روز جهانی آرتروز فرصتی برای آگاهی بخشیدن به عموم مردم جهت اتخاذ یك سبك زندگی سالم و تشخیص به هنگام این بیماری است.


به گزارش  گروه بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی،  آرتروز یا التهاب مفاصل، شایع ترین بیماری مفصلی و یك عامل مخرب پیش رونده محسوب می شود كه با ساییدگی استخوان ها و كاهش توان حركتی همراه است،  درد ناشی از این بیماری به حدی زیاد است كه می تواند زندگی را برای مبتلایان بسیار طاقت فرسا و روند طبیعی خواب و بیداری آن ها را دچار اختلال كند.

تاریخچه بیماری آرتروز

آرتروز مشكلی است كه از ابتدای خلقت استخوان های تمامی دارندگان اسكلت را تحت تاثیر قرار داده است برای این مشكل هیچ درمانی وجود ندارد و تنها شیوه موجود برای مقابله با آن حركات صحیح ورزشی است كه با توجه به تأثیرات مخرب حركات نادرست، بكار بردن بیشترین میزان دقت در انجام حركات ورزشی برای این بیماران حیاتی است.

 متحرك نگه داشتن مفصل در انجام این تمرینات به كاهش التهاب مزمن كمك می كند و نقش بسزایی در تسكین درد طاقت فرسای ناشی از آن دارد.

 آرتروز و كرونا

در دوسال اخیر وجود معضلی جدید به نام كووید -19 شاخصه های سلامت مