خبرگزاری فارس از تهران، پدرام محسن نژاد: دانشجویان رشته پزشكی كه دوره 7 ساله عمومی و 2 ساله طرح را پشت سر می گذارند برای گرفتن تخصص در رشته های مدنظر، باید در آزمون دستیاری پذیرفته شوند تا پس از دادن تعهد محضری به عنوان دستیار در مراكزی كه وزارت بهداشت معرفی می كند به مدت 3 تا 5 سال خدمت كنند.

دوره دستیاری یا رزیدنتی به علت پول دریافتی كمتر از حقوق كارگری آنهم نه به عنوان حقوق كه كمك هزینه، 80 الی 127 ساعت خدمت در هفته آنهم به صورت اجباری، تعهد محضری كه اتفاقا آنهم اجباری است و نكاتی مبهم در خود جای داده است و خیلی موارد دیگر موجب آسیب های جسمی و روحی و حتی مهاجرت شماری از پزشكان از كشور شده است.

براساس مواردی كه رزیدنت ها را به تكاپو و مطالبه گری انداخته است، آنها در سامانه فارس من 3 كمپین ثبت كرده و از خبرگزاری فارس خواسته اند مطالبات آنها را پیگیری كرده و به نتیجه برساند. 

در همین رابطه با رضا الماسی، دستیار سال دوم طب فیزیك و توانبخشی دانشگاه علوم پزشكی تهران و عضو شورای صنفی دانشجویان علوم پزشكی گفت و گو كرده ایم.

مشروح این گفت وگو در ادامه آمده است.

فارس: وضعیت دستیاران دانشگاه های علوم پزشكی در ایام كرونا به چه صورت است؟

در ایام كرونا كادر درمان تحت فشار شدید قرار گرفته اند اما در این میان كسی به فكر دستیاران نیست، درحالی كه اكثر فعالیت های بیمارستان ها مانند مراقبت از بیماران كرونایی، اقدامات آزمایشگاهی، ویزیت بیماران آی سی یو، نوشتن و تایید شرح حال بستری ها و ارائه گزارش به پزشكان، حتی عوض كردن لباس و ملافه بیماران و غیره بر عهده رزیدنت ها است.

علاوه بر این، چون در حال تحصیل هستیم، مطالعه و اقدامات نظری دوره هم باید انجام شود حال آنكه با وجود 15 كشیك در ماه و شیفت های 30 ساعته، فرصت زندگی عادی نیز از انسان سلب می شود.

علاوه بر آن اگر در همان بیمارستانی كه كار می كنیم مبتلا به كرونا شویم، هزینه ها را باید به صورت آزاد پرداخت كنیم كه با كمك هزینه حداقلی كه دریافت می كنیم، قابل جبران نیست و فشار اقتصادی را هم باید تحمل كنیم.

متاسفانه وضعیت به اندازه ای نامطلوب است كه شاهد مهاجرت بعضی از پزشكان هستیم، همچنین آسیب های روحی و روانی موجب خودكشی تعدادی از همكاران دستیار شده است.

متاسفانه وضعیت به اندازه ای نامطلوب است كه شاهد مهاجرت بعضی از پزشكان هستیم

 

 

 

فارس: مشكلات اصلی دوره دستیاری یا به اصطلاح رزیدنتی چیست؟

پزشكانی كه پس از گذراندن طرح عمومی دو ساله در آزمون رزیدنتی پذیرفته می شوند مجبور به امضاء تعهدی غیرمنصفانه هستند، به نحوی كه آیین نامه دستیاری طبق ماده 10 قانون مدنی تدوین شده است، یعنی اگر متن قرارداد خلاف قانون نباشد هر موردی كه وزارت بهداشت وارد كند مجبور به پذیرش بدون شرط و اعتراض آن هستیم؛ در این تعهدنامه محضری قید شده است كه همه دستیاران بعد از اتمام دوره باید، حداقل نیم وحداكثر تا دو برابر مدت تحصـیل بـا احتساب ضرایب مربوطه در هر محلی كه وزارت بهداشت تعیین كند در قالب طرح تخصص خدمت كنند، درصورتی كه طبق تبصره 3 ماده 1 قانون مربوط به خدمت پزشكان و پیراپزشكان، كسانی كه طرح خدمت را در یك مقطع گذرانده و واجد شرایط دریافت پروانه باشند از طرح اجباری مجدد معاف هستند.

