تهدید كودكان با سندروم دنیای مدرن



اینكه سال هاست تلویزیون به عضو ثابت و جدا نشدنی بسیاری از خانواده ها تبدیل شده و بسیاری از مادران آن را به عنوان پرستار كودكشان انتخاب كرده اند تا به امور خانه برسند و ...

برای طولانی تر كردن ساعت كار این پرستار، از فیلم ها و سی دی های كارتون هم استفاده می كنند به كنار، چند سالی است استفاده از گوشی های موبایل و تبلت هم میان كودكان رواج فوق العاده ای یافته و حتی برخی از آنها از همان سنین بسیار كم، گوشی یا تبلت اختصاصی دارند و سرشان مدام گرم بازی های كامپیوتری و حتی حضور در فضای مجازی است.
در دست گرفتن موبایل و سرگرم بودن اعضای خانواده و فرزندان بزرگ تر، حتی موجب توجه كودكان كوچك تر و یكی، دوساله خانواده ها به این وسیله شده و آنها نیز از همان سنین، نخستین علاقه های خود را با درخواست پخش موسیقی و... آغاز می كنند؛ روندی كه اگر مدیریت و محدود نشود، اتفاقات ناخوشایندی را در روند رشد ذهنی كودكان ایجاد خواهد كرد.

اختلالی بسیار جدی

«سندروم صفحات الكترونیك» اختلالی است كه عمدتا در میان كودكان كم سن وسال رخ می دهد؛ كودكان زیر 10یا 11سال. كودكانی كه در سال های آغازین و بسیار مهم رشد ذهنی و مغزی شان، زمان زیادی از وقت خود را پای صفحات الكترونیك می گذرانند و حضور در این فضا، اختلالات رشدی برایشان ایجاد می كند.

به گفته حانیه علی مددی، روانشناس، این كودكان عمدتا دارای مشكلات خلقی، اضطرابی و شناختی بوده و در تنظیم عواطف شان مسئله دارند. خلق و خوی شان به صورت غیرطبیعی بالا و پایین می رود، دارای استرس و نگرانی اند، خواب باكیفیتی ندارند، در ایجاد ارتباط مشكل داشته و ارتباط چشمی كمی برقرار می كنند، شنونده های خوبی نیستند، پرخاشگرند و... . البته تمام این نشانه ها با هم بروز نكرده و معمولاً كودكان چند نشانه را از خود بروز می دهند. علی مددی این نكته را هم می گوید كه این نشانه ها عمدتا شبیه علائم اختلال اوتیسم است و در برخی تحقیقات نیز به ارتباط میان گسترش فضای دیجیتال با انفجار اوتیسم اشاره شده است.

تعاملات مجازی و بی كیفیت

رشد مغزی كودكان در 2-3 سال ابتدایی زندگی شان بسیار بالاست، آنقدر كه در مجموع دیگر سال ها به این میزان نبوده و عمدتا لطمه های واردشده نیز در این سنین، به راحتی در سال های بعد قابل جبران نخواهد بود. كودكانی كه در این سنین در معرض صفحات الكترونیك كه تلویزیون نیز در زمره آنها محسوب می شود قرار می گیرند، با اختلال جدی گفتار و ایجاد تعامل با دیگران مواجه خواهند شد.

علی مددی می گوید: «این كودكان به جای قرار گرفتن در فضایی واقعی و برقراری ارتباط باكیفیت، در فضای مجازی و دیجیتال قرار دارند به همین دلیل گفتار در آنها به خوبی رشد نمی كند.آنها در این فضا به صورت منفعل عمل كرده و اطلاعاتی با سرعت بالا دریافت می كنند كه ذهن شان در پردازش آنها با مشكل مواجه شده و به هم می ریزد. درحالی كه اطلاعات در دنیای واقعی با ریتم مشخص و آرام تری به آنها منتقل شده و توانایی پردازش و تفكر در مورد آنها را دارند.»

مقصران اصلی بروز اختلال

اولین قدم های سوق دادن كودكان به سمت اختلال صفحات الكترونیك را والدین آنها برمی دارند. پدر و مادری كه معمولا خودشان هم ساعات طولانی، از تلویزیون، موبایل، تبلت و... استفاده می كنند و زمان بندی مشخصی برای آن ندارند و كودكانشان نیز پا به پای آنها در معرض همین صفحات قرار می گیرند. دسته دیگر پدر و مادرهایی هستند كه به دلیل عدم آگاهی از مضرات صفحات الكترونیك برای كودكان، مشغله های خودشان یا بی حوصلگی، این تجهیزات را به راحتی در اختیار فرزندانشان قرار می دهند و زمان بندی و مدیریت صحیحی بر آن اعمال نمی كنند. به گفته علی مددی، سبك زندگی خانواده ها نقش مؤثری در این مسئله دارد.

او می افزاید: « آنها كه اوقات شان را با فعالیت های مفید پر می كنند، ورزش می كنند، برنامه های تفریحی مثبت دارند فرزندانشان را نیز وارد فضای ارتباطی و یادگیری مثبت كرده كه هم از جنبه روانی و هم از نظر جسمی رشد خواهند داشت. این سبك زندگی برای پیشگیری و درمان این اختلال حرف اول را می زند.»

برای درمان چه كنیم؟

اولین قدم برای درمان كودكان معتاد به صفحات الكترونیك، محدودكردن زمان استفاده آنها از این تجهیزات است. آنگونه كه علی مددی می گوید: برای كودكان كوچك تر و كم سن وسال، قطع كامل استفاده، راه حل درست و نسبتا بدون مشكلی است و چالش كمتری ایجاد می شود، اما برای بچه های بزرگ تر كمی كار سخت تر است و بهتر است با شیوه تعامل و گفت وگو و آگاه كردن آنها از مضرات استفاده بیش از حد بهره مند شد.

همچنین حدود 3هفته تا یك ماه باید استفاده از وسایل الكترونیك را به طور كامل قطع كنیم تا مشخص شود مشكلات پیش آمده به چه میزان تحت تأثیر این فضا بوده. در این مدت به كودك فرصت خواهیم داد خودش را در دنیای واقعی پیدا كند، تعاملات را شناخته و آنها را كشف كند. در مورد كودكان كوچك تر همانطور كه عنوان شد قطع دسترسی باید به صورت كامل باشد اما برای كودكان بزرگ تر با محدود كردن طی زمان و مثلا اجازه استفاده آنها به مدت یك ساعت در روز می توان پیش رفت.

این روانشناس این را هم می گوید كه در بسیاری از مواقع، مقاومت خود والدین اجازه درمان صحیح و درست این اختلال را سلب می كند، والدینی كه می گویند این همه كودك پای تلویزیون نشستند، ما هم كودك بودیم می نشستیم، مگر چه اتفاقی برایمان افتاد، یا والدینی كه نمی توانند در مقابل اصرار فرزندان شان مقاومت كنند و محبت مادرانه و پدرانه اجازه اعمال محرومیت را به آنها نمی دهد، كار را سخت می كنند. این مسائل باید ابتدا در والدین بررسی و حل شود تا روند درمان اختلال هر چه سریع تر برای كودك آغاز شده و نتیجه مثبت آن حاصل شود.»