گروه اجتماعی: با ورود انواع سویه های جهش یافته ویروس كرونا و هجمه خبر های ناگوار در این زمینه، رسانه ها و فضای مجازی هر روزه با مطالب و موضوعات مختلف در این خصوص به مخاطبان خود استرس و ترس ناشی از كرونا وارد می كنند.

ترس موهبتی الهی است برای دفاع از خود در برابر هرگونه خطر احتمالی و مصون ماندن از آن، اما استرس بیش از حد باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده كه خود زمینه ساز بروز انواع مشكلات روحی و روانی و جسمی می شود.

علیرضا عابدین، روانشناس درباره روش های كاهش استرس و اضطراب در مبتلایان به كرونا گفت: امروزه و با توجه به بحران كرونا در كشورمان در وضعیت دشواری قرار گرفته ایم. از طرفی به صورت روزمره توسط رسانه های غربی و عربی تحت خبرهای بد و سیاه هستیم و از طرف دیگر اعتماد عمومی نسبت به عملكرد مسئولان نسبت به كنترل بحران كرونا به حداقل رسید ه است. در این حالت مردم افسرده شده اند و ما باید نقشی فعال را در دریافت و پردازش اخبار داشته باشیم. در این عصر نمی توان به صورت منفعلانه خبر را دریافت كرد.

قبل از مواجهه با هر خبر از هدف منبع خبر اطلاع داشته باشید

عابدین افزود: ما باید بسیار باهوش تر باشیم . پیش از این خبر رادیو، تلویزیون و روزنامه را تجزیه و تحلیل می كردیم اما در حال حاضر رسانه های جمعی دیگر هم وجود دارند. نباید موارد موجود در این شبكه ها را برای دیگران ارسال كنیم. اگر بخواهیم به صورت 24 ساعته به اخبار بد گوش دهیم تاثیر خود را به صورت قطره چكانی بر جای خواهد گذاشت. نیازی نیست منابع خبر را محدود كنیم بلكه باید بتوانیم هدف و انگیزه این رسانه ها را تحلیل كنیم. به عنوان مثال NBS عربستان سعودی و همچنین BBC انگلستان كه جیره خوار ملكه انگلیس است و صدای آمریكا همان صدای آمریكاست و صدای ایران نیست.

وی با تایید این موضوع كه استرس موجب كاهش سطح ایمنی بدن می شود، گفت: باید ضمن این كه ساعات دریافت خبر را محدود كنیم، از منابع مختلف خبری استفاده كنیم، اما بدانیم انگیزه این رسانه ها چیست و از كجا تغذیه می شوند. در زندگی نباید اوقات مان را فقط با اخبار پر كنیم، بلكه باید هنری مثل موسیقی و كامپیوتر بیاموزیم و با افراد دیگر به صورت مجازی ارتباط بگیریم. تغذیه مناسب داشته و ورزش كنیم و از مشاوره استفاده كرده و از مصرف دخانیات نیز خودداری كنیم.

این روانشناس خاطرنشان كرد: در درجه اول باید با هوش تر باشیم و از زمان خود با كادربندی جدید به صورت بهینه استفاده كنیم. اگر لازم است در خانه بمانیم واقعا در خانه بمانیم و اگر مسئولان می گویند از تردد غیر ضرور خودداری كنیم نباید جاده ها را پُر كنیم بلكه باید بیشتر مهارت بیاموزیم.

وی اظهار داشت: فردی كه نمی تواند بخوابد یعنی اضطراب دارد. فردی كه نمی تواند خواب درستی داشته باشد یعنی افسردگی دارد. باید برای جلوگیری از استرس راهكارهای گوناگونی را مد نظر قرار دهیم و استرس را از بدن مان خارج كنیم.

