كودك همسری یا كودك آزاری فریده نوكندی-كودك همسری به زبان عامیانه و ساده به این معنی است كه دختری 9 ساله با مردی چهل ساله و بیشتر ازدواج كند. شایع ترین آن ازدواج دختران كم سن با مردانی است كه به صورت غیر متعارف از آن ها بزرگ تر هستند. این قضیه بیشتر در جوامع سنتی رایج است.
بر اساس مفاد پیمان نامه جهانی حقوق كودك، كودك به كسی اطلاق می گردد كه سن او كمتر از 18 سال باشد. در میان مسائلی كه حقوق كودكان را به مخاطره می اندازد، ازدواج كودك یكی از مسائلی است كه تعداد زیادی از كودكان را از حقوق خود محروم می نماید. طبق تعاریف مختلف، ازدواج زودهنگام یا كودك همسری به ازدواجی اطلاق می شود كه زوجین یا یكی از آنان به سن 18 سالگی نرسیده باشد. در این ازدواج های زودهنگام، معمولا پسران به دلیل اینكه مجبور به اشتغال و تامین زندگی مشترك هستند از حق كسب مهارت و تخصص محروم می شوند.دختركان هم با بارداری های زودهنگام نه تنها آسیب های جسمی متحمل می شوند بلكه به دلیل اینكه شرایط مادرشدن و فرزند پروری را ندارند، ممكن است برای فرزندان آنان هم یكسری تبعات بوجود آید. پس كودك همسری هم به كودك، هم به خانواده ای كه تشكیل می شود، هم به فرزندی كه از این ازدواج حاصل می شود و در نهایت هم به جامعه ای كه درگیر چنین آسیب هایی می شود ضربه می زند.
كارشناسان خانواده معتقدند كودك همسری جزو نابهنجاریها و آسیب های اجتماعی محسوب می شود، چرا كه طی آن كودك به دلیل ناآگاهی والدین بدلیل فقر فرهنگی و یا مالی از یك سو و عدم درك درست و هدف غایی تشكیل نهاد خانواده از طرفی دیگر مورد سوءاستفاده قرار می گیرد؛ در این بین قانونگذار هرچند سعی كرده با استناد بر ماده 1041 قانون مدنی شروطی اعم از كسب اجازه از دادگاه و تعیین مصلحت كودك برای ازدواج در سنین زیر 13 سال را وضع كند؛ اما به نظر می رسد خلاءهای قانونی همچنان راه فرار را پیش روی برخی والدین باز گذاشته است. در قانون حمایت از خانواده آورده شده است كه اگر فردی مقررات ماده 1041 قانون مدنی را رعایت نكند و دختر زیر 13 سال را به عقد كسی دربیاورد، قابل مجازات است اما مشكل اینجاست كه شخصی برای شكایت كردن وجود ندارد، زیرا طرف اصلی این نكاح خانواده دختر هستند، دختری كه از خود اراده و صلاحیت طرح دعوا را ندارد، بنابراین می توان گفت عملا این قانون رعایت نمی شود. این در حالیست كه اساسا مصلحت امری نسبی است و كسی نمی تواند مدعی شود كه ازدواج كودك 8 یا 9 ساله به مصلحت اوست و ابعاد این مصلحت در قانون مشخص نشده است. لایحه «منع ازدواج كودكان زیر 13 سال» چند سالی است از سوی معاونت امور زنان و خانواده رئیس جمهوری به كمیسیون لوایح دولت ارائه شده اما هنوز به تصویب نرسیده است و به گفته معاون رئیس جمهوری در امور زنان این لایحه كماكان در دست بررسی قرار دارد.طبق آمار در سال گذشته بیش از 9 هزار كودك 10 تا 14 ساله ازدواج كرده اند. این در حالی است كه نگرانی از افزایش ازدواج كودكان به دلیل فقر اقتصادی و فقر فرهنگی همچنان به عنوان یكی از مهم ترین نگرانی دغدغه مندان حوزه خانواده به شمار می رود و علی رغم اینكه چندسالی است لایحه ای برای منع ازدواج كودكان در بدنه دولت مطرح است اما با مخالفت روبرو شده و هنوز به سرانجام نرسیده است. در این لایحه ازدواج قبل از سن 13 سال برای دختران و پیش از سن 15 سال برای پسران مطلقا ممنوع اعلام شده است كه این موضوع موجب نگرانی برخی كارشناسان حوزه خانواده شده است چون آنها معتقدند ممنوعیت مطلق در لایحه می تواند مشكلاتی نظیر افزایش ازدواج های غیر قانونی را در جامعه ایجاد كند.اجبار كودكان به این نوع زندگی، گویا یك شبه رویاهای شیرین آنان را برای همیشه به باد می برد كه خود عامل بسیاری از آسیب های اجتماعی در ابعاد مختلف زندگی می شود و چالش های جدی را پیش روی آنان و جامعه قرار می دهد .كودك همسری یكی از این آسیب ها ست كه به اعتقاد بسیاری ازكارشناسان به علت فقراقتصادی ، فرهنگی، اعتیاد، موضوعات قومی و قبیله ای و مهاجرت شكل می گیرد.روانشناسان معتقدند كودك همسری نوعی كودك آزاری یكی از بدترین انواع آن است زیرا عوارضی كه به سبب ازدواج زود هنگام و بارداری ناشی از آن بر كودك وارد می شود جبران ناپذیر است.