مژده ارشادی در گفت وگو با ایسنا در خصوص تبعات ناهماهنگی بین والدین در تربیت فرزند، اظهار كرد: شاید در گذشته به بحث تربیت فرزند و فرزندپروری توجه چندانی صورت نمی گرفت و در اكثر جوامع مردسالای و بعد از آن زن سالاری در برخی جوامع حاكم بود و به همین علت در خانواده ها یك حرف با دیكتاتوری مطرح می شد و همه ملزم به تائید و اجرای آن بودند.

این روانشناس خانواده افزود: دنیا دچار تغییر و تحولات فراوانی شده است و در این دهكده جهانی مفاهیم و حقوق جدیدی مطرح شد، بحث فرزندپروری یكی از موضوعات مورد تاكید در مفاهیم جدید این دهكده است، اما در بسیاری از مواقع این موضوع را به شكل فرزندسالاری می بینیم.

وی با تاكید بر اینكه در جامعه كنونی بحث تربیت فرزند و فرزندپروری را به صورت یك علم تعریف می كنیم، خاطرنشان كرد: در فرآیند پرورش فرزند موضوعاتی مانند سلامت جسم، سلامت روان، شخصیت كودك، هیجانات، مسائل اجتماعی و ذهنی باید از كودكی تا بزرگسالی مورد توجه قرار بگیرد، پرورش دادن مكمل كلمه آموزش نیز است، پرورش یعنی گسترش دادن فضاهای روانی یك فرد برای اینكه بتواند در هر فضایی كه زندگی می كند بیش ترین كاركرد را داشته باشد.

ارشادی با بیان اینكه فرزند عزیز است اما تربیت آن عزیزتر، تصریح كرد: طبق روایتی از امام علی(ع) ایشان تاكید دارند كه تربیت فرزند باید 25 سال قبل از تولد او آغاز شود، این بدین معنا است كه شیوه های تربیتی، منش، خلق و خو، تمایلات و استعدادهای فرد باید به گونه ای باشد كه در زمانی كه صاحب فرزند شد بتواند آموزش های مورد نیاز را در كنار پرورش درونی به فرزندش بدهد.

عضو انجمن خانواده درمانی ایران با اشاره به اینكه تربیت فرزند به 9 قسم تقسیم می شود، توضیح داد: هشت قسم از تربیت فرزند بر عهده پدر و یك قسم آن نیز بر عهده مادر بوده، این هشت قسم شامل تكریم و عزیزداشتن مادر است، عموما مادر به عنوان یك مراقبت كننده و پرورش دهنده در جامعه محسوب می شود و پدر با فرزند در بسیاری از مواقع روبرو نمی شود و بیش تر نقش حامی را دارد.

وی اضافه كرد: در قدیم الایام در بحث تربیت فرزند، مادر از پدر به عنوان یك تحكیم كننده و ابزار قدرت استفاده می كرد، مثلا اگر فلان كار را انجام ندهی باید به پدر پاسخگو باشی، در این نوع تربیت یك والد مسئول تربیتی و یك واحد مجری اصول تربیتی به شمار می رفت، اما امروزه باتوجه به كاهش تعداد فرزندان تعامل فرزندان با پدر افزایش پیدا كرده و همچنین امكانات نیز بیش تر شده است، بنابراین احساس نیاز به تعامل والدین در تربیت فرزند نسبت به دوران گذشته بیش تر احساس می شود.

ارشادی بیان كرد: دو ذهن می توانند هركدام به تنهایی یك محصول زیبا را خلق كنند، اما در بحث تربیت فرزند والدین باید با هماهنگی با یكدیگر این محصول زیبا را خلق كنند، این هماهنگی با تمرین و تكرار به دست می آید، وقتی دو فرد یك زندگی را تشكیل می دهند، صاحب یكسری عقاید، اخلاق و تفكرات هستند و می خواهند آمال و آرزوهای خود را در اختیار فرزندشان بگذارند تا فرزندشان بهتر از آن ها رشد كند.

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با تاكید بر اینكه زوجین باید قبل از اقدام به فرزندآوری به دانش تربیت فرزند و مهارت های مورد نیاز آن مجهز شوند، گفت: اگر نتوانیم این مهارت ها را كسب كنیم بسیاری از اهداف خود برای فرزندپروری را از دست می دهیم، در این مسئله ممكن است قدرت زن و مرد در خانه تقویت یا تضعیف شود.

