شیوع ویروس كرونا برای همه اقشار جامعه چالش های متعددی ایجاد كرده، اما این مشكلات برای زنان سرپرست خانوار ملموس تر و سخت تر است.
زنانی كه در شرایط عادی نیز با مشكلات اجتماعی و فرهنگی روبه رو بودند و در شرایط كرونایی با تعدیل برخی مشاغل و تعطیلی برخی از كسب وكارها بیش از پیش بازار كارشان كساد شده و این مشكل خود مسائل و مشكلات روحی و روانی و جسمی دیگری برای آن ها و سایر اعضای خانواده شان به وجود آورده است. همین موضوع ضرورت توجه جدی تر سازمان های حمایتی به این گروه آسیب پذیر را دوچندان ساخته است.
4 میلیون زن سرپرست خانوار
به گفته عالیه شكربیگی، پژوهشگر اجتماعی حوزه زنان و خانواده اغلب مسائل و مشكلات زنان سرپرست خانوار از نوع اقتصادی است كه خود فشار اقتصادی نیز فشار روحی و روانی بر آن ها وارد می كند و به نحوی بر توانایی، كارایی و عملكرد آن ها تأثیر می گذارد. ضمن آنكه بیشتر انحرافات، مشكلات و آسیب هایی كه در حوزه زنان مشاهده می شود نیز ناشی از همین مسئله است.
این استاد دانشگاه در گفت وگو با ما ادامه می دهد: بر اساس سرشماری سال 1395 تعداد كل خانوارهای زن سرپرست در كشور چیزی حدود 3 میلیون و 65هزار نفر بود كه تقریباً 12/6 درصد از كل خانوارها را تشكیل می داد و اكنون پیش بینی می شود حدود 4 میلیون زن سرپرست خانوار در كشور داشته باشیم كه بیشتر این زنان در شرایط عادی و پیش از شیوع ویروس كرونا نیز با اینكه زیر پوشش سازمان هایی مثل بهزیستی، كمیته امداد و بعضی از سازمان های مردم نهاد بودند، وضعیت اقتصادی قابل قبولی نداشتند و اكنون كه بیشتر مردم در شرایط كرونایی با توجه به تعدیل برخی مشاغل و نیز از رونق افتادن پاره ای از كسب وكارها با مشكلات اقتصادی روبه رو شده اند، این گروه از زنان علاوه بر مشكلات اقتصادی با مسائل و مشكلات بسیاری از جمله افزایش خشونت ناشی از فقر و ناتوانی در اداره زندگی مواجه شده اند.
حضور كمرنگ جامعه شناسان
شكربیگی در پاسخ به این پرسش كه تشكیل كمیته مستقل امور اجتماعی و معیشت در ستاد ملی مقابله با كرونا چه نقشی می تواند در كاهش مشكلات زنان سرپرست خانوار طی دوران كرونا داشته باشد، می گوید: متأسفانه در ستاد ملی مقابله با كرونا حضور جامعه شناسان بسیار كمرنگ است؛ بنابراین اگر اعضای این كمیته از جامعه شناسان و پژوهشگران اجتماعی آزاد و مستقل انتخاب شوند قطعاً با توجه به شناخت كافی آن ها از سطوح و لایه های مختلف جامعه، می توانند برای رفع مشكلات اجتماعی و معیشتی مردم به ویژه زنان سرپرست خانوار راهكار ارائه دهند، اما اگر اعضای این كمیته از افراد غیرمتخصص و یا جامعه شناسان وابسته به دولت انتخاب شوند، این كمیته نیز مانند سایر كمیته ها تأثیری در كاهش مشكلات اجتماعی و معیشتی مردم نخواهند داشت.
