به گزارش خبرگزاری صداوسیما مركز گلستان؛ از پشت شیشه به لباس عروس جا خوش كرده در ویترین مغازه خیره شده است، نگاه های خاص آدم هایی كه از اطرافش عبور می كنند او را به خود می آورد، با دستانش چرخ های صندلی چرخدارش را می چرخاند، آهسته و مغموم به راهش ادامه می دهد، گویی آرزوی پوشیدن لباس را پشت ویترین جا گذاشته است.

او را می شناسم، نامش حدیثه است و در رشته های هنری از جمله معلولان موفق گرگانی است و تا قبل از شیوع كرونا یك پای ثابت برنامه های فرهنگی و اجتماعی شهر بود.

قدم هایم را تندتر می كنم تا به او برسم. احوالش را جویا می شوم و سر صحبت را با او باز می كنم. حرف را به لباس عروس پشت ویترین می كشانم و می پرسم نكند خبری است، لبخند تلخی تحویلم می دهد و می گوید: نه، خبری نیست، از اینجا رد می شدم كه توجه ام به لباس جلب شد، آخه كی با یه دختر معلول ازدواج می كنه!

سكوت می كنم و حرفی برای گفتن ندارم، اما صحبت های حدیثه نظرم را به موضوع ازدواج معلولان جلب می كند.

قبل از جدا شدن از او می خواهم فرصتی را در اختیارم دهد تا بیشتر در این باره با او صحبت كنم. حدیثه می گوید اگر می خواهی درد و دل بقیه معلولان را هم بشنوی به انجمن معلولان توانمند همت بیا، آدرس و شماره تماس های لازم را از او می گیرم و با او خداحافظی می كنم.

بعد از چند روز هماهنگی ها انجام شد، در دفتر انجمن معلولان توانمند همت منتظرشان هستم. یكی با عصای سفید می آید و دیگری با ویلچر، اكثرا جوان هستند و پر از شوق زندگی، جمع شان كه جمع می شود سر درد و دلشان هم باز می شود.



علی 35ساله كه به خواستگاری دختری غیرمعلول رفته، می گوید: "خودش راضی است، اما پدرش مخالفت می كند"، علی حدود 20سالی است كه بر اثر یك حادثه همنشین ویلچر شده است.

گرچه دختری كه علی برای ازدواج انتخاب كرده است به پایش نشسته و بیش از 7سال منتظر است تا خانواده اش با ازدواج او موافقت كنند، اما نگرانی از اینكه نگاه جامعه به ازدواج یك پسر معلول با دختر غیرمعلول، دختر مورد علاقه اش را از ازدواج با او منصرف كند لحظه ای از ذهن علی دور نمی شود.

شاهین 30ساله و او هم معلول است، می گوید: چندین بار قصد رفتن به خواستگاری داشتم و هر زمان این موضوع را با كسی مطرح كردم اولین سوالش این بوده كه آیا او هم مانند تو معلول است و این موضوع برای من آزار دهنده است كه چرا با وجود توانمندی هایی كه دارم تنها باید به ازدواج با یك فرد هم شرایط خودم فكر كنم.

حدیثه، دختری كه چند روز پیش او را در خیابان دیدم درباره مشكلات ازدواج دختران معلول گفت: وقتی صحبت از ازدواج دختران معلول مطرح می شود بخش اعظمی از جامعه توقع دارند دختران معلول حتما با پسری معلول هم شرایط خودشان ازدواج كنند و ازدواج با یك مرد غیرمعلول برای ما دختران معلول حكم میوه ممنوعه را دارد كه از نظر برخی ها حتی نباید به آن فكر كنیم.

حدیثه می گوید: نگاه جامعه به ازدواج دختران معلول نگاه مهربانانه ای نیست و بیشتر ترحم انگیز است، حتی اگر پسری هم غیرمعلول باشد و قصد ازدواج با دختری معلول را داشته باشد خانواده آن پسر از ترس نگاه جامعه به این موضوع مانع این ازدواج می شوند.

تلفن همراهش را به سمت من می گیرد و فیلمی را نشانم می دهد، در تصویر، عروس دختری معلول است و داماد پسری غیرمعلول كه فارغ از تمام نگاه های تبعیضی پیوند خود را جشن گرفته اند.