وی تصریح كرد: زمانی كه در خانه به همسرم اعتبار و جایگاه می بخشم در واقع قدرت جایگاه خودم را در خانواده افزایش خواهم داد، پس اگر در انجام اموراتی مانند فرزندپروری با همسرم هماهنگ باشم این موضوع به من كمك می كند كه مرزهای ارتباطی در درون و بیرون خانواده را منسجم كنم و پیامد آن بالندگی خانواده است.

ارشادی با تاكید بر اینكه عموما زن و شوهر به علت تفاوت های فرهنگی، تربیتی و سبك زندگی، تجربه های مختلفی را دارند، عنوان كرد: بنابراین زوجین باید قبل از اقدام به فرزندآوری با یكدگیر توافق كنند و در این زمینه مطالعات فراوان نیز داشته باشند.

دكترای روانشناسی و مدرس دانشگاه شهركرد با اشاره به اینكه كودكان موجودات شفافی هستند، خاطرنشان كرد: كودك در بدو تولد باتوجه به نیازها با مادر ارتباط نزدیكتری دارد، اما به مرور وقتی قدرت حركت پیدا كرد در مورد محیط اطراف خود كنجكاوی می كند، بنابراین قوانین فرزندپروری و اصول آن در تربیت فرزند نمود پیدا می كند، كودك باید از همان ابتدا نظم درونی، مسئولیت پذیری، "نه شنیدن" و اعتماد به نفس را آموزش ببیند.

وی افزود: اگر كودك در برابر خواسته های نامعقول خود از والدین "نه" بشنود به این موضوع عادت می كند، اما اگر والد دیگر این "نه" را در برابر گریه و اصرار كودك نقض كند، كودك از همان ابتدا با یك مفهوم دوگانه آشنا می شود، متوجه می شود همه چیز قانونمند نیست و می تواند نه را تبدیل به بله كند، باید مفهوم "نه" و " بله" به كودك اموزش داده شود تا نظم و ثبات را آموزش ببیند.

ارشادی اظهار كرد: اگر نظم درون خانواده بر اثر ناهماهنگی تربیتی بین والدین بر هم بخورد این مسئله موجب ایجاد تنش، استرس و اضطراب در كودك می شود و این مسائل را به سایر موقعیت ها نیز تسری می دهد، همچنین در در نقض قوانین كودك تزلزل، دوسویه بودن، نسبی بودن مسائل و ... را فرا می گیرد و معتقد است هیچ چیز مهم تر از خواسته او نیست.

به شدت مخالف دیكتاتوری در خانواده هستیم

عضو انجمن خانواده درمانی ایران با تاكید بر اینكه به شدت مخالف دیكتاتوری در خانواده هستم، یادآور شد: اما باید بدانیم در سن حساس كودك چه آموزش هایی را با رفتارمان به او می دهیم، بی اعتمادی، اضطراب، تشویش و ... از پیامدهای تربیت دوگانه توسط والدین است، بچه ها در شناخت فضاها بسیار باهوش هستند و در چنین موقعیتی مرزها را به هم می ریزند و زمانی كه مرزها و زیرمنظومه ها در خانواده به هم می ریزد خانواده دچار آشفتگی می شود، مثلا كودك با یكی از والدین بر علیه والد دیگر دست به یكی می كند و همسران همدیگر را تخریب می كنند.

وی اضافه كرد: در چنین خانواده ای فضا ناامن است و چارچوب خاصی وجود ندارد، در این خانواده هرج و مرج و ناراحتی كاملا پررنگ است، در بحث تربیت فرزند زن و شوهر باید با یكدیگر هماهنگ باشند، اگر حرف مادر بارها و بارها توسط پدر نقض شود و بالعكس، این كودك یاد می گیرد كه این والد فاقد اعتبار است و برای او جایگاهی قائل نمی شود، اگر فردی همسرش را جلوی فرزند بی اعتبار كند در آینده اعتبار خود را كم می كند.

ارشادی با بیان اینكه در خانواده های ناهماهنگ در بحث تربیت فرزند، فرزندان سواستفاده گر و سودجو تربیت خواهند شد، توضیح داد: در این خانواده فرزند از شرایط برای رسیدن به اهداف خود استفاده می كند و به طور ناخواسته یك والد را در مقابل والد دیگر تخریب می كند و از ناهماهنگی موجود در خانواده بهترین استفاده را در رسیدن به اهداف خود خواهد كرد، این كودك در آینده بی بند و بار و قانون گریز می شود.

