«محمد حسین ساكت» استاد دانشگاه تهران و مستشار سابق دیوان عالی كشور با اشاره به اینكه طلاق امر پیچیده ای است كه بعد از ازدواج پیش می آید، اظهار داشت: در كارهای قضایی و اجتماعی كشور ما آمار دقیقی نداریم كه در اختیار افرادی متخصص جهت تحقیق و بررسی های بیشتر پیرامون عوامل منجر به طلاق قرار دهیم. باید آمار دقیقی وجود داشته باشد كه به صورت علمی دلایل این طلاق ها را طبقه بندی كرد تا از افزایش آمار پیشگیری شود، البته الان بیشتر طلاق ها خیلی سریع، پوچ و بدون دلایل واقعی انجام می شود كه علت آن هم ازدواج های سریع، بدون حساب كتاب، احساسی و عاطفی هستند كه حاصل عدم تحقیق و بررسی و دلخوش بودن به مسایل ظاهری و نمادین است. به گفته مولانا «عشق هایی كز پی رنگی بود  عشق نبوّد، عاقبت ننگی بوّد». به هر حال طلاق آخرین راه حل است نه اولین.

كرونا و طلاق

در ارتباط با نسبت میزان طلاق با همه گیری بیماری كرونا در دنیا كمتر بحث و گزارش دقیقی صورت گرفته شده است اما در كشورهای اروپایی این موضوع به شكل یك مشكل بغرنج نمایان شده و آن خشونت های خانوادگی است كه معمولا هم در بعضی از كشورها به علت تنگناهای خاصی كه بدلیل مشكلات روانی و اقتصادی ناشی از بیكاری و خانه نشینی پیش می آید، بیشتر به تعارض و برخورد بین والدین و فرزندان در محیط خانوادگی منجر می شود كه اغلب هم زنان قربانی این خشونت ها هستند. در كشور ما شاید به خاطر اعتقادات مذهبی و سنت اسلامی این خشونت های خانوادگی به آن شدت نباشد، اما تنگناها و مشكلاتی كه در زندگی در مواجهه با بیماری كرونا بوجود آمده است در روابط خانوادگی بی تاثیر نیست اگرچه آمار دقیقی مبنی بر تاثیر كرونا بر طلاق در حال حاضر در كشور ما نیز وجود ندارد، اما به طور حتم این بیماری در دراز مدت آثار مخرب خود را خواهد گذاشت و پیامدهای زیانبار آن تا مدت ها می ماند یا به شكل دیگری نمایان می شود.

 كرونا همیشگی و پایدار نیست و این وضعیت به اتمام می رسد اما چنانچه انتخاب درست و شایسته توسط جوانان ما انجام نشود در هر شرایطی موضوع طلاق پیش می آید و صرفاً این طور نیست كه در زمان بیماری كرونا این اتفاق بیفتد. بعضاً ما افرادی را می بینیم كه حتی دارای نوه هستند و زندگی آنها به طلاق منجر شده و  مربوط به دوران قبل از بیماری كرونا بوده است. پس در این وضعیت كرونایی هم در بین اشخاصی كه زمینه اختلاف از مدت ها پیش وجود داشته طبیعتاً شدت پیدا كرده و برخی به طلاق ختم شده است. اما در مورد جوان ها به دلیل افزایش مشكلات این موضوع بیشتر پیش آمده است كه سازمان های اجتماعی و مردم نهاد با استفاده از حمایت های مادی و معنوی و مشاوره های مناسب در این زمینه می توانند، بسیار تاثیر گذار باشند و كمك كنند.

تاثیرات فیلم های خشن و فاقد محتوا بر اختلاف های خانوادگی

ایجاد تفریحات، سرگرمی های خوب و آموزنده می تواند در كاهش اختلاف های خانوادگی و طلاق زوجین بسیار موثر باشند. اما فیلم هایی كه در تلویزیون، سینما و تئاتر ما تولید و نمایش داده می شود، اغلب از نظر خانوادگی و آماده سازی روحی بسیار مضر و نامناسب هستند، این فیلم ها با آن سرمایه های كلانی كه برای تولید و نمایش آنها هزینه می شود و حتی بعضاً از رسانه ها و شبكه های مختلف بازپخش آنها را می بینیم، متاسفانه نه تنها آموزنده نیستند، بلكه مخرب هم هستند. در اكثر مواقع ما با فیلم هایی در داخل كشور مواجه می شویم كه از شروع تا پایان فیلم فقط خشونت و خیانت را شاهدیم و این فیلم ها فاقد محتوای مناسب است.

این فیلم های بی كیفیت خیلی در سلامت روان و آرامش خانواده ها اثرگذار هستند و از همین جا باید شروع كرد تا جلوی روند افزایشی آمار طلاق گرفته شود. كشور ما الان در وضعیت بد اقتصادی، تحریم، بیكاری و گرانی قرار دارد و همواره با خبرهای ناخوش و ناگوار روبرو است. بنابراین تمام دستگاه های مرتبط باید در این حوزه تلاش كنند و شرایط آرامش، آسایش و امنیت خانواده ها و جامعه را فراهم  آورند.

شادمانی خیلی مهم است، متاسفانه به ما القاء شده كه نباید شاد بود و شادی كرد كه این صحبت ها اصلا پذیرفتنی نیست، چون خداوند انسان را شاد آفریده است و یكی از مواردی كه در عرفان مطرح می شود، همین مساله شادی است كه باید به صورت یك فرهنگ عمومی در جامعه تزریق شود تا در خیابان و محیط كار و خانه این لبخند و شادی را بر چهره افراد بتوان به وضوح و تكرار دید. در جامعه ای كه شاد نباشد، خیلی از مشكلات در آن نهادینه می شود و افراد نمی توانند از سد مشكلات مختلف عبور كنند و بعد از مدتی دایره تحمل آنها پایین می آید و به خشونت، طلاق و سایر موارد ناهنجار منجر می شود. بنابراین باید جامعه شناسان و روان شناسی و حقوقدانان و افراد متخصص در این حوزه طرح و ایده ارایه دهند و با راهكارهای اساسی خود به كمك دستگاه های اجرایی بیایند تا مانع از گسترش طلاق میان زوجین شوند و بتوانند جامعه را به سمت شادی و خوشحالی سوق دهند.

