عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی مازندران و عضو كمیته علمی كنگره ملی « رصد اجتماعی كووید 19» گفت: مطالعات نشان می دهد، بیش از 57 درصد تغییرات سلامت اجتماعی، صرفا با حكمرانی خوب، قابل پیش بینی است
دكتر سیاوش مرادی متخصص پزشكی اجتماعی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی مازندران به مناسبت برگزاری كنگره ملی « رصد اجتماعی پاندمی كووید 19» گفت: مطالعات نشان می دهد، بیش از 57 درصد تغییرات سلامت اجتماعی، صرفا با حكمرانی خوب، قابل پیش بینی است.



وی به عنوان عضو پنل " چالش های سلامت اجتماعی در پاندمی كووید 19 " و در پاسخ به سئوال خبرنگار وبدای دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، مبنی بر اینكه " مولفه های سلامت اجتماعی كه در كنترل پاندمی كووید می توانند دخالت داشته باشند، كدامند ؟ "، به ارائه تعریف " سلامت اجتماعی " از سه منظر، پرداخت.

دكتر مرادی، در منظر اول، سلامت اجتماعی را براساس مدل " زیستی، روانی و اجتماعی "، منظر دوم، سلامت اجتماعی را با توجه و " تمركز بر جامعه سالم "، و منظر سوم، " تعیین كننده های اجتماعی سلامت" را مدنظر قرار داد و افزود: توجه به تعیین كننده های اجتماعی سلامت، از معدود مواردی است كه از دیدگاه علمی، تغییر پارادایمی در نظام سلامت ایجاد كرد.

وی تصریح كرد: وقتی مدل " زیستی، روانی و اجتماعی " معرفی شد، عقیده بر این بود كه نباید فقط سلامت جسمی مورد توجه باشد، بلكه سلامت روانی و اجتماعی نیز می بایست مدنظر قرار بگیرد و نكته جالبتر اینكه، مفهوم سلامت اجتماعی، پنج تا 10 سال زودتر از مدل اول كه سلامت روان را هم در برداشت، معرفی شده بود.

در عین حال، دكتر مرادی معتقد است كه به هیچ وجه نمی توان سلامت را فقط از این سه منظر مورد نظر قرار داد، بلكه اگر بخواهیم در مورد سلامت اجتماعی سخن بگوییم، باید به سلامت جسمی و روانی نیز توجه داشته باشیم. همچنان كه شواهد نشان می دهد، بین سلامت اجتماعی و سلامت جسمی، رابطه مستقیم وجود دارد.

این متخصص پزشكی اجتماعی با اشاره به سلامت اجتماعی از منظر دوم ، گفت: این نگرش، تمركز بر جامعه سالم دارد، جامعه ای كه در آن، فرصت های برابر برای آحاد جامعه وجود دارد، حكمرانی قانونی، عدالت در توزیع ثروت و دسترسی عمومی به فعالیت های تصمیم گیری و ...، ابعاد و مولفه های مختلف جامعه سالم را به ما نشان می دهد.

وی افزود: از این منظر، سلامت اجتماعی به جمع بندی شرایط جامعه می پردازد، موضوعی كه در جامعه شناسی كاربردی و در آسیب شناسی مسایل اجتماعی، به آن پرداخته می شود. جامعه سالم، به شبكه های اجتماعی سالم و سرمایه های اجتماعی بیشتر می پردازد.

دكتر مرادی، سلامت اجتماعی را از منظر سوم و براساس تعیین كننده های اجتماعی سلامت، دارای پنج جزء اصلی و اساسی " بستر اجتماعی، آموزش، مراقبت های بهداشتی، سازه و محله زندگی و ثبات اقتصادی "، ذكر كرد.

وی اظهار داشت: اگر هر یك از سه منظر را برای سلامت اجتماعی در نظر بگیریم، باید در كنار تعاریف آن، حداقل پنج جزء تعیین كننده های اجتماعی سلامت را قرار بدهیم. در دل سلامت اجتماعی، " شكوفایی اجتماعی " ، كه امید به آینده جامعه را نشان می دهد، " همبستگی اجتماعی " كه در آن گنجانده شده و براساس آن می توان رفتارهای جامعه در شرایط مختلف را پیش بینی كرد كه در پاندمی كووید 19 هم مطرح بود.