حدیثه می گوید: از زمانی كه این فیلم را در اینستاگرام دیده ام در ذهنم چنین موقعیتی را هم برای خودم متصور می شوم.

او ادامه می دهد: متاسفانه در مواردی شاهد بودیم پسری غیرمعلول با دختری با معلولیت درصد كم ازدواج كرده است، اما خانواده پسر توانمندی های آن دختر را در انجام كار های ساده ای مانند پذیرایی از مهمان و رتق و فتق امور زندگی زیر سوال برده اند و عزت نفس دختر را خدشه دار كرده اند.

حدیثه می گوید: برخی مردان مطلقه غیرمعلول و دارای چند فرزند تمایل به ازدواج با دختران معلول دارند و بسیاری از دختران معلولی كه تن به ازدواج با این افراد می دهند عموما بضاعت مالی ندارند و پس از مدتی متوجه می شوند این مردان بیش از اینكه به دنبال همسر باشند به دنبال پرستاری تمام وقت برای فرزندان خود بوده اند.



در بین این جمع، داستان علیرضا، اما فرق می كند، او معلول و متاهل است و دو فرزند دارد.

می گوید حدود 30سال پیش من و دختری غیر معلول به هم علاقه مند شدیم، وقتی قصد ازدواج را با خانواده های خود مطرح كردیم با مخالفت هر دو خانواده مواجه شدیم، مادر آن دختر خانم دوست نداشت دخترش با فردی معلول ازدواج كند و مادر من می گفت این دختر 7سال از تو بزرگتر است و از نظر سنی مناسب تو نیست.

علی رضا می گوید: در آن سال های آشنایی یك روز به مهمانی یك دوست مشترك دعوت شدیم، در آن مهمانی متوجه شدم دختر مورد علاقه ام به من توجهی نمی كند و خجالت می كشد من را به عنوان همسر آینده اش به دوستانش معرفی كند و شوك بزرگی به من وارد شد، همان جا تصمیم گرفتم با یك دختر معلول ازدواج كنم كه هیچگاه این حس را دوباره تجربه نكنم.

او ادامه می دهد: بعد از مدتی با همسر فعلی ام كه یك خانم معلول است ازدواج كردم و صاحب سه فرزند شده ام و در زندگی ام احساس خوش بختی می كنم، دلیل این حس خوشبختی را شرایط مشابه همسرم با خودم می دانم.

معلولان و كوهی از مشكلات

احمدرضا عامریان یكی از معلولان فعال در حوزه اجتماعی است و به عنوان روابط عمومی انجمن معلولان توانمند همت سال هاست با مشكلات همقطارانش كه به این انجمن رفت و آمد دارند، در بحث ازدواج آشناست.

عامریان توضیح می دهد: مشكلات معلولان در حوزه ازدواج زیاد است، اگر بحث ازدواج یك فرد معلول با فرد غیرمعلول را كنار بگذاریم باید گفت در بخش ازدواج دو معلول هم مشكلات زیادی وجود دارد و یكی از مشكلات اصلی، رضایت خانواده های دو طرف برای ازدواج فرزند معلولشان است.

او ادامه داد: متاسفانه خانواده هایی كه فرزند معلول دارند از ازدواج فرزندانشان می ترسند، چون به توانمندی فرزندانشان اعتقادی ندارند و تصور می كنند این ازدواج با مشكلاتی رو به رو می شود.

عامریان گفت: در مواردی كه دو معلول تصمیم به ازدواج می گیرند سد های زیادی بر سر راهشان قرار می گیرد، موضوعاتی كه شاید به ظاهر ساده باشد و به چشم افراد غیرمعلول هیچگاه دیده نشود.

او گفت: مشكلات این زوج ها از همان لحظات اول یعنی خرید حلقه كه یكی از شیرین ترین مراحل ازدواج است شروع می شود و كام آن ها را تلخ می كند چرا كه بسیاری از مراكز طلافروشی برای معلولان مناسب سازی نشده است و آن ها از خرید بی واسطه حلقه محرومند و خیلی از این معلولان در این مرحله دچارشَك هایی می شوند كه مسیر پر پیچ و خم زندگی را چگونه بدون كمك كسی بگذرانند.