توجه بیشتر به آموزش و حقوق زنان

 یكی از وظایف  دولت تغییر در بعضی از قوانین كشور خصوصاً موارد مربوط به حقوق زنان است كه باید از حمایت بیشتری برخوردار شوند چرا كه در روند كاهشی طلاق می تواند موثر واقع گردد. هر چند كه در مواقعی تغییرات خوبی اعمال شده اما این كافی نیست و باید افزایش پیدا كند چون هنوز هم نواقصی در زمینه  رعایت حقوق زنان در قانون اساسی ما وجود دارد.

به گفته وی در غرب به حقوق زنان بیشتر اهمیت داده می شود. بنابراین در كشور اسلامی ما هم باید توجه و رسیدگی بیشتری اعمال شود، همینطور انتظار می رود كه نهادهای مسوول و بعضا مردمی بیشتر خانواده های تحت فشار مشكلات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، حوزه سلامت  و آموزش را تحت حمایت و پوشش خود قرار دهند تا خانواده و جامعه سالمی داشته باشیم.

وقتی آموزش یك كشور آسیب ببیند، قطعاً فرهنگ عمومی آن جامعه هم دچار مشكل می شود، نحوه آموزش های مختلف جوانان و به خصوص امر ازدواج  از اهمیت بالایی برخوردار است. وظایف همه دستگاه ها از جمله  وزارتخانه آموزش و پرورش یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است كه تمهیدات اساسی در خصوص آموزش و ترویج فرهنگ سالم و كارآمد در بین خانواده ها و جامعه به كار گیرند تا با تربیت و پرورش صحیح افراد و با فرهنگ سازی و انجام مسوولیت، شاهد تغییرات مثبت در محیط  خانه و جامعه باشیم.

به هر حال خانواده نخستین تجمع و خود یك جامعه به شمار می رود، یعنی جامعه از تشكیل خانواده ها بوجود می آید اگر زیربنای خانواده درست پایه گذاری شود و برای این زیربنا سرمایه گذاری لازم انجام بگیرد، قطعاً سرمایه چند برابری به جامعه تزریق خواهد شد. هر فردی به نوعی با رشته ظریف خانواده از جمله پدر، مادر، خواهر، برادر و سایر اعضا و اطرافیان خود در ارتباط است و باید احساس مسوولیت كند. لذا باید گفت كه عوامل مختلفی در طلاق زوجین موثر هستند كه عبارتند از خود خانواده تا كانون های آموزشی، آموزش های عمومی و ملی، رسانه ها و همچنین هر آنچه كه در خارج از كشور اتفاق می افتد بر عوامل داخلی از جمله طلاق تاثیرگذار است چون ما بی ارتباط با جهان نیستیم.  بنابراین باید ابتدا آسیب شناسی كنیم بعد آسیب ها را به حداقل برسانیم چون حل تمام مشكلات و آسیب ها غیرممكن است و این خود بزرگترین كمك و پیام فرخنده است كه بتوانیم آسیب ها را به حداقل برسانیم. هر شخص در حد خود باید بكوشد تا مشكلات و چالش ها را برطرف كند و این اقدام فقط به وسیله دولت یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كشور عملی نمی شود.

فقر بیشترین عامل خشونت و طلاق

 فقر ناشی از مشكلات معیشتی و اقتصادی سبب آسیب های جدی در زمینه بروز خشونت و تعرض در خانواده می شود كه خود عامل  مهمی در زمینه طلاق است كه باید به خانواده ها كمك كرد تا وضعیت بد معیشتی و مشكلات اقتصادی و اشتغال آنها بهبود یابد.

افزایش سن ازدواج و همینطور افزایش میزان طلاق نسبت به ازدواج خطرجدی است كه اكنون ما با آن روبرو هستیم، شاید قبلاً آمار طلاق در بین زوجین بیشتر ناشی از اعتیاد طرفین، خصوصا مردها به خاطر مصرف مواد مخدر بود اما اكنون به نظر می رسد بیشتر فقر و مشكلات اقتصادی عامل از هم گسیختگی خانواده ها شده است. چون فقر سبب آسیب ها و اختلاف های زیادی از جمله خشونت و خیانت در بین اعضای خانواده می شود كه در نهایت به طلاق هم منجر می شود.

متخصصان می بایست راهكار اساسی بدهند البته راهكار نباید فقط در حد حرف و سخنرانی باشد باید در این زمینه آسیب شناسی انجام شود تا بتوان از سد موانع و مشكلات به آسانی و سهولت گذشت و به جامعه سالم رسید. اگرچه دستیابی به جامعه سالم از جهاتی سخت و مشكل به نظر می رسد اما از طرفی هم آسان است. سخت به این دلیل كه باید در هر بخشی اعم از آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد و سایر موارد امكانات داشته باشیم تا راحت تر و سریع تر به اهداف دست یافت و از آن رو آسان است، وقتی كه همدلی و همراهی باشد و تعهد در اجرای كارها در تمام سطوح نهادینه شود، حتما مشكلات تا حدود زیادی حل خواهد شد. بنابراین هر شخص به سهم خود تلاش و كوشش كند و ناامید هم نشود.

47231