همشهری آنلاین: دكتر حمید پورشریفی از اولین دانش آموختگان سلامت روان در دانشگاه تهران و دانشیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی است. او سال ها به مسئولان هشدار داده كه موضوع سلامت روان را جدی بگیرند چرا كه معتقد است جامعه ایران جامعه شادی نیست و خیلی زود تحت تاثیر هیجانات منفی قرار می گیرد:«ما می دانیم شادابی و هیجان های منفی رابطه تنگاتنگی با هم دارند، به طوری كه به همان میزان كه شادابی بالاست هیجان های منفی پایین تر خواهد بود و ما شواهدی داریم كه متأسفانه مردم ما مردم شادی نیستند؛ پس احتمالا دچار هیجان های منفی هستند. در این خصوص ممكن است پژوهش دقیقی وجود نداشته باشد ولی شواهد زیادی گویای این است كه در كشور ما خشم، بسیار بالاست؛ یعنی ما به راحتی هیجان منفی خشم را تجربه و آن را ابراز می كنیم؛ مثلا در رانندگی و جاهای دیگر؛ پس خشم یك هیجان منفی آسیب زننده است. البته خشم فی نفسه بد نیست و دفاع از قلمرو است ولی اگر كنترل نشود مثل سیل می تواند آسیب زننده باشد.»
این متخصص حوزه سلامت روان با این مقدمه درباره تاثیری كه بورس بر وضعیت سلامت روان ایرانی ها می گذارد به همشهری آنلاین می گوید:«مسئله بورس یك مسئله مالی است و همه می دانیم مسائلی مانند مسائل مالی و فقر می تواند بر سلامت روان تاثیر داشته باشند. اما تاثیر بورس حتی فراتر از تاثیر یك مسئله مالی است چرا كه بورس با یك سری پارامترهای دیگر بیشتر از یك عامل فشارزا توانسته است آسیب پذیری ها روانی مردم را تحت تاثیر قرار دهد.»
دكتر پورشریفی می افزاید:«چیزی كه در شدت آسیب پذیری مسئله بورس باید دقت كنیم این است كه مردم اگر به بورس رجوع كردند بخش مهمی از این تمایل به واسطه پیام هایی بود كه از سیستم حاكمیتی دریافت كردند و پیام ضمنی از نهادهای رسمی این بود كه مردم می توانند در بورس به نتایج مالی خوبی دست پیدا كنند اما همه دیدیم كه شرایط تغییر پیدا كرد و بسیاری از مردم مشكلات مالی عدیده ای پیدا كردند و این اتفاق باعث شد كه نگرش های خاصی پدید بیاید كه نمی توان به پیام های رسمی زیاد تكیه كرد یا اینكه مثلا وضعیت كشور قابل پیش بینی نیست و از همه مهم تر اینكه سمت و سوی اقتصادی آینده نه تنها خوشایند نیست بلكه تیره و تار است؛ بنابراین همه این نگرش ها می تواند ناامید كننده باشد. ما می دانیم كه انسان ها بر پایه آینده شفاف، روشن و قابل پیش بینی می توانند بر استرس ها غلبه كنند و وجود نگرش هایی مغایر با این موارد می تواند مشكلات روانشناختی زیادی به وجود بیاورد.»
دكتر پورشریفی با بیان اینكه پیش بینی ناپذیری، كنترل ناپذیری و ناامیدی می تواند بر پدیدایی و تشدید مشكلات روانشناختی نظیر اختلالات اضطرابی یا افسردگی و حتی مشكلات روان اجتماعی مثل افزایش افكار خودكشی و یا سوء مصرف مواد تاثیر جدی بگذارد می گوید: مسئله بورس را نمی توان تنها یك مسئله استرس زا برای خانواده ها تلقی كرد چون چنین مسئله ای قطعا بر عملكرد شهروندان در شرایط كاری مختلف و در روابط با همدیگر و افزایش مشكلات مهمی در جامعه مانند خشم نقش داشته باشد.
این روانشناس در ادامه می گوید: همه این موارد در شرایطی اهمیت دو چندان پیدا می كند كه بدانیم قبل از كرونا 26.7 درصد جامعه كشور درجات مختلفی از مشكلات روانشناختی را تجربه می كردند و پیش بینی می شود كه ایام كرونا و مسائل مرتبط با تحریم بر میزان این مشكلات روانشناختی افزوده باشد و حالا باید مسئله مانند بورس را هم به این عوامل بیفزاییم چون قطعا باعث افزایش مشكلات روانشناختی زیادی شده است.
مردم وحشت كردند دكتر امیرهوشنگ مهریار هم معتقد است كه بورس یك مسئله استرس آوری است كه قطعا می تواند بر روی سلامت روان اثر بگذارد و نتیجه نگرفتن در بورس باعث تشدید علائم اضطراب، افسردگی و خشم در افراد جامعه می شود.
این استاد سابق دانشگاه هاروارد با تاكید بر اینكه موضوع بورس با دو موضوع مهم روانی دیگر یعنی كرونا و تورم همراه بود و باعث ایجاد ترس و وحشت بزرگی در جامعه شد به همشهری آنلاین می گوید:«همه این موارد موجب شدند كه جامعه ایرانی هم در كوتاه مدت و هم در بلند مدت تحت تاثیر جریانات شدید روانی قرار بگیرند كه كوچكترین عوارض این جریانات منفی روانی افسردگی، خشم و اضطراب بالاست.
رئیس سابق مركز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در ادامه با ابراز نگرانی از مسائل روانی پیش آمده به واسطه بورس برای جمعیت ایرانی می گوید:« اگر خشم و احساسات منفی روانی از حد معینی فراتر روند و زمان طولانی ادامه داشته باشند موجب مشكلات روانی عمده اجتماعی پدید می آید.»
دكتر مهریار تاكید می كند: در همین یكسال گذشته افراد زیادی در جامعه بودند كه به واسطه مسائل روانی كه برایشان پیش آمد دچار اختلال در خواب، سردردهای عصبی و... شدند.
او با اشاره به اشتباه دولت ها در امید دادن به مردم برای سود كردن در بورس می گوید: ذات بورس نوسان است. گاهی شاخص بالا می شود و گاهی پایین می آید اما اینكه دولتی یا دولت هایی به مردم وعده بدهند كه مدام در بورس سود می كنند این وعده ها امید كاذب در عموم مردم ایجاد می كند و هر چیزی خلاف این رخ بدهد سرخوردگی اجتماعی را تشدید می كند.
دكتر مهریار همچنین معتقد است اگر همین امروز جلوی آسیب های روانی كه بورس به مردم زد گرفته نشود آسیب های جدی آن در آینده نزدیك قابل مشاهد خواهد بود. به اعتقاد این روانشناس خودكشی یكی از این آسیب هاست:«خودكشی می تواند یكی از بیمارهای روانی باشد كه آمارش به واسطه آسیب هایی كه به روان افراد وارد می شود بالا می رود و عامل تشدید كننده آن افسردگی است كه به علت ناامیدی و سرخوردگی ایجاد می شود.»
او احتمال افزایش آمار خودكشی را تنها اثر نوسانات غیرمتعارف بورس نمی داند و می گوید مشكلات خانوادگی، افزایش خشم زوجین و... هم در آینده پای مردم را به مطب های روانشناسی باز خواهد كرد.