همچنین اگر دستیار به هر دلیلی نتواند دوره را به اتمام رساند، حداقل دو برابر هزینه را باید پرداخت كند یعنی اگر رزیدنت فوت كند از خانواده اش غرامت می گیرند، علاوه بر آن دو ضامن با شرایط خاص برای تائیدیه نهایی لازم است، در حالی كه در متن تعهدنامه میزان دستمزد یا سقف تعداد كشیك و حداكثر ساعات خدمت وجود ندارد؛ با این وضعیت هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشكی اختیار تام دارند، تا دستیاران را موظف به 80 الی 127 ساعت فعالیت در هفته با حقوق 2 میلیون و پانصد هزار تومان كنند.

فارس: آیا قانون كار شامل حال دستیاران نمی شود؟

طبق ماده 36 آیین نامه دستیاران، تحصیل در دوره دستیاری به صورت تمام وقت و براساس برنامه ای است كه مدیر گروه مشخص می كند ولی تفسیری از كار تمام وقت و سقف فعالیت وجود ندارد، البته طبق قانون كار حداكثر ساعت كار 44 ساعت در هفته و 176 ساعت در ماه مشخص شده است ولی این مساله از جانب مدیران گروه رعایت نمی شود؛ به نحوی كه دستیاران رشته جراحی با میانگین 15 كشیك در ماه 448 ساعت و دستیاران رشته های غیرجراحی در سال های بالا با احتساب ماهانه  10 كشیك، 340 ساعت در ماه كار می كنند.

همچنین حداقل حقوق توسط وزارت كار 4 میلیون تومان تعیین شده است اما یك رزیدنت از یك طرف حق كار كردن در خارج از محلی كه برای او تعیین شده است را ندارد و از طرف دیگر تنها، 2.5 میلیون تومان حقوق می گیرد كه به هیچ وجه هزینه های جاری زندگی او را تامین نمی كند، یعنی پزشك در دوره رزیدنتی به اندازه كارگر ساده دریافتی ندارد!

با مطالبات صورت گرفته، در نود و یكمین نشست شورای آموزش پزشكی و تخصصی مورخ 19 آبان سال 1398، با امضای دكتر باقر لاریجانی معاون و دبیر وقت شورای آموزش و دكتر نمكی وزیر وقت بهداشت و درمان، مقرر شد حداكثر كشیك دستیاران در رشته های تخصصی 12 شب در ماه باشد، اما این مصوبه به دلیل این كه نظارتی روی گروه های آموزشی در بیمارستان ها نیست، هیچگاه اجرا نشده است.

 



 

فارس: تاكنون اقداماتی برای تجدید نظر در آیین نامه دوره دستیاری شده است؟

اردیبهشت ماه سال جاری از طرف معاونت آموزش و معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، نامه ای به وزیر بهداشت وقت ارائه شد كه در طی آن مشكلات معیشتی، تحصیلی و قانونی دستیاران مطرح شده بود، اما از طرف ایشان و معاونت پارلمانی وزارت بهداشت و درمان اقدامی برای تغییر یا تصویب مفاد آیین نامه رزیدنتی در مجلس شورای اسلامی صورت نگرفت.

 







همچنین فرهاد تیمورزاده یكی از فارغ التحصیلان تخصص پزشكی در دیوان عدالت اداری از وزارت بهداشت با موضوع احراز تخلف در مفاد تعهد نامه محضری شكایت كرد، كه دیوان به علت این كه قبلا موارد مشابه را رد كرده بود، این شكایت را بدون بررسی رد می كند.
 



بخشی از متن شكایت او به این شرح است: طبق تعهد محضری نخبگان پذیرفته شده در آزمون دستیاری برای ادامه تحصیل و آموزش عالی كه حق قانونی آنان است، برخلاف بند4 اصل43 مجبور به انجام كارهای سخت درمانی بدون دریافت مزد و مزایای قانون كار خواهند شد، چراكه دست آنان زیر ساطور وزارت بهداشت قرار دارد و بدون امضای این تعهد اجازه ادامه تحصیل به آنان داده نمی شود؛ با امضای این تعهد وزارت بهداشت عملكرد دستیاران را در اختیار دانشگاه های علوم پزشكی و بیمارستان ها قرار می دهد كه برخلاف بند5 اصل43 مایه اضرار به غیر می شود؛علاوه بر آن بر اساس این تعهد برخلاف اصل 46، مالكیت كار مشروع رزیدنت ها را از آنان سلب می كند؛ همچنین برخلاف اصل56 حق خداداد حاكمیت انسان بر سرنوشت اجتماعی خویش از او سلب شده و با استثمار در خدمت منافع دیگران قرار می گیرد.