عامریان گفت: یكی دیگر از مشكلات معلولان دریافت وام ازدواج است، افراد غیرمعلول برای دریافت این وام اگر یك ضامن ارائه دهند بانك از معلولان درخواست دو ضامن می كند و توجیه شان این است كه این فرد معلول است و ممكن است توانایی پرداخت نداشته باشد.

عامریان ادامه داد: از مناسب نبودن تالار های عروسی برای معلولان كه عبور كنیم بسیاری از واحد های مسكونی در شهر برای معلولان ضایعه نخاعی مناسب سازی نشده اند و پیدا كردن خانه همكف كه سرویس بهداشتی و حمام آن برای معلولان مناسب باشد كار بسیار مشكلی است.

او گفت: برای فرد ویلچرنشین حتی ارتفاع 2سانتی متری ورودی آشپزخانه مانع محسوب می شود و سرامیكی بودن كف خانه ها موجب لیز خوردن چرخ ویلچر ویا عصای معلول می شود و كمتر خانه ای در سطح شهر پیدا می شود كه شرایط ایده آل را برای معلولین داشته باشد.

عامریان گفت: پیدا كردن شغل برای معلولان مكافات است چراكه بسیاری از ادارات دولتی سهمیه 3درصدی معلولان در استخدامی ها را اعمال نمی كنند، اگر هم اعمال شود تعداد زیادی از معلولان نمی توانند برای استفاده از این سهمیه در آزمون ها شركت كنند چراكه در زمان تحصیل به دلیل مشكلات مختلف از جمله مناسب سازی نشدن مدرسه و یا دانشگاه ترك تحصیل كرده اند و برای شركت در آزمون های استخدامی مدرك تحصیلی مورد نظر را ندارند.

او افزود: استخدام در شركت های خصوصی هم مشكلات خاص خودش را دارد و علی رغم اینكه در جامعه می گویند معلولیت محدودیت نیست، اما نگاه جامعه به افراد معلول نگاه ضعف و ناتوانی است.

مشكلات اقتصادی، سد بزرگتری برای معلولان

رامبد رضاپور رئیس انجمن همت معلولان در استان گلستان است و سنگ صبور درد و دل جوانان معلول. خودش را فردی خوش شانس می داند كه توانسته ازدواج كند و با وجود معلولیت ها از پس زندگی و سختی هایش بربیاید.

رضاپور می گوید: این روز ها آن قدر مشكلات اقتصادی پررنگ شده است كه دختر و پسر های غیرمعلول را از ازدواج فراری داده و برای معلولان با توجه به وضعیت شان این موضوع پر رنگ تر است.

رضاپور گفت: متاسفانه ما برای كار و زندگی در رقابت با افراد غیرمعلول هستیم و آنگونه كه باید درباره اشتغال و رفاه اجتماعی معلولان اقداماتی انجام نشده است.

تمایل بیشتر معلولان به ازدواج

ماجرای ازدواج معلولان اینجا بغرنج تر می شود كه احساس نیاز به ازدواج در این طیف بیشتر است، بار ها مشاهده شده این افراد به صراحت این موضوع را با اطرافیان مطرح می كنند.

میرفندرسكی كارشناس ارشد روانشناسی است كه سال هاست تجربه ارتباط نزدیك با معلولان را دارد، او در این باره گفت: بر خلاف چیزی كه در جامعه گفته می شود معلولیت محدودیت نیست ما باید واقع بین باشیم بدون شك این معلولیت محدودیت هایی را به همراه دارد و یكی از مهمترین این محدودیت ها در حوزه ازدواج است.

او گفت: فرد معلول دوست دارد مثل سایر انسان ها از موهبت ازدواج برخوردار شود، اما وجود معلولیت باعث می شود برخی خواسته ها و نیاز های خود را ناخواسته كنار بگذارد.

میرفندرسكی گفت: گاهی در فضای مجازی یا در سطح جامعه مواردی را می بینیم كه فردی معلول با فردی غیرمعلول ازدواج كرده كه این ها جزو استثنا های جامعه است، این موضوع برای همه میسر نیست و یك فرد معلول مسیر سختی را برای رسیدن به این امر طی می كند.

