مدیركل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینكه بر اساس آخرین سرشماری كشوری سال 1395، قاعده هرم جمعیتی كشور در حال كوچك شدن است، گفت: «جمعیت باید مدیریت شود و ما در هشت سال فرصتی كه داریم باید مشكل جمعیت را جبران كنیم.»
به گزارش سپید، حامد بركاتی در نشست توجیهی اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در حوزه وزارت بهداشت گفت: «برای موضوع جمعیت همه باید تمام قد فعالیت كنند در غیر اینصورت جمعیت پیش رو قابل مدیریت نخواهد بود. الان هم دیر شده است و زمان خیلی خوبی نیست.»

وی با اشاره به اینكه بر اساس آخرین سرشماری كشوری سال 1395 قاعده هرم جمعیتی كشور در حال كوچك شدن است، تصریح كرد: «متولدین دهه 6٠، شكم اول و متولدین دهه ٩٠، شكم دوم هرم جمعیتی است و بر قاعده هرم سنگینی می كند. بنابر پیش بینی سازمان جهانی بهداشت برای آینده جمعیتی ایران 4 سناریو عنوان شده است. ما در سال 1425 یا ١4٣٠ حدود ٩٨ میلیون نفر جمعیت خواهیم داشت و در سال 1480 جمعیت ما كاهشی تر شده و 94 میلیون می شود. اگر سال 1425 را با امروزمان مقایسه كنیم در آن زمان ٣٠ درصد جمعیت سالمند خواهد بود و حدود 5٠ میلیون نیروی كار بین ١5 تا 65 سال خواهیم داشت؛ در حالی كه اكنون با 85 میلیون جمعیت فقط ١٠ درصد جمعیت كشور سالمند است.»

وی افزود: «روند افت TFR را در كشور مشاهده می كنیم؛ در حالی كه دهه 6٠ رشد جمعیت 3.5 درصد بود و اكنون در سال ١4٠٠ كمتر از 0.7 درصد است. TFR باید بالای 2.1 باشد و هدف گذاری قانون ٢.١ تا ٢.5 است. از سال 55 كه میانگین جمعیت كشور ٢٢ سال بود و این جمعیت جوان انقلاب كرد و در 45 سال گذشته ١٠ سال جمعیت كشور پیرتر شده است. جمعیت دهه شصتی ها در نیمه دوم دهه 90 به زاد و ولد رسیدند و اوج افزایش جمعیت در دهه ٩٠ مربوط به فرزندآوری جوانان دهه 60 بود. ما فرصت محدودی داریم چون هر ٧ تا ٨ سال میزان جمعیت مولد كمتر می شود و این روند تا 15 سال آینده ادامه خواهد داشت. افراد دهه 6٠ در ٧ تا ٨ سال آینده از چرخه باروری خارج خواهند شد. تحقیقات و تجربیات نشان می دهد كه فرزندآوری در بالای 4٠ سالگی در عمل خاتمه پیدا می كند.»

مدیركل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت اظهار كرد: «تا سال 95، TFR بر اساس سرشماری ها به دست می آمد و از سال ٩6 تا ٩٩ نرخ باروری دیگر بر اساس سرشماری آمار كشور نیست و از فرایند ثبتی استفاده شد و داده ها از ثبت احوال گرفته می شود. بر اساس این آمار نرخ باروری در سال 1396 حدود 2.09 و در سال 97 حدود 2 و در سال 98 حدود 1.7 است. در تمام این سال ها در استان ها حدود 20 درصد افت TFR داشتیم.»

بركاتی ادامه داد: «به دلایلی تمایل به فرزندآوری در سنین بالاتر رخ داده است و چون توازن بین اشتغال و فرزند آوری یا تحصیل و فرزندآوری برای خانم ها برقرار نشده است، این فاصله بیشتر شده است و فاصله ازدواج و فرزند اول هم بیشتر شده است. ١٧ درصد بارداری ها در سنین بالای ٣5 سال است و تاخیر در فرزندآوری یكی از چالش هایی است كه باید مدیریت شود. اوج فرزندآوری در سنین ٢5 تا ٢٩ سال است و این اوج برای گروه های مختلف متفاوت است و رهبر انقلاب به فرزندآوری در نخبگان تاكید داشتند. بر اساس منحنی و آمار، خانم فوق لیسانس و لیسانس اوج باروری اش ٣٠ سالگی است و خانم های با سواد كمتر در سنین پایین تر باردار می شوند. خانم های تحصیل كرده باید حمایت شوند تا در سنین پایین تر باردار شوند.»

بركاتی اظهار كرد: «از ٩٠٠ هزار ازدواج در سال ٨٩ به 5٠٠ هزار ازدواج در سال 97 رسیده ایم و این در حالی است كه متولدین دهه 60 از سن ازدواج خارج شدند و آمار تجرد قطعی در كشور در حال افزایش است.»

وی افزود: «سن فرزندآوری و میانه سن ازدواج در كشور بالا رفته است و متوسط سن ازدواج در آقایان 28.5 سال و در خانم ها ٢4 سال است و فرزند اول 4.5 سال بعد و فرزند دوم 5.5 سال بعد است؛ یعنی خانم در 36 سالگی می تواند دو فرزند داشته باشد. ما بیش از یك سال و نیم است كه فاصله بین بارداری را در شبكه اصلاح كردیم و ١٨ تا ٢4 ماه بعد از تولد فرزند اول می توان اقدام به تولد فرزند دیگر كرد و مشاوره ها برای فرزندآوری افراد از ١٢ تا ١٨ ماه بعد اتفاق می افتد.»

بركاتی گفت: «اگر خانم بالای 35 سال باشد توصیه می شود بارداری دوم به فاصله 12 ماه اتفاق افتد؛ چون تاخیر بیشتر، ممكن است با عوارض بارداری همراه باشد.»

بركاتی در ادامه بیان كرد: «از ٩٩ هزار طلاق در سال ٨6 به 175 هزار طلاق در سال 1397 رسیدیم و در دو سال، مقدار مختصری آمار كاسته شده است. معمولا 5٠ درصد طلاق ها در پنج سال اول اتفاق می افتد و ارجاع به مراكز مشاوره باید افزایش پیدا كند و غربالگری زوجین دارای مشكل انجام شود؛ چرا كه وقتی زوجی به دادگاه مراجعه می كند در عمل فرایند طلاق شروع شده است و ما باید قبل از این مرحله و در مراحل ابتدایی اختلاف آنها ورود كنیم.»

وی افزود: «تعداد خانوارهای كشور 3.5 برابر شده است؛ اما بُعد خانوار كم شده است و اكنون نرخ باروری ١.٧ است و اگر اقدامی نشود متولدین ٨٠ به بعد به یك یا ٢ فرزند اكتفا خواهند كرد و متولدین بعد از دهه 5٠ حدود 80 درصدشان حداكثر 2 فرزند دارند. خانواده های یك فرزندی تا سال 95 افزایش یافته است و خانواده های 5 فرزندی از 29 درصد به 18 درصد رسیده است.»

مدیركل دفتر سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت تاكید كرد: «قانون باید اجرا شود؛ اما قانون بهانه است و هدف نیست . جمعیت باید مدیریت شود و ما در هشت سال فرصتی كه داریم باید مشكل جمعیت را جبران كنیم. تعداد خانم هایی كه در سال های پایانی عمر همسر ندارند ٣ تا 4 برابر خواهد شد و با پدیده زنانه شدن سالمندی مواجه خواهیم شد؛ آن هم خانم هایی كه سلامت و تمكن مالی كافی ندارند.»

بركاتی ادامه داد: «پنجره جمعیت بیشتر امر و اصطلاح اقتصادی است و در سال ٨٢ این پنجره باز شده است و در كشورهایی كه باز شده است حدود 45 تا 50 سال باز می ماند؛ البته در همه كشورها پنجره جمعیت باز نمی شود و در كشورهایی كه انفجار جمعیتی در دهه ای رخ می دهد، پنجره جمعیت باز می شود. باز شدن پنجره جمعیت سودهایی برای كشورها خواهد داشت. باید دانست كه كشوری مانند ژاپن با بسته شدن جمعیت دچار چالش نشد اما ما مانند ژاپن نخواهیم بود و اقتصاد كشور دچار چالش خواهد شد؛ چون از سود جمعیتی استفاده نكردیم؛ به طوری كه در بهترین حالت در سال ٩٠ حدود ٧١ درصد جمعیت كشور مولد بودند ولی به دلایلی نتوانستیم از این جمعیت جوان و پویا استفاده كنیم.»

وی افزود: «در سال 65 هرم جمعیت كشور قاعده پهنی داشت. باید دانست همانطور كه مدیریت چاقی در اختیار وزارت بهداشت نیست، چون جمعیت لذت طلب شدند، مدیریت جمعیت هم در اختیار وزارت بهداشت نیست و هر قاعده ای باید پیوست جمعیت داشته باشد. با افزایش جمعیت، چند شیفته شدن مدارس و سپس تاسیس مدارس غیردولتی رخ داد. اكنون با پدیده مدارس غیر دولتی مواجه هستیم و جوان امروز از ترس هزینه مدارس غیر دولتی تمایلی به فرزندآوری بیشتر ندارد.»

مدیركل دفتر سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت ادامه داد: «رشد جمعیت سالمند 3.69 درصد است و مراكز نگهداری سالمندان دارد بیشتر می شود. سالانه رشد جمعیت جوان سه درصد كم شده است و در سال ١4٣٠ جمعیت سالمند به ٢6 میلیون نفر خواهد رسید كه ٢6 درصد جمعیت كشور را تشكیل می دهند و اگر با همین اقتضا پیش رویم، پیری جمعیت را نمی توان مدیریت كرد و یادمان باشد هر وقت ایران ضعیف شده است مورد هجمه قرار گرفته است. به این ترتیب ممكن است از سال ١4١٠ و ١4١5 به بعد سالمند كارتن خواب داشته باشیم.»

وی افزود: «سازمان جهانی بهداشت می گوید آمریكای شمالی، اروپای غربی، آسیای جنوب شرقی و نیوزیلند و جمهوری اسلامی ایران جزو كشورهایی خواهند بود كه در سال 1430 بیش از ٣٠ درصد سالمند خواهند داشت. دنیا اكنون با جنگ آب هم در حال مواجهه است و همه این ها تهدید محسوب می شود. امیدواریم خطر را بیش از آنچه به نظر می رسد حس كنیم و در قانون جمعیت حمایت های خوبی دیده شده است.»ایسنا