجتماعي اين دانشگاه انجام شده، ضمن آنكه كوهورتي طراحي شده تا پيامدهاي اجتماعي كوويد را در سطح كشور و با كمك چند دانشگاه ديگر مورد بررسي قرار بدهد.

وي افزود: بررسي عوامل فردي، اجتماعي و اقتصادي مرتبط با كودكان، تبعيت از قرنطينه كوويد 19 كه در 31 استان انجام مي شود، بررسي درك عمومي از اقدامات دولت، ارزيابي سياست هاي ملي ، و بررسي تاثيرات بار اقتصادي كوويد بر كودكان با ميانجيگري سلامت روان، از ديگر مطالعات در دست اجراي رصدخانه مي باشند.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 همچنين مرور كوتاهي بر فعاليت هاي تدريجي رصدخانه طي سه ماه اخير داشت كه تهيه، رونمايي و انتشار كتاب '' مديريت جامع خطر، رخدادهاي بيولوژيك در نظام سلامت با تاكيد بر كوويد 19 ''، برگزاري وبينارهاي متعدد با شركت متخصصان دانشگاه هاي داخل كشور و برگزاري وبيناري با متخصصان دانشگاه هاي لهستان و آلمان با هدف جلب مشاركت نخبگان بين المللي، انتشار گزاره برگ هاي مختلف در حوزه واكسيناسيون و موضوعات ديگر و انتشار پيام هاي هفتگي كه بازخورد بسيار خوبي از سوي اكثر مديران داشت ''، از جمله فعاليت هاي سه ماه اخير رصدخانه بود.

دكتر خانكه در پايان سخنانش، اشاره اي به برنامه هاي پيش روي رصدخانه داشت و گفت: در پي تشكيل كميته كشوري رصدخانه با ابلاغ مستقيم وزير محترم بهداشت هستيم تا اين كميته را بعنوان مرجع سياستگذاري رصدخانه فعال كنيم، برگزاري نشست هاي تخصصي و سلسله وبينارهايي در حوزه سلامت اجتماعي برنامه ريزي شده كه اميدواريم با مشاركت اعضاي هيات علمي دانشگاه هاي سراسر كشور به اجرا گذاشته شوند، چرا كه معتقديم رصدخانه اجتماعي كوويد 19 نقش هماهنگ كننده مراكز علمي و دانشگاه ها در حوزه سلامت اجتماعي را بعهده دارد.

گفتني است؛ نشست هم انديشي '' رصدخانه اجتماعي كوويد 19 با دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور '' روز سه شنبه، با حضور دكتر عابديني دبير كميته علمي ستاد ملي كرونا كشور، دكتر مرادي نماينده مركز تحقيقات عوامل اجتماعي موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشكي كردستان، روساي برخي دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور يا نمايندگان آنان، اعضاي هيات علمي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و مسئولان رصدخانه اجتماعي كوويد 19 بصورت مجازي برگزار شد.

در اين نشست علاوه بر ارائه مباحثي تحت عنوان « معرفي رصدخانه اجتماعي كوويد و رسالت آن، تبيين ضرورت جايگاه رصدخانه اجتماعي در نظام سلامت، ضرورت توجه به سرمايه اجتماعي در همه گيري كوويد 19، حوزه هاي اجتماعي مرتبط با كوويد 19، معرفي زمينه هاي همكاري با دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور » توسط اعضاي هيات علمي و مسئولان رصدخانه اجتماعي كوويد 19 ، رونمايي از وب سايت اختصاصي رصدخانه اجتماعي كوويد 19 نيز انجام شد كه از طريق وب سايت دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي نيز قابل دسترسي مي باشد.

انتهاي پيام/