این روانشناس خانواده تاكید كرد: اگر فردی اعتبار همسر خود را در مقابل فرزندش زیر سوال ببرد در آینده دچار بیش ترین ضرر خواهد شد و فرزندش در آینده اعتباری برای او قائل نخواهد شد، زیرا بخش اعظمی از قدرت خود را غیرفعال كرده است، كودكی كه در این فضا رشد كرده به اصول اخلاقی، حد و مرزها و هنجارهای جامعه و خانواده پایبند نخواهد بود، زیر سوال بردن اقتدار همسر در خانه یعنی اینكه وزیر اعظم خود را خلع سلاح كنید.

هماهنگی بین همسران در شیوه تربیتی غلط بسیار بهتر از دو شیوه تربیتی صحیح ولی ناهماهنگ است

وی بیان كرد: هماهنگی بین همسران در شیوه تربیتی غلط بسیار بهتر از دو شیوه تربیتی صحیح ولی ناهماهنگ است، پدر و مادر شدن یك فرآیند زیستی، روانی و اجتماعی است، باید قبل از اقدام به فرزندآوری اشتراك گذاری عقاید و فهم عقاید دیگری را یاد بگیریم، در خانواده موفق چگونگی روابط والدین اولویت اول است، والدین باید از یكدیگر در مقابل فرزند حمایت كنند.

ارشادی با تاكید بر اینكه فرزندپروری یك كارگروهی است، عنوان كرد: در كارگروهی همیشه یك نظر برنده نیست، وقتی در مقابل فرزندم به همسرم اعتبار می دهم در ادامه این اعتبار به من بازمی گردد، خانواده بدون تعارض خانواده موفق محسوب نمی شود، بلكه خانواده ای را موفق می نامیم كه در مقابل تعارض ها و بحران ها بتوانند از خود محافظت كنند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به چهار سبك فرزندپروری در جامعه، عنوان كرد: این سبك ها شامل سهل گیر، طردكنننده و گسسته، دیكتاتور و قاطع و اطمینان بخش است، محصول خانواده قاطع و اطمینان بخش امنیت و آرامش است، كودك در این خانواده حق اظهارنظر دارد، اما سلسله مراتب در این خانواده رعایت می شود و هر چیزی كه كودك درخواست كند، شاید خواسته او مورد تایید واقع نشود، وقتی كودك با كلمه "نه" در برابر برخی خواسته ها روبرو شود عزت نفس، استقلال، خودكارآمدی و تلاش برای رسیدن به خواسته ها در او تقویت می شود، عموما فرزندان این خانواده ها دارای خلق و خوی آرام، اجتماعی، دارای اعتماد به نفس، مبتكر، خلاق، مسئولیت پذیر و قابل اعتمادتر هستند.

وی تاكید كرد: هماهنگی بین والدین برای تربیت فرزند باعث كاهش بزه و جرم در جامعه می شود، كودكی كه با تربیت دوگانه رشد یافته در جامعه نیز به دنبال همین فضاها است و این مفهوم را نیز گسترش می دهد، برای جلوگیری از پیامدهای تربیت دوگانه فرزند باید بحث فرزندپروری در آموزش های پیش از ازدواج گنجانده شود.

ارشادی با بیان اینكه فرزند محصول خانواده است، تصریح كرد: نباید در بحث فرزندپروری بازی قدرت را در پیش بگیریم، بلكه والدین باید با همكاری، مشاركت و ایجاد حس همكاری این مسئله را به نحو احسن انجام دهند، فرزندآوری یك بحران مثبت است و باید برای آن امادگی داشته باشیم.

عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران افزود: والدین باید در بحث تربیت فرزند دانسته های خود ر ا به اشتراك بگذارند، در این مسئله تحقیر باید جای خود را به تكریم عقاید بدهد، همچنین باید ویژگی های كودك مانند هیجانات، احساسات و .. را بشناسند، والدین هرگز در مقابل فرزند یكدیگر را تخریب نكنند و اگر همسرشان رفتار اشتباهی با فرزند دارد دلجویی را انجام دهند اما در مقابل كودك واكنش نشان ندهند و مشاجره نكنند.

وی تاكید كرد: تربیت فرزند یك مسئله نفس گیر است، كودك پدر و مادر خسته نمی خواهد، اگر تنها به نیازهای مادی كودك توجه شود این فرزند به سمت ناامنی و شكاف حركت خواهد كرد، در كارخانه ادم سازی والدین حداقل باید 18 سال بدون وقفه و مرخصی تلاش كنند.

ارشادی در پایان عنوان كرد: جامعه نیز باید اصول تربیتی صحیح را در قالب فیلم، محتوای و آموزش های كاربردی در اختیار والدین قرار دهد، ناهماهنگی والدین در شیوه تربیتی تاثیر مستقیم بر تاب آوری فرزند دارد.

انتهای پیام