ستاد توسعه علوم و فناوری شناختی از پروژه های كه به شناخت مهارتهای شناختی در راستای مبارزه با كرونا است حمایت می كند.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی و فناوری، ویروس كرونا آسیب های جدی و پیش بینی نشده ای به سلامت میلیون ها انسان وارد كرد و علاوه بر مرگ و میر، زمینه ساز آسیب های روانی نیز شد.

پژوهش ها نشان می دهد شیوع بیماری كرونا بر مهارت های شناختی افرادی كه به ویروس كووید19 مبتلا شده و بهبود یافته اند، تاثیرگذار بوده است.

مطالعه ها نشان داد كه نقص شناختی در افرادی كه علائم تنفسی شدیدتری دارند و در افرادی كه تست مثبت آنها تأیید شده است بدتر است. محققان تجزیه و تحلیل خود را برای در نظر گرفتن تفاوت ها بر اساس سن، جنس، تحصیلات یا سایر متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی یا اقتصادی تنظیم كردند.

نزدیك به 185 میلیون نفر در سراسر جهان از بیماری كووید 19 بهبود یافته اند. گزارش علائم شناختی نشان دهنده ایجاد آسیب های شناختی به این افراد است.

همچنین ناشناخته بودن این بیماری، مشخص نبودن زمان پایان آن و آسیب های ناشی از قرنطینه، زمینه ساز مشكلات و آسیب های شناختی، عارضه های فكری و بسیاری از مشكلات روحی و روانی می شود. در مدت شیوع این ویروس، پژوهش های متعددی درباره پیامدهای شناختی آن در جامعه انجام شد و از جنبه های مختلف بررسی شده است.

با نگاهی دقیق به وضعیت فعلی مشخص می شود كه باید شیوع دو بیماری همه گیر را در مورد كرونا در نظر گرفت. یكی همه گیری بیماری جسمی و دیگری همه گیری ترس از این بیماری كه ناشی از پاسخی ترسناك به شرایطی نامعلوم است.

سوگیری شناختی یك اشتباه سیستماتیك در قضاوت و تصمیم گیری كه ممكن است در نتیجه محدودیت های شناختی ، عوامل انگیزشی یا سازگاری با محیط های طبیعی رخ دهد.

باید در نظر داشت كه علاوه بر افرادی كه در معرض خطر شدید ابتلا به این بیماری قرار دارند افراد مسن و كسانی كه دارای بیماری های قبلی از جمله بیماری های مزمن تنفسی، بیماری های قلبی عروقی و دیابت هستند سایر افراد نیز دچار این بیماری می شوند.

سوگیری های شناختی منفی ناشی ترس از شیوع ویروس كرونا پیشگویی های نادرست و فاجعه آمیز، نگرش منفی، تعمیم بیش از حد، تفكر دوگانه، شخصی سازی، سرزنش، مقایسه های ناعادلانه، پشیمانی افزایش اما و اگرها، استدلال احساسی ، نادیده گرفتن شواهد علمی و... است. اما این سوگیری ها می تواند به سوگیری های دیگری چون خوش بینی، تعصب عادی، باورهای آخرالزمانی، فرضیه جهان عادلانه، پذیرش نقش قربانی و فرار از مسئولیت ها منجر شود.

تلاش برای كاهش عارضه های شناختی ناشی از كرونا

نخستین قدم ایجاد یك ذهنیت انتقادی برای تشخیص اخبار جعلی است و باید زمان مناسبی را برای به روز رسانی اطلاعات منتشر شده توسط منابع معتبر اختصاص دهند. گام دوم این است كه یك رویكرد مداخله ای مثبت را در كنترل خود ایجاد كرده و روش های علمی و دارویی را برای كنترل آسیب های شناختی مورد استفاده قرار دهیم.

در همین راستا عوامل استرس زا كه باعث بروز اختلالات شناختی در حوزه های مختلف یعنی توجه، یادگیری و حافظه و حوزه های اجرایی مانند تصمیم گیری و حل مسئله می شود، مورد توجه فعالان حوزه علوم شناختی قرارگرفت.

درمان توانبخشی شناختی یك مداخله مفید در ارتقای مهارت های شناختی است. این روش تلاش می كند عملكردهای شناختی را ارتقا بدهد.

این روش درمانی با هدف كاهش اختلالات عملكردی مغز یا كاهش تأثیر ناتوان كننده آن اختلالات انجام شده است و به عنوان روشی مؤثر برای كاهش سوگیری های شناختی و افزایش ظرفیت افراد برای پردازش و تفسیر اطلاعات ثابت شده است. این درمان به مدیریت استرس، مداخلات مدیریت استرس شناختی-رفتاری توجه دارد. عملكردهای شناختی در افراد سالم نیز می تواند بهبود یابد و این شامل جمعیت زیادی است كه ممكن است در معرض خطر كرونا قرار دارند.

ارتقای توانمندی های شناختی در ایران

در ایران نیز با حمایت ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گام های متنوع و متعددی برای ارتقای مهارت های شناختی در اقشار گوناگون جامعه و با هدف ایستادگی در برابر آسیب های شناختی و روانی كرونا برنامه ریزی و انجام شده است.

از جمله این برنامه ها می توان به برنامه آموزش در مدارس برای پرورش شناختی و نیز روش های اجرایی طرح ها برای افزایش مهارت های شناختی كودكان و نوجوانان دانشجویان و معلمان به حوزه پرورش كودك اشاره كرد.

همچنین حمایت از پژوهش های كاربردی در حوزه دانش و روش های رفتاری كه منجر به كاهش آسیب های شناختی كرونا می شود از دیگر برنامه های حمایتی ستاد در این راستا است.

برگزاری چالشی نوآورانه و فناورانه برای كمك سازمان ها در شرایط كرونا یكی دیگر از گام ها در مسیر كاهش آسیب های كرونا بود. در قالب رقابتی نوآورانه برای شناخت و تحلیل گفتمان و رفتار جامعه ایرانی در بحران كرونا فعالان زیست بوم نوآوری و فناوری علوم و فناوری های شناختی از جمله متخصصان علوم اجتماعی، روان شناسی، اقتصاد و سایر بخش ها در قالب تیم های دانشگاهی، شركت های دانش بنیان، موسسات فعال و تیم های تخصصی در شناسایی و حل این چالش ها نقش آفرینی كردند.