دكتر مرادی افزود: " انسجام اجتماعی " یعنی احساس تعلقی كه آحاد مردم به جامعه خود دارند، " پذیرش اجتماعی " اینكه همه مردم، جامعه خود را با همه خوبی و بدی آن بپذیرند و مورد قبولشان باشد. و از همه مهمتر، " مشاركت اجتماعی " یعنی آحاد جامعه چقدر خود را در سرنوشت دیگران و در سلامت دیگران ، مسئول می بینند و هر اقدامی كه انجام می دهند در تامین سلامت جامعه دخیل می دانند.

وی تصریح كرد: این پنج جزء را باید ذیل تعریف سلامت اجتماعی مورد توجه قرار بدهیم. نكته دیگر اینكه ما حتما معیارهای سلامت اجتماعی را باید بصورت پویا تعریف كنیم. یعنی با توجه به شرایط هر كشور و حتی مناطق مختلف در هر كشور، معیارهای سلامت اجتماعی می تواند متفاوت باشد و حتی معیارها می توانند از یك دوره زمانی به دوره دیگر متفاوت باشند، چرا كه ممكن است شرایط در هر زمان تغییر كند.

وی به سلامت اجتماعی، با توجه به حكمرانی و سرمایه اجتماعی اشاره ای داشت و گفت: دو جزئی كه ما در پاندمی كووید منتقد آن بودیم. حكمرانی خوب محصول مشاركت دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی است، یعنی نمی توان فقط به فعالیت دولت بعنوان حكمرانی خوب توجه كرد، بلكه همین موضوع منجر به استقرار حاكمیت قانون، ثبات، عدالت و امنیت می شود و یكی از مولفه های برجسته آن، پاسخگویی اجتماعی است.

این استاد و محقق دانشگاه علوم پزشكی مازندران، براساس مطالعات انجام شده، گفت: بیش از 57 درصد تغییرات سلامت اجتماعی را صرفا با حكمرانی خوب می توان پیش بینی كرد و در واقع، حكمرانی خوب موجب بهبودی و ارتقای سلامت اجتماعی در جوامع می شود كه در كشور ما، بالغ بر 57 درصد یا نزدیك به 60 درصد است. و این، سهم بسیار مهمی است. یعنی اگر همه ابعاد سلامت اجتماعی را كنار همدیگر بگذاریم، ولی حكمرانی خوب برای اینكه قوانین خوبی وضع شود، برای اینكه ثباتی را بلحاظ سیاسی و اقتصادی ایجاد كنیم و امنیتی وجود داشته باشد، حاصل نشود، سلامت اجتماعی با مشكل روبه رو خواهد شد.

دكتر مرادی افزود: سلامت اجتماعی، پنجه در پنجه سرمایه اجتماعی است، و محور سرمایه اجتماعی، اعتماد است. اعتمادی كه در جامعه وجود دارد و اعتمادی كه بین آحاد جامعه و حكمرانان وجود دارد، همه اینها در مجموع، سرمایه اجتماعی را تشكیل می دهد و واژه ای كه بسیار پركاربرد است و من از آن زیاد استفاده می كنم، " سر زندگی اجتماعی " است ، یعنی آحاد جامعه فقط موجود زنده تلقی نمی شوند، بلكه زندگی می كنند و از همه ابعاد زندگی بهره مند می شوند و كیفیت زندگی آنان مهم است.

وی تصریح كرد: اگر بخواهیم به بحث "سلامت اجتماعی" در " پاندمی كووید 19 " بپردازیم، باید بگوییم كه این دو مقوله ارتباط دو طرفه با یكدیگر دارند، یعنی در واقع، دو سئوال مطرح است، اینكه " مولفه های سلامت اجتماعی كه در كنترل پاندمی كووید می توانند دخالت داشته باشند، كدامند ؟ " و سئوال دوم، " سلامت اجتماعی از خود پاندمی كووید 19 چگونه تاثیر می پذیرد ؟ "

وی در پاسخ به سئوال اول، گفت: همه مواردی كه برای یك جامعه سالم لازم دانستیم و به آنها اشاره كردم، می توانند در كنترل پاندمی كووید 19 مطرح باشند. پنج جزء سلامت اجتماعی (شكوفایی اجتماعی، همبستگی اجتماعی، انسجام اجتماعی، پذیرش و مشاركت اجتماعی)، به نوعی می توانند در كنترل كووید موثر باشند. همانطور كه تبعیت از محدودیت های كرونایی، مشاركت در برنامه واكسیناسیون برغم تبلیغات منفی، تقویت مراقبت های پیشگیری و درمان با تكیه بر تجویز پزشك متخصص و نه تبلیغات شركت های دارویی، از پذیرش و مشاركت اجتماعی ناشی می شود.