براساس دادخواهی فوق، تحلیل حقوقی كامل آیین نامه دستیاری (اینجا) قابل مشاهده است.

همچنین معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشكی تهران طی نامه ای به معاون آموزشی و دبیر شورای پزشكی و تخصصی وزارت بهداشت در تاریخ 19 مهر سال جاری، از ایشان خواست تا روند ارائه ضامن های رسمی و وثیقه های ملكی در تعهد محضری را تسهیل نماید، كه تاكنون نتیجه ای نداشته است.
 



فارس: روند آموزشی شما چگونه پیش می رود؟

كاریكولوم یا برنامه آموزشی رشته های تخصصی با آنچه در بیمارستان دیده می شود كاملا متفاوت است، به نحوی كه آموزش ها با موضوعات مربوطه ساعت بندی شده است اما هیچ كدام رعایت نمی شود، بلكه تمام زمان آموزشی ما به كارهای خدماتی و پرستاری اختصاص دارد.
به عنوان مثال بخشی از برنامه آموزشی رشته ارتوپدی به شرح زیر است:



به قول یكی از همكاران، وزارت بهداشت رزیدنت ها را به عنوان نیروی آموزشی تعریف می كند، ولی در واقع رزیدنت ها صرفا نیروی كار بیمارستان هستند اما با این حساب وزارت بهداشت دستیاران را نیروی كار به حساب نمی آورد، چون اگر نیروی كار حساب شوند باید حقوق، مزایا، بیمه و قانون كار را برای ما درنظر بگیرد، كه وزارت از زیر بار این قضیه شانه خالی كرده تا بتواند با پرداخت ماهانه 2 میلیون و 500 هزار از رزیدنت ها تا حد مرگ كار بكشد!!!

دستیار در روزهای عادی هم تا ساعت 7 و 8 شب باید اتاق عمل و اورژانس را پوشش دهد، آیا با این وضعیت رزیدنت ها نیروی آموزشی هستند؟

فارس: دركشورهای دیگر شرایط رزیدنت ها چگونه است؟

در كانادا حقوق میانگین دستیاری از سال اول در حدود 42 هزار دلار، كانادا تا سال چهارم حدود 55 هزار، در انگلستان دریافتی حقوق یك رزیدنت به سن اون بستگی دارد، به نحوی كه رزیدنت های زیر 30 سال، حدود 18 هزار پوند در سال، رزیدنت های 30 تا 40 ساله 23 هزار 500 پوند و رزیدنت های 40 ساله و بالاتر 27800پوند دریافت می كنند، به گونه ای كه میانه و میانگین این دریافتی ها حدود 24 هزار پوند می شود، همچنین با احتساب پاداش در استرالیا دستیاران تخصصی بین 55 هزار تا 104 هزار دلار استرالیا دریافت میكنند، علاوه برآن میزان دریافتی یك رزیدنت اهل تركیه 4500 تا 5000 لیر در ماه می باشد، البته در مورد دستیاران دارای تابعیت غیر از تركیه ای این عدد 800 تا 900 لیر است.

قدرت خرید سرانه یا PPP شاخصی است كه از تقسیم ارزش تمام تولیدات و خدمات كشور بر تعداد افراد در میانه سال به دست می آید و شاخص مناسبی برای مقایسه قدرت خرید افراد در كشور های مختلف است؛ با استفاده از تقسیم كردن حقوق رزیدنت های هر كشور در سال به سرانه قدرت خرید آن كشور، نسبت حقوق یك دستیار به قدرت خرید سرانه افراد آن كشور به دست آمد، این نسبت در ایران 0.21 سرانه قدرت خرید سالانه بود اما در كشور های مورد بررسی و تركیه به عنوان كشوری با قدرت خرید سرانه شبیه به ایران نسبت به 1 نزدیك بود.

اگر در ایران حقوق دستیاران مانند سایر كشور ها به اندازه قدرت خرید سرانه كشور می بود، حقوق سالیانه بالغ بر 54 میلیون و 700 هزار تومان تعیین می شد كه در یك ماه بالغ بر 4 میلیون و 500 هزار تومان می شد كه 2 میلیون تومان بیشتر از حقوق فعلی دستیاران است.