فروش مجازی محصولات
فاطمه عباسی، مدیركل دفتر توانمندسازی خانواده و زنان در سازمان بهزیستی كشور نیز با اشاره به افزایش مشكلات اقتصادی زنان سرپرست خانوار در ایام كرونا می گوید: با شیوع كرونا همه جامعه به ویژه افراد زیرپوشش سازمان بهزیستی و به طور خاص خانواده های زن سرپرست كه پیش از بحران كرونا نیز دچار مشكلات اقتصادی و همچنین مشكلات متعدد روانی و اجتماعی بودند، بیش از پیش دچار مشكل شدند. از این رو سازمان بهزیستی علاوه بر برنامه های همیشگی با قوت بیشتری روی مسائل مالی، كسب وكار و همچنین حمایت اجتماعی و روانی آن ها متمركز شده است، البته تاكنون نتوانسته به طور كامل مشكلات این عزیزان را برطرف كند، اما با توجه به منابع و زیرساخت هایی كه در اختیار داشته حداكثر تلاش خود را كرده تا مشكلات آن ها كاهش یابد.
وی می افزاید: سازمان بهزیستی با شروع بحران كرونا ابتدا خانواده هایی كه به دلیل فوت سرپرست خانواده ناشی از كرونا پشت نوبت بودند را در اولویت قرار داده تا بتوانند مستمری ماهانه از سازمان دریافت كنند، به طوری كه چندین بار آمار پشت نوبتی های زنان سرپرست خانوار صفر شد، اما به دلیل شرایط موجود اقتصادی باز هم پشت نوبتی وجود دارد.
این مسئول ادامه می دهد: علاوه بر ارائه تسهیلات ودیعه مسكن و كمك های بلاعوض رهن و اجاره مسكن، اقداماتی همچون توزیع اقلام اهدایی خیران و شركت های مختلف، توزیع اقلام بهداشتی پیشگیری از ابتلا به كرونا، ارائه كمك هزینه درمان بیماری كووید 19 برای خود زن سرپرست خانوار و یا اعضای خانواده آن ها، توزیع بروشورهای آگاه سازی بین خانواده های زیرپوشش و ارائه خدمات مشاوره تلفنی به خانواده های نیازمند خدمات روان شناختی مرتبط با بیماری كووید 19 از طریق شماره تماس1480 انجام داده است.
عباسی با اشاره به اینكه هم اكنون 240 هزار زن سرپرست خانوار زیر پوشش سازمان بهزیستی هستند كه با بُعد خانوارشان 581 هزارنفر می شوند، می گوید: با شیوع بحران كرونا اغلب زنان شاغل سرپرست خانوار در زمینه فروش با مشكل روبه رو شدند، از این رو سازمان بهزیستی در زمینه حمایت مالی و كسب وكار زنان سرپرست خانوار به منظور توانمندسازی این زنان و با كمك شركت های فروش اینترنتی با برگزاری سه دوره آموزش مجازی «فروش مجازی» آن ها را به سوی فروش مجازی هدایت كرده است و در حال حاضر نیز زنان سرپرست خانوار امكان ثبت محصولات خود در درگاه شركت های مجازی را دارند.
حمایت بلا عوض یا تسهیلات بدون ضامن
وی در پاسخ به این پرسش كه انتظار سازمان بهزیستی از كمیته مستقل امور اجتماعی و معیشت در ستاد ملی مقابله با كرونا در صورت شكل گیری، در خصوص رفع مشكلات زنان سرپرست خانوار چیست، می گوید: توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی این زنان نخستین نیاز آن ها و مدنظر سازمان بهزیستی است و با توجه به اینكه مشاغل پابرجا و پُررونق نیز در ایام كرونا دچار آسیب شده اند، كسب وكارهای زنان سرپرست خانوار كه جزو كسب وكارهای كوچك بود بیشتر تحت تأثیر قرارگرفته و اكنون نیازمند حمایت بیشتر برای راه اندازی دوباره هستند، بنابراین لازم است این كمیته با ارائه حمایت های بلاعوض و یا تسهیلات قرض الحسنه ای كه نیازمند ضامن نباشد از این زنان و خانواده آن ها حمایت كند.