این استاد دانشگاه، همچنین افزود: هرچند كه محدودیت ها، روابط اجتماعی و شكل گیری مجامع مختلف را تحت تاثیر قرار داد، سوگ های ناتمام مربوط به فوت عزیزان و دیگر آثار پاندمی كووید، تبعات اجتماعی خاص خود را دارد ، اما نباید فقط اثرات سوء پاندمی را مدنظر قرار داد، بلكه باید تاثیرات مثبت پاندمی را در جامعه ملاحظه كرده و مورد توجه قرار داد.

عزم ملی كه منجر به همبستگی و مشاركت اجتماعی می شود، بسیار حائز اهمیت است و مشاركت سازمان های مردم نهاد و بخش خصوصی در تولید و تامین ابزار حفاظت شخصی در مقابله با كووید، نمونه ای از همبستگی و مشاركت اجتماعی است كه دكتر مرادی به آنها اشاره كرد.

وی همچنین به " سرمایه اجتماعی " بعنوان عاملی موثر در سلامت اجتماعی اشاره كرد و گفت: باید توجه داشته باشیم، كشورهایی كه توانستند پاندمی كووید را مدیریت و كنترل كنند، از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار بودند. ضمن آنكه هرچه ما در جامعه به عدالت اجتماعی در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی نزدیك شویم، از سلامت اجتماعی بهتری برخوردار خواهیم بود.

وی با تاكید بر اهمیت سرمایه اجتماعی و مشاركت جامعه در مدیریت كووید، افزود: كشورهایی در جهان به دلیل داشتن درآمد بالا، سهم بیشتری از تولید ناخالص ملی را به بهداشت و درمان مردم خود اختصاص دادند، و در ابتدا تصور می شد كه این كشورها می توانند مدیریت بهتری را در زمینه پاندمی كووید داشته باشند، اما چون از مشاركت و سرمایه اجتماعی پائینی برخوردار بودند، نتوانستند در تحقق این هدف موفق باشند.

دكتر مرادی همچنین اظهار داشت: ما سلامت اجتماعی را در كنار مولفه های اجتماعی موثر بر سلامت تفسیر كردیم و همانطور كه نمی توانیم به سلامت اجتماعی بدون توجه به سلامت جسمی و روانی، بپردازیم، نمی توانیم " بستر اجتماعی " را مستقل از چهار جزء دیگر عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، در نظر بگیریم.

وی، " آموزش " را به عنوان یكی از تعیین كننده های اجتماعی سلامت كه باید كیفیت مناسب داشته و برای همگان قابل دسترسی باشد، تا حد زیادی در كنترل پاندمی كووید 19 موثر دانست و گفت: آموزش دانشگاهی تا آموزش عمومی كه می تواند به ارتقای سلامت جامعه كمك كند، در كنترل پاندمی تاثیرگذار است.

وی در پایان این گفت وگو، افزود: اگر جامعه ما اقتصاد پایدار نداشته باشد و مردم از نظر محله زندگی، دارای سلامت محله نباشند و خدمات مراقبتی عادلانه توزیع نشده باشد، قطعا با پاندمی، شرایط نامناسب تر و وضعیت بدتر خواهد شد و از طرفی، اگر مراقبت های بهداشتی و درمانی كه هزینه بر بود و موسسات بیمه گر وارد عمل شده و با پوشش بیمه ای، بخشی از سلامت اجتماعی را عهده دار شوند، تبعا هم مولفه های سلامت اجتماعی می توانند در كنترل و مدیریت پاندمی كووید 19 دخالت داشته باشند و هم پاندمی كووید 19 می تواند تاثیرات خود را بر اجزاء و مولفه های سلامت اجتماعی به جا بگذارد.

انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: نعیمی پور