فارس: به نظر شما این شرایط سخت موجب كمبود پزشك متخصص در آینده نخواهد شد؟

حدود 14 هزار رزیدنت در سراسر كشور فعال هستند كه اخیرا نیز تعدادی در چهل و هشتمین آزمون دوره دستیاری پذیرفته شده اند، در حالی كه طبق آمار وزارت بهداشت در مرداد سال جاری، ظرفیت خالی مانده در رشته طب اورژانس 91 درصد، ظرفیت خالی رشته بیهوشی 69 درصد و ظرفیت خالی رشته عفونی 68 درصد بوده است، كه بعد از انتخاب رشته و ورود به بخش نیز شمار دستیاران در این رشته ها ریزش می كنند و یا تقاضا برای تغییر رشته می دهند.

در آزمون دستیاری مرداد سال اخیر نیز از 400 ظرفیت پذیرش دستیار تخصصی در رشته طب اورژانس 269 ظرفیت خالی ماند، همچنین پزشكان عمومی علاقه كمتری به ادامه تحصیل در رشته مهم بیهوشی نشان دادند و 242 جایگاه برای این رشته نیز پر نشد.

طب اورژانس، بیهوشی، عفونی و داخلی بیشترین صندلی های خالی را میان رشته های تخصصی پزشكی دارند، رشته های مهمی كه در شرایط حساس مانند شیوع بیماری كرونا اهمیت آنها بیش از پیش مشخص شد.

خالی ماندن صندلی های این رشته ها طی چند سال اخیر و به خصوص پس از آزمون دستیاری 47 مسئولان را مجبور كرد كه قوانین جدیدی وضع كنند و داوطلبان را به سمت این رشته ها سوق دهند، به نحوی كه شورای آموزش پزشكی و تخصصی در نودوسومین نشست خود تصمیم گرفت تا به تمام دانشجویان پزشكی كه درحال گذراندن ترم آخر هستند و تا پایان شهریور 1400 فارغ التحصیل می شوند، اجازه شركت در آزمون دستیاری را بدهد؛ این مزیت كه به «استریت شدن» معروف است شامل حال افراد با سابقه علمی یا متاهل می شود.

در حالی كه سایر دانشجویان وقتی می توانند از این شرایط استفاده كنند كه در فرم ثبت نام آزمون تنها پذیرش در رشته های طب اورژانس و بیهوشی را پیش از آزمون انتخاب كنند و حتی اگر نمره آزمون آن ها در حد رشته های دیگر باشد، حق انتخاب آن رشته ها را ندارند؛ در واقع متولیان آموزش پزشكی برای جذب دستیار برای این رشته ها سعی دارند با بهره برداری از مشقت های سربازی و طرح اجباری كه در انتظار پزشكان عمومی است آن ها را به سمت رشته های بیهوشی و طب اورژانس سوق دهند تا با حضور چندساله رزیدنت ها با كمبود نیروهای متخصص در این رشته ها مواجه نشوند.

فارس: راه حل نهایی پیشنهادی شما چیست؟

با توجه به مطالبی كه گفته شد اولویت مطالبات دستیاران، تخصیص حقوق معین به جای كمك هزینه است، به نحوی كه به جای بیمه خویش فرما كه خودمان از همین حداقل دریافتی پرداخت می كنیم بیمه كار شویم.

علاوه بر آن به جای تعهد محضری كه در قالب ماده 10 قانون مدنی برای تحمیل شرایط رزیدنتی تدوین شده است، آیین نامه دستیاری به صورت طرح در كمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی یا به صورت لایحه وزارت بهداشت در صحن علنی مجلس به صورت منصفانه تصویب شود، تا مدیران گروه ها در بیمارستان ها اجازه هرگونه برخورد و اعمال كار برای دستیاران نداشته باشند.

همچنین تخصیص خوابگاه برای دانشجویان غیرمتمركز، پرداخت هزینه های درمان در دوران بیماری، فعال شدن سالن های مطالعه و ورزشی بیمارستان ها، پرداخت شدن وام های ضروری مثل ازدواج و مسكن و افزایش میزان آنها، پرداخت شدن حق جراح در رشته های جراحی و حق اشعه در رشته های مرتبط، احتساب سال های رزیدنتی به عنوان امتیاز برای تاسیس مطب و تخصیص عیدی به اندازه كارمندان از جمله مطالبات دانشجویان در دوران رزیدنتی است.

انتهای پیام/پ