كمك هزینه ازدواج به معلولان فقط 6میلیون تومان

به سراغ معاون توانبخشی اداره كل بهزیستی گلستان رفتم تا از آمار معلولان استان اطلاعاتی به دست آورم.

به گفته محمود امانیان 52هزار و 279هزار معلول در استان وجود دارند كه حدود 2.7درصد از جمعیت استان را شامل می شود.

امانیان گفت: در حال حاضر 5هزار و 434معلول هم در سن ازدواج قرار دارند.

او درباره طرح های حمایتی اداره كل بهزیستی برای ازدواج معلولان گفت: این اداره كل برای معلولانی كه ازدواج می كنند 6میلیون تومان كمك هزینه خرید جهزیه پرداخت می كند و اگر دو معلول با یكدیگر ازدواج كنند و فاقد مسكن باشد به اداره كل بنیاد مسكن معرفی می شوند تا از طرح ویژه مسكن دو معلول بهره ببرند.

درشرایطی كه یك یخچال یا اجاق گاز و لباسشویی كه از ملزومات اصلی شروع زندگی است چند 10میلیون تومان قیمت گذاری شده است، پرداخت كمك هزینه 6میلیون تومانی به معلولان غم انگیز به نظر می رسد.

به نظر می رسد معلولان نه تنها در بخش هایی نظیر اشتغال، خدمات شهری و اجتماعی نادیده گرفته می شوند بلكه در بحث ازدواج هم كسی آنگونه كه باید به فكرشان نیست.

اما برای تسهیل ازدواج معلولان راهكار چیست؟

معلولان در زمینه ازدواج به 2 گروه تقسیم می شوند، گروهی تمایل دارند با افراد غیر معلول ازدواج كنند.

برخی كارشناسان معتقدند اصلاح نگاه جامعه به موضوع نقص عضو و ازدواج افراد معلول و غیر معلول تا حدودی مشكلات این قشر از جامعه را برای ازدواج می كاهد، اما این اصلاح نگاه و شكستن تابو یك روزه و یك شبه امكان پذیر نیست و برنامه های فرهنگی زیادی را می طلبد، از این رو لازم است دستگاه های فرهنگی پای كار بیایند و این مهم را به نتیجه برسانند.

گروه دوم معلولان تمایل دارند با همقشر های خود ازدواج كنند، اما برای این گروه از معلولان فضایی مناسب برای آشنایی وجود ندارد و دستگاه یا نهاد های مرتبط هم برنامه ای برای تسهیل شدن این فضای آشنایی فراهم نكرده اند.

رامبد رضاپور مدیر انجمن معلولان توانمند همت در این باره گفت: معلولان نیازمند دیده شدن و تعامل با یكدیگر هستند، لازم است این فضا در بستری مناسب كه آسیب های اجتماعی را به حداقل برساند برای معلولان فراهم شود.

رضاپور با اشاره به اهمیت برطرف شدن نیاز مالی معلولان گفت: دولت می تواند با اجرای طرح های تشویقی (پرداخت حقوق و اشتغالزایی) زمینه ازدواج دو معلول در هر سطحی از معلولیت را فراهم كند و با این كار مشكل ازدواج بسیاری از معلولان حل و از به وجود آمدن مشكلات بعدی هم جلوگیری می شود.

او گفت: هزینه های زندگی یك فرد معلول با زندگی یك فرد غیرمعلول متفاوت است و اكثر معلولان فاقد بیمه های تكمیلی هستند و هزینه های آن ها بر دوش خانواده است، اگر دولت شرایط توانمند سازی آن ها را فراهم كند معلولان خود را با شرایط زندگی وفق می دهند.

فرهنگ سازی، اعمال طرح های تشویقی از سوی دولت برای ازدواج و توانمند سازی معلولان اقداماتی است كه اگر امروز آغاز شود و تداوم داشته باشد قطعا پس از مدتی نتایج آن به بار می نشیند و چشم های جامعه را شستشو می دهد تا تابوی نقص عضو از ذهن ها پاك شود و جای آن سایر توانمندی های معلولان دیده شود و مورد توجه قرار گیرد.

گزارش از مونا محمد قاسمی