كارگاه آموزشي « سلامت در دوران كرونا »، به همت مركز مشاوره دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي بصورت مجازي برگزار شد.

به گزارش خبرنگار وبداي دانشگاه، دكتر حميدرضا خانكه رئيس دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 در اين كارگاه، برنامه ملي و شرايط كوويد در كشور و همچنين، شاخص هاي بازگشايي مراكز آموزشي در دنيا را بيان كرد.

وي با مقدمه اي از وضعيت شيوع كرونا در ايران و جهان گفت: همانطور كه همه مي دانند، اين تنها و آخرين واقعه بيولوژيك نيست و حتما باز هم اتفاق مي افتد و تمام كشورهاي جهان و حتي كشورهاي پيشرفته، تحت تاثير شيوع كرونا قرار گرفتند.

دكتر خانكه افزود: هم اكنون تعداد مبتلايان در آمريكا، برزيل، روسيه و انگليس به مرز 70 تا 80 هزار مورد رسيده و متاسفانه ميانگين تعداد فوتي هاي آمريكا در هفته گذشته، تقريبا يك هزار و 800 مورد، روسيه هزار و صد نفر و بنظر مي آيد، حتي كشورهايي كه نظام سلامت بسيار توسعه يافته دارند، نتوانستند كنترل جدي داشته باشند و از سويي مرگ هاي ناشي از بيماري هاي ديگر هم روند افزايشي دارد، چرا كه اكثر مراكز درماني و بخش هاي نظام سلامت به درمان كرونا اختصاص داده شده و خيلي از افراد داراي بيماري هاي زمينه اي يا مزمن، به مراكز درماني مراجعه نمي كنند و يا در اولويت خدمات درماني قرار نمي گيرند.

وي اظهار داشت: روند ابتلا به كوويد در برخي كشورها، افزايشي و در بعضي از كشورها، پائين آمده است. در كشور ما خوشبختانه روند نزولي داشته است. در دنيا 245 ميليون مورد ابتلا به كوويد داشتيم، كه حتما اين رقم بيشتر است، فوتي ها نيز حدود پنج ميليون نفر در دنياست كه بنظر مي آيد كه اين عدد هم بيشتر باشد.

وي براساس نمودارهاي منتشر شده از وضعيت ابتلا و مرگ و مير ناشي از كرونا در دنيا، گفت كه در كشورهاي ديگر ، ابتلا و مرگ ناشي از كرونا رو به افزايش است و هميشه هر موقع ابتلا افزايش مي يابد، بايد منتظر باشيم كه حدود دو هفته بعد از آن، فوتي ها افزايش يافته و لذا پيش بيني روند افزايشي فوت ناشي از كرونا را در دنيا داريم .

وي به وضعيت كشورمان از بابت شيوع كرونا اشاره كرد و گفت: حدود شش ميليون نفر ابتلا در كشور داشتيم كه 125 هزار مورد آنان فوت شده اند و همانطور كه روند بيماري در كشور نشان مي دهد، ما تقريبا به يك شرايط ثابت در ابتلا و تعداد فوتي ها رسيديم و افزايش در تعداد مبتلايان به دليل افزايش در حجم تست ها و بالا رفتن قدرت تشخيص است، وگرنه افزايشي در تعداد مبتلايان نداشتيم و روند ابتلا و مرگ و مير رو به كاهش است.

دكتر خانكه در مورد واكسن هاي مصرفي در دنيا نيز گفت: 49 درصد مردم دنيا حداقل يك دوز واكسن را دريافت كردند و متاسفانه در كشورهاي با درآمد پائين، فقط سه درصد جمعيت، واكسن دريافت كردند و اين نشاندهنده تبعيض در توزيع واكسن است، يعني كشورهاي توسعه يافته، واكسن بيشتري دريافت كردند و كشورهاي با درآمد پائين، به دلايل مختلف از دريافت واكسن محروم ماندند.

وي افزود: مصرف واكسن در كشورهاي با درآمد پائين، سبب ايجاد موتاسيون جديد از ويروس خواهد شد و مقاومت به واكسن را افزايش مي دهد، بنابر اين بي توجهي كشورهاي توسعه يافته، به ميزان مصرف واكسن در كشورهاي با درآمد كم، نابرابري در توزيع واكسن و در اختيار نگذاشتن واكسن از سوي كشورهاي توسعه يافته براي ساكنان كشورهاي كم درآمد، صد درصد اشتباه بوده و بنفع كشورهاي توسعه يافته هم نيست.