بنویسید تا آرامش بگیرید

این روانشناس یكی از راهكار های كاهش استرس و اضطراب را نوشتن عواطف، ترس ها و نگرانی ها بر روی كاغذ عنوان كرد و گفت: این كار ها كمك می كند كه افكار و اطراف را شفاف تر ببینیم. همچنین با حل مسئله برنامه ریزی داشته باشیم و به خود یادآوری كنیم كه «زمان هایی در زندگی بوده كه اوج اضطراب را تحمل كرده و حل كرده ام پس می توانم این بار هم خوب كار كنم».

وی ادامه داد: به دلیل شیوع كرونا، بخش زیادی از عواملی كه ما را در تعدیل اضطراب و استرس كمك می كند مانند دورهمی ها و تفریح های خانوادگی را از دست داده ایم؛ بنابراین باید به سراغ یكسری فعالیت های لذت بخش برویم كه در كنار محفوظ نگه داشتن از كرونا، ما را از استرس دور كند. همچنین زمان استفاده از شبكه های اجتماعی را كاهش دهیم.

این روانشناس یادآور شد: تمرین های تن آرامی داشته باشیم و عبارات مثبت و مهربانانه به خود بگوییم و از تخریب و تنبیه و ... و شنیدن اخبار و حوادث ناگوار بپرهیزیم. از آن مهم تر به بعد جسمانی اهمیت دهیم و در كنار خواب كافی و رژیم غذایی مناسب، ورزش و حركات جسمانی داشته باشیم.

راز و نیاز با خدا آرامش بخش دل هاست

عابدین، گفت وگو با خداوند و دعا و نیایش به خصوص در ماه رمضان را وسیله دیگر آرام شدن دل ها و كاهش اضطراب دانست و افزود: هرگز به فردی كه اضطراب دارد نگوییم آرام باش، چیزی نیست، حساس نباش، آدم باید قوی باشد و ... چرا كه این حرف ها اصلا به درد نمی خورد، چون آن فرد می داند كه باید آرامش داشته باشد و این روز ها می گذرد.

وی توضیح داد: باید به او بگوییم «بیا در مورد این حسی كه داری تجربه می كنی صحبت كنیم. این مشكل خیلی تو را اذیت می كند، من سراپا گوش هستم». در واقع اجازه دهیم افراد حرف بزنند و شنونده باشیم، سپس تجربه های خود را در اختیار او بگذاریم.

افسردگی در كمین بهبود یافتگان

در همین راستا آمار و ارقامی از سوی دفتر سلامت بیان شد كه تامل برانگیز است. مدیركل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به اختلالات روانپزشكی در دوران كرونا و به ویژه در بهبودیافتگان كرونا، بر تاثیر استرس و اضطراب در تضعیف سیستم ایمنی بدن اظهار داشت: با توجه به تجربیات دنیا در مورد همه گیری های گسترده مانند سارس، مرس و ابولا می دانیم كه پس از  این همه گیری ها جوامع با مشكلات روانشناختی رو به رو می شوند. شایع ترین این مشكلات استرس و افسردگی است.

وی گفت: مطالعات  نشان می دهد اختلالات روان به ویژه در بهبود یافتگان كرونا وجود دارد ، اما فعلا نمی توانیم به شكل كشوری آماری را ارائه دهیم. این درحالی است كه می دانیم اضطراب و افسردگی جزو شایع ترین اختلالات روانپزشكی هستند و استرس پس از سانحه نیز بیماری بود كه پس از شیوع كرونا بیشتر مشاهده شد.

«سوگ پیچیده» در بازماندگان فوت شدگان كرونا دیده شده است

وی در ادامه افزود: در بحث كرونا گروه های هدف مختلفی را مدنظر قرار دادیم تا با شرایط ویژه آنها خدمات نیز ارائه دهیم. مهم ترین این گروه ها گروه هدف عمومی بودند كه تقریبا اكثر افراد جامعه را شامل می شدند. اما در كنار آنها گروه دیگری كه اهمیت زیادی برای ما داشت بازماندگان افراد فوت شده به دلیل كرونا بودند. این افراد به دلیل آنكه نتوانسته بودند مراسم سوگواری درستی برگزار كنند، دچار «سوگ پیچیده» شده بودند و باید مورد توجه بیشتری قرار می گرفتند. در واقع تمام تلاش ما این است كه پس از پایان كرونا تبعات كمتری ناشی از اختلالات روانی داشته باشیم.

حاجبی با اشاره به گروه های هدف دیگر دریافت خدمات تصریح  كرد: در رده های بعدی گروه بهبود یافتگان، گروه بهداشت و درمان و گروه آخر كسانی بودند كه از پیش به اختلالات روحی و روانی دچار بودند و پس از كرونا نیاز به دریافت خدمات ویژه تری داشتند. البته به صورت كلی بیشترین هدفی كه دنبال كردیم گروه عمومی و اكثریت مردم كشور بودند تا بتوانیم به همه كمك كنیم. بهترین كار در زمان بحران ها افزایش دانش و آگاهی جامعه عمومی است تا بدانند با بحران پیش آمده چگونه مقابله كنند. متاسفانه در این زمان ها ممكن است  اطلاعات نادرست نیز در اختیار افراد قرار گیرد كه ما باید سعی كنیم اطلاع رسانی درست را به آنها انجام دهیم.

روانشناس تلفنی در سامانه 4030 پاسخگوی سوالات مردم

مدیركل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به اقداماتی كه در حوزه سلامت روان در سامانه 4030 صورت گرفته است، اظهار  كرد: روانشناسان ما از طریق این سامانه پاسخگوی سوالات مردم بودند.

استرسی كه می كشد

وی در پاسخ به این سوال كه آیا اضطراب و استرس می تواند سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن شود یا خیر؟ بیان داشت: پاسخ به این سوال مثبت است و این موضوع به شكل علمی اثبات شده است كه استرس می تواند بر كاركرد سیستم ایمنی و تضعیف آن موثر باشد. اما فعلا نمی توانیم بگویم سهم استرس در ابتلا به كرونا چنددرصد بوده است. پاسخ به این سوال نیازمند اقدامات پژوهشی است كه باید صورت گیرد.

حاجبی در پاسخ به سوالی درباره این كه آمار خودكشی پس از شیوع كرونا افزایش یافته است یا خیر؟ تاكید كرد: در بحث ثبت آمار خودكشی دو سیستم وجود دارد؛ سیستم اول وزارت بهداشت است كه هم موارد اقدام به خودكشی و هم موارد مرگ و میر آن را ثبت می كند. سیستم دوم سازمان پزشكی قانونی است كه تنها آمار فوت ناشی از خودكشی را ثبت می كند كه در  این مورد آمار آنها قابل استنادتر از آمار ماست ، زیرا در مواردی ممكن است فردی كه خودكشی كرده دیگر كارش به مراكز درمانی نكشد و در سیستم های ما ثبت نشود. به طور كلی آمار خودكشی در مقایسه با قبل تغییر خاصی نداشته است و می توانیم بگویم به رغم بحران كرونا، مدیریت خوبی بر این موضوع صورت گرفته است.

بحران كرونا بیش از 19 ماه است كه كشورمان را تحت تاثیر قرار داده است. بزرگ نمایی این بیماری و ترس و واهمه شدید از آن باعث شده برخی از افراد جامعه بیشتر از آنكه این بیماری به آنها آسیب برساند، فكر و خیال ناشی از ابتلا به آن باعث صدمه به روح و روان و جسم آنها شود.

در انتها باید گفت كه اگر تا به امروز درگیر این بیماری نشده اید سعی بر آن داشته باشید كه با انواع خوراكی های مفید كه سیستم ایمنی بدن را ارتقا می دهند، از خود در برابر این بیماری محافظت كنید و اگر  جزو كسانی هستید كه درگیر این ویروس شده اید توجه داشته باشید با آرامش و درمان های اصیلی كه به ویژه در طب ایرانی و اسلامی وجود دارد موجبات بهبودی خود را فراهم كنید.