به گزارش خبرگزاری مهر، میرطاهر موسوی استادیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در وبینار تخصصی "اخلاقِ مدیریت بحران" به موضوع بدآمدهای جمعی (بحران) در پیامدهای اجتماعی پرداخت و تصریح كرد: امروزه وضعیت اجتماعی ایران و بحران های موجود نگران كننده است و در حوزه نظم، همبستگی، اعتماد و سرمایه اجتماعی شاهد روند فرسایشی جدی و شكل گیری زوال و گسست اجتماعی هستیم.

وی افزود: مدیریت بحران صرف ساخت و ساز و بازسازی نیست بلكه اختلال و نابسامانی اجتماعی را هم شامل می شود. یكی از مشكلات جدی در مدیریت بحران ها ایجاد اعتماد، سرمایه و مشاركت اجتماعی است و فقدان مشاركت اجتماعی صحیح و نظام مند منجر به نابسامانی در مدیریت بحران می شود.

موسوی با بیان اینكه ریشه عدم اقبال مردم به مشاركت اجتماعی به غلبه استبداد تاریخی و ترویج مشاركت اجباری باز می گردد، تصریح كرد: مشاركت پدیده ای است كه باید از اصولی برخوردار باشد؛ مشاركت باید اهداف توافقی تعریف شده و بلند مدت داشته باشد. افقی بودن در عرصه مشاركت یك اصل است. یعنی شهروندان در شرایط برابر كنش و واكنش داشته باشند و به صورت عمومی و آمرانه نباشد. در تصمیم سازی و تصمیم گیری به صورت افقی شركت كنند و در مشاركت باید تنوع و تفاوت افكار را بپذیریم و عقاید و قومیت را با تساهل و تسامح بپذیریم. در این صورت مشاركت است و در غیر این صورت یك نوع همكاری است.

وی به سرمایه اجتماعی اشاره كرد و گفت: دستگاه سرمایه اجتماعی به 5 مؤلفه شامل مشاركت فردی، جمعی، انجمن، اعتماد فردی و تقویت اعتماد در سطوح فردی و خانوادگی، اعتماد جمعی و نهادی، همبستگی اجتماعی و انسجام اجتماعی و حمایت اجتماعی به صورت رسمی و غیر رسمی نیاز دارد.

موسوی با بیان اینكه مشكل مشاركت در بحران ها این است كه مشاركت ها از نوع همكاری و خود انگیخته است، افزود: لذا در بحران ها به دلیل انگیزش اخلاقی و مسئولیت اجتماعی موجب هجوم مردم به مناطق آسیب دیده به منظور كمك رسانی می شود كه این امر در نوع خود بسیار ارزشمند و انسانی است اما در عمل بسیار محدود كننده است. در این میان وظیفه تشكیلات مدیریت بحران انجمن سازی و نهادسازی به طور غیر مستقیم و كمك به شكل گیری فرآیند ایجاد مشاركت انجمنی و تولد نهادها و سازمان های مردم نهاد به منظور پیشگیری، مقابله، آمادگی و توانمند سازی در بحران است.

وی عنوان كرد: حمایت اجتماعی در ایران حدود 80 درصد غیر رسمی است و حدود 20 درصد حمایت اجتماعی رسمی است. یعنی مردم در مشكلات و گرفتاری ها بیشتر بر روی كمك های خانواده و خویشاوندان خود حساب باز می كنند تا نهادهای رسمی. بنابراین در ایران در بحران ها باید تلاش كنیم حمایت اجتماعی رسمی را تقویت و حمایت اجتماعی غیر رسمی را نهادمند سازیم.

موسوی افزود: یكی دیگر از مسائل در بحران ها مداخلات غیر حرفه ای در محیط های بحران زده است كه گروه های آسیب دیده را برای مدت طولانی وابسته و دوره بازتوانی را به طور جدی به تعویق می اندازند.

همچنین معاون هماهنگی و برنامه ریزی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در این وبینار تصریح كرد: در حوادثی مانند سونامی شهر سندای ژاپن در سال 2011 متخصصان متوجه شدند اقدامات آنها بیشتر معطوف به بخش سخت افزاری بوده و بخش نرم افزاری مغفول مانده كه سبب تشدید بحران، آشفتگی و سردرگمی مدیران در تصمیم گیری مدیران شده است.

فاطمه صالح افزود: رفتارهای فردی و گروهی مردم به عنوان بخش نرم افزاری نقش مهمی در تعادل و برون رفت از آشفتگی خواهد داشت. از این رو ارتقا آگاهی مردم، آشنایی و آمادگی جامعه به همراه برنامه ریزی مدون اجرایی به افزایش تاب آوری جوامع در مقابل بحران خواهد انجامید.

اردشیر منصوری عضو هیأت مدیره انجمن ایرانی اخلاق در علوم فناوری نیز در این وبینار به ارائه مقدمه ای بر اخلاق كاربردی، دوراهه های اخلاقی در مدیریت بحران پرداخت و افزود: اخلاق احساس وظیفه و مسئولیت شناسی نسبت به دیگران تعریف می شود و سطح حداقلی آن خودداری از دروغ، دزدی، پیمان شكنی و تقلب است و سطح حداكثری آن نیكی به دیگران، كاستن از رنج دیگران، تأمین نیازهای انسان ها یا دیگر موجودات زنده است. به عنوان مثال به كسی رنج نرساندن وظیفه حداقلی اخلاق ی است و در حد توان از رنج دیگران كاستن وظیفه حداكثری اخلاقی است. تفاوت قانون و اخلاق این است كه قانون شمول كمتری از اخلاق دارد و ضمانت اجرایی قانون مجازات است و ضمانت اجرایی اخلاق وجدان است.

منصوری با اشاره به ضرورت اخلاق در مدیریت بحران گفت: مدیریت بحران با لحظه هایی سروكار دارد كه صرفاً نظارت قانونی نمی تواند حسن رفتار را تضمین كند و در اینجا موضوع ضمانت اجرایی درونی و وجدانی یعنی اخلاق پیش می آید. تمام انسان ها كم و بیش به اخلاق پایبند هستند، اما در موقعیت هایی ممكن است از نقطه اوج اخلاقی فاصله بگیرند. اخلاق قابل آموزش است و آموزش اخلاق می تواند رشد اخلاقی را در خانواده كودك، جامعه و … بالا ببرد و می توان با آموزش درجه اخلاق را ارتقا داد. از آنجا كه مدیریت بحران نیز با تصمیم های سرنوشت ساز و حرفه ای سروكار دارد می توان آن را ذیل اخلاق سازمانی حرفه ای قرار داد.

در ادامه این وبینار مباحثی همچون تصمیم سازی اخلاقی در مدیریت بحران و درآمدی بر اخلاق در مهندسی ساختمان نیز ارائه شد.

وبینار تخصصی "اخلاقِ مدیریت بحران" با هدف بررسی و كاربرد اخلاق در مراحل مختلف چرخه مدیریت بحران در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران برگزار شد و موضوعاتی همچون اخلاق كاربردی در مدیریت بحران، قواعد اخلاقی طراحی و اجرا در ساخت و ساز، پیامدهای اجتماعی بحران ها و مواجهه درست با آنها و اصول اخلاقی امداد رسانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.