وي ادامه داد: البته مقاومت نسبت به استفاده از واكسن در كشورهاي با درآمد كم و فقير، بيشتر است و متاسفانه مجاورت اين كشورها مانند هند و پاكستان كه سطح واكسيناسيون پائيني دارند، با كشور ما بويژه استان هاي سيستان و بلوچستان و استان هاي جنوبي كشور، خطر ابتلا در اين استان ها را بشدت افزايش مي دهد و لذا همانطور كه قبلا تاكيد كردم، بايد برنامه واكسيناسيون، استان به استان و با توجه به شرايط هر يك از استانها، برنامه ريزي و اجرا شود.

وي همچنين به تلقيح نوبت سوم واكسن كرونا در دنيا اشاره كرد و گفت: نوبت سوم در دنيا آغاز شده و سرعت واكسيناسيون نوبت سوم با روند صعودي در جريان است و اين نشان مي دهد كه همه واكسن ها، سطح ايمني شش تا يك ساله ايجاد مي كنند.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 با تاكيد بر اينكه تلقيح نوبت سوم واكسن واجب است، افزود: در امريكا و آلمان ، مردم را با كمك مالي، تشويق به زدن واكسن نوبت سوم مي كنند. در كشور ما نيز تلقيح نوبت سوم واكسن براي كادر درمان كل كشور آغاز شده است و افراد با سن 60 سال به بالا نيز كه شش ماه از نوبت دوم واكسنشان گذشته باشد، از نوبت سوم واكسيناسيون استفاده مي كنند.

دكتر خانكه اظهار داشت: در كشور فرانسه، اولين گروه براي دريافت نوبت سوم واكسن، افراد 70 تا 79 سال ، دومين گروه 50 تا 59 سال و گروه سوم افراد 60 تا 69 سال است، و اين به آن معني است كه بعد از سالمندان تمركز بر گروه هاي شاغل در اجتماع و بعد مجددا به سالمندان اختصاص يافته است و اين روشي است كه قبلا هم عده اي بر انجام آن تاكيد داشتند و هم اكنون در فرانسه، در حال اجراست . اما در كشور ما از كادر درمان آغاز شده، و سپس از سالمندان و بتدريج گروه هاي سني پائين تر شامل دريافت واكسن مي شوند.

وي ميانگين واكسن دريافتي در دنيا را با اسلايد نشان داد و افزود: حدود 60 درصد جمعيت كشورمان واكسن دريافت كردند ، بنابر اين مصرف واكسن در ايران، 20 تا 25 درصد از ميانگين جهاني بالاتر است و ما وضعمان از اين بابت خوب است. امارات متحده عربي بالاترين واكسن را استفاده كرده چرا كه واكسن چين را در همان مراحل اوليه دريافت كرده و 90 درصد مردم خود را با واكسن سينوفارم واكسينه كرد.

وي شيب و روند صعودي شديد واكسيناسيون در ايران را روي نمودار نشان داد و گفت: بنظر مي آيد كه واكسيناسيون وسيع در كشور، كاهش ابتلا و مرگ و مير را سبب شده است. ميانگين مرگ ناشي از كرونا در ميان مبتلايان نيز در كشور ما پائين آمده است، يعني هم اكنون از هر صد نفر مبتلا، فقط دو نفر فوت مي كنند درصورتي كه قبلا اين رفم، 9 بوده است. اما اين رقم در افراد بالاي 60 سال ، 10 شده است يعني 10 درصد سالمندان كه مبتلا به كوويد مي شوند، فوت مي كنند.

اين متخصص و محقق دانشگاه افزود: 85 درصد فوت شدگان مربوط به گروهي هستند كه واكسن نزده اند، 16 درصد مرگ و مير نيز مربوط به افراد در سنين 15 تا 64 سال است كه بنظر مي آيد علت مرگ آنان، بيشتر مربوط به بيماري هاي زمينه اي باشد. رعايت پروتكل هاي بهداشتي نيز در پيشگيري از ابتلا موثر خواهد بود.

وي تصريح كرد كه اگر كشورهاي فقير كه فقط 3/3 درصد آنان يك دوز واكسن را دريافت كردند، گردش ويروس داشته باشند، حتما موتاسيون هاي جديد خواهيم داشت، و موتاسيون هاي جديد حتما مقاومت به دارو و واكسن ايجاد خواهند كرد، بنابر اين ممكن است مجددا دنيا با نوعي از ويروس روبه رو شود كه نسبت به دارو و واكسن مقاوم باشد.

وي تاكيد كرد: لذا، بايد كشورها نسبت به توزيع عادلانه واكسن توجه كرده و امكان دسترسي سريع واكسن در ميان همه جوامع را فراهم كنند.

دكتر خانكه، پيچيدگي كوويد و تاثيرات آن را يادآوري كرد و افزود: سرعت انتشار ويروس بالاست و دنيا با چالش هايي در اين خصوص روبه روست و محدوديت در كل دنيا وجود دارد. تامين منابع آسان نيست و همانطور كه برآورد شده، تا كنون در كشور ما ، يك هفتم بودجه دارويي كشور صرف تهيه داروي رمدسيوير شده و اين رقم بالايي است كه شايد بتوان مديريت كرد، مراكز درمان سرپايي و كلينيك هاي اكسيژن درماني راه بياندازيم و نظام سلامت به خدمات پيش بيمارستاني توجه بيشتري داشته باشد.

وي در عين حال كه افزايش تخت هاي بيمارستاني را لازم دانست، اظهار داشت: منابع بيمارستان ها محدود است ، بيمارستان ها درآمد ندارند، جراحي ها و خدمات ديگر كاهش يافته و تمركز خدمات بر كوويد است، محدوديت در پرداخت هيات علمي وجود دارد و اين سبب گرايش آنان به بخش خصوصي خواهد شد و با اشتغال آنان در بخش خصوصي، خدمات گران در اختيار مردم قرار مي گيرد و آسيب هاي ديگر را نيز همراه خواهد داشت.

وي بر سياست گذاري هاي هماهنگ بين دستگاه ها و از طريق ستاد ملي مقابله با كرونا تاكيد كرد و گفت: مثلا براي بازگشايي مراكز آموزشي، بايد همه جوانب آن در نظر گرفته شود، شواهد علمي بايد با تائيد كميته اي مورد ارزيابي قرار بگيرند و شواهدي كه معتبر هستند مورد توجه قرار بگيرند و زيرساخت هاي نظام سلامت كه شكننده و محدود است و برغم توسعه اي كه در دوران كرونا انجام شد، بايد توسعه بيشتري داشته باشد، چرا كه از استانداردهاي مربوط به كشورهاي منطقه هم پائين تر هستيم، و در نهايت، مشاركت مردم مهمترين عامل پيشرفت كشور در امور و اجراي برنامه هاست.

بگفته دكتر خانكه، وجود بانك هاي اطلاعاتي و دسترسي نظام سلامت و مردم به اطلاعات درست، مي تواند كمك كننده باشند، تقويت تاب آوري نظام سلامت، لزوم وجود نظام هشدار دهنده اوليه براي كشور ، جامعه از همه جهات اقتصادي و اجتماعي متاثر شده اند و بايد ضرورت فاصله گذاري اجتماعي و تناقض آن با فرهنگ ايراني مورد توجه باشد، بايد سامانه جهاني براي تهيه، توليد و توزيع اقلام سلامتي خارج از تحريم ها به كار گرفته شود و در نهايت، يكي از مهمترين عوامل لازم، وجود سخنگوي واحد و آگاه در اين حوزه است كه براساس شواهد علمي به مردم آگاهي بدهد و مردم بتوانند به او اعتماد كنند.

وي با اشاره به اينكه كشورمان مخاطره آميز بوده و هميشه با خسارات ناشي از سيل، زلزله، رانش زمين، خشكسالي و تغييرات اقليم در كشور روبه رو هستيم، گفت: دولت بايد آمادگي مقابله همزمان با مخاطرات مختلف را داشته باشد، علم و دانش نيز از جمله ابزاري است كه كشورها و مردم مي توانند به آن تكيه كنند، بخصوص با شيوع كرونا مردم به اين موضوع بيش از هميشه پي بردند و لذا بايد دانشگاه ها توسعه يافته و تحقيقات، كاربردي شود.

وي افزود: همانطور كه در دوران كرونا، تحقيقات انجام شده سبب ارتقاي آگاهي در مقابله با اين بيماري شد. رصدخانه اجتماعي كوويد 19 مطالعاتي انجام داد كه در مورد پذيرش واكسن در شهر و استان تهران نيز مطالعه اي انجام داد و نتايج آن در مجله بين المللي واكسن به چاپ رسيد و مسئولان وزارت بهداشت با توجه به اين مطالعه، برنامه ريزي داشتند.

دكتر خانكه تاكيد كرد كه هر كشور براي توسعه بايد سه شاخص '' شايسته سالاري، صداقت و شفافيت ، رويكرد كاربردي در تحقيقات '' را رعايت كند و لذا، بايد تحقيقات كاربردي شوند و دانشگاه ها پوست اندازي كرده و با رويكرد كاربردي و براساس نياز جامعه فعاليت كنند.

وي به استراتژي موثر در مديريت كوويد اشاره كرد و گفت: '' رعايت پروتكل هاي بهداشتي، فاصله گذاري اجتماعي، اجراي برنامه واكسيناسيون، ارائه اطلاعات علمي و شفاف به جامعه ، حفاظت از گروه هاي آسيب پذير و كم كردن مرگ و مير ناشي از ساير اتفاقات '' مي توانند به مديريت اين بحران كمك كنند.

وي تصريح كرد: هم اكنون ممكنه كه دليل اوليه بستري خيلي از افراد كه فوت مي كنند، كوويد باشد، ولي علت اصلي فوت آنان، كوويد نيست، و ما هنوز آمار دقيقي نداريم كه چند درصد مرگ و ميرها ناشي از كوويد بوده است.

رئيس مركز تحقيقات سلامت در حوادث و بلايا دانشگاه، همچنين به آمار سالانه 17 هزار تا 20 هزار كشته از حوادث ترافيكي در كشور اشاره كرد و افزود: سالانه بين 350 هزار تا 700 هزار مراجعه به نظام سلامت ناشي از حوادث ترافيكي داشتيم كه 15 تا 20 درصد آنان معلول مي شوند.

وي يادآوري كرد: تروما، بيماري هاي قلبي، ديابت، كهولت سن و ... همچنان وجود دارند و اينها را بايد در نظر بگيريم. ابتداي دوره كرونا اين سياست مطرح شد كه چند بيمارستان را به عنوان بيمارستان پاك و عاري از كوويد اعلام كنيم و يا بخش هايي از بيمارستان ها را به بيماران غير كوويدي اختصاص بدهيم، همانطور كه الان خيلي از مردم براي مراجعه به بيمارستان ها، آزمايشگاه ها و راديولوژي ها نگران آلودگي اند و متاسفانه شيوه زندگي سالم متاثر از كرونا شده است، مردم براي كنترل سلامتي خود به مراكز درماني مراجعه نمي كنند و اينها زمينه بروز مشكلات را فراهم مي كند.

دكتر خانكه افزود: مردم بايد دسترسي عادلانه به خدمات و همه اقلام سلامتي را داشته باشند و كوويد نشان داد كه در اين زمينه ، نابرابري وجود دارد.

وي همچنين به سناريوهايي كه در دنيا مطرح است، اشاره كرد و اظهار داشت: در حال حاضر در ايران و در دنيا، مناطقي داريم كه موردي از بيماري وجود نداشته، طي دو هفته موارد خيلي محدود ديده مي شود مانند بهمن ماه سال 98، و يا در زمان و يا مكان خاصي گروهي مبتلا مي شوند مانند مراسم و يا تجمعي باعث آلودگي گروه وسيع مي شود، همچنين، زماني كه ويروس گردش پيدا مي كند و نمي دانيم كه از كجا آلودگي منتشر مي شود و در كشور ما و ديگر كشورها اين اتفاق افتاده است.

وي سه راهكار را براي كنترل بيماري مطرح كرد كه رعايت كامل توصيه هاي بهداشتي، تلقيح واكسن ، رعايت فاصله گذاري اجتماعي و عدم شركت در تجمعات، تقويت نظام سلامت از طريق تامين منابع مالي و نيروي انساني، ملزومات مورد نياز و توسعه تخت هاي بستري و در نهايت، هماهنگي كليه عناصر حاكميت با يكديگر است.

رئيس دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي به شاخص هاي مربوط به بازگشايي ها پرداخت و گفت از نظر سازمان بهداشتي جهاني چند شاخص براي بازگشايي ها لازم است كه عبارتند از « رعايت يك سري اقدامات غير پزشكي مانند مديريت فضاي آموزشي (يا ببنديم يا مديريت كنيم)، محدود كردن تجمعات عمومي، فاصله گذاري اجتماعي، محدود كردن مشاغل » .

دكتر خانكه افزود: مطالعه اي در 170 كشور دنيا انجام شد تا متوجه بشوند كه اين چهار عامل چه تاثيري داشته اند، و دريافتند كه اين چهار اصل وقتي رعايت مي شد، تاثير آنها در كاهش مرگ و مير، از ده روز بعد بلافاصله شروع مي شد و 40 تا 50 روز اين تاثير ادامه داشته است، يعني بدون دارو و واكسن، اگر اين چهار اصل رعايت شود، ده روز بعد از رعايت اين موارد، كاهش موارد مرگ و مير را مي بينيم و 50 روز بعد به اوج خودش مي رسد.

وي ادامه داد: در ميان اين چهار اصل، مهمترين اصل كه سريعتر اثر گذاشته، بستن مدارس بوده يعني سريعترين تاثير در كاهش مرگ و مير، بستن مدارس بوده كه ده روز بعد به كاهش مرگ و مير مي انجامد، و با محدود كردن مشاغل، 18 روز بعد تاثير آن را در كاهش مرگ و مير مشاهده مي كنيم، تجمعات نيز سبب كاهش مرگ و مير در 20 روز بعد شده است.

رئيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 نتيجه گيري كرد كه دو توصيه متناقض داريم كه اولين جايي كه بايد بسته شود مدارس ، و آخرين جايي كه بايد باز شود، مدارس است ، و اين توصيه براساس مطالعه و شواهد علمي است ولي حالا تناقضي هم وجود دارد كه در كل دنيا، به 26 اصل براي بازگشايي مراكز آموزشي رسيده اند و بايد سياستگذاران راجع به اين 26 اصل آگاهي داشته باشند كه اگر بخواهند نسبت به بازگشايي مراكز آموزشي اقدام كنند، بايد اين 26 اصل را رعايت كنند.

دكتر خانكه تاكيد كرد كه همه دوست دارند كه مراكز آموزشي باز شوند و فعاليت اين مراكز به حالت عادي برگردد و اين نياز به نقشه راه دارد كه داراي 26 اصل است كه « افزايش ظرفيت دسترسي به تست هاي تشخيصي، مديريت تماس ها ، قرنطينه شدن افراد مبتلا در محل سكونت و تحت نظر پزشك، مسئوليت پذيري همه ارگان ها و نهادهاي ذيربط ، اتخاذ تصميم ها با توجه به شواهد علمي و براساس شرايط هر منطقه و متناسب با وضعيت هر منطقه، سرعت عمل در بازگشت به وضعيت قبل در صورت بروز آلودگي و داشتن برنامه براي اين موضوع » از جمله اصول بازگشايي ها ست.

وي افزود: '' همكاري بين بخشي و بين المللي، جمع آوري اطلاعات، شفاف بودن و صادق بودن '' از ملاك هاي بازگشايي است و بازگشايي مراكز آموزشي نياز به شرايطي نيز دارد كه « تدريجي يا سريع ، و كامل يا محدود، انجام شود، وجود وسايل غربالگري و كنترل اوليه سلامتي در خوابگاه ها چيست كه بنظر من استقرار پزشك هم در خوابگاه ها نياز است، سياست قرنطينه ما چيست كه در صورت آلودگي يك يا چند نفر به ويروس، آيا جايي براي قرنطينه اين افراد داريم يا نه، چند درصد از فراگيران و پرسنل بايد حضور داشته باشند ، ضمن آنكه بايد شرايط كاركنان در اين خصوص مورد توجه قرار بگيرد، و هماهنگي در تصميماتي كه اتخاذ مي شود و عدم وجود تناقض در تصميم گيري ها لازم است تا در عمل، دچار مشكل نشود.

وي ادامه داد: جابجايي هواي كلاس هاي درس بايد مورد توجه قرار بگيرد، بويژه در فصول سرد كه پنجره ها را نمي توان باز كرد و تهويه مناسبي وجود ندارد، مبادي ورودي تجمع نشود، چگونگي سرويس تغذيه، برگزاري جشن ها و تورها براي دانشجويان، رعايت توصيه هاي بهداشتي و در نهايت، نظافت محيطي و دفع زباله ها كه بايد بصورت مناسب رعايت شود.

دكتر خانكه اظهار داشت: اين شاخص هايي است كه براي بازگشايي مراكز آموزشي براساس تجارب بين المللي مشخص شده است و ان شاالله توسط وزارت علوم و وزارت بهداشت رعايت خواهد شد و همانطور كه مسئولان وزارت بهداشت به دقت به موضوع توجه دارند، رياست محترم جمهوري بدقت رصد مي كنند، من مطمئنم كه به بهترين شكل، بازگشايي اتفاق مي افتد و با سرعتي كه واكسيناسيون انجام مي شود به اميد خدا ما جزو كشورهايي خواهيم بود كه به ايمني تجمعي مي رسيم.

وي افزود: در نهايت، تاريخ بعدا قضاوت خواهد كرد كه كشورهاي توسعه يافته، از كشورهاي كم درآمد حمايت نكردند و باعث شدند، يك بيماري كه مي توانست محدود شده و كنترل شود، گسترش پيدا كرده و حجم زيادي از جامعه جهاني را متاثر كند.

وي در پايان سخنانش، ضمن پاسخ به سئوال هاي شركت كنندگان، از همه دست اندركاران بويژه مركز مشاوره دانشگاه براي برگزاري اين وبينار تشكر كرد.

انتهاي پيام/

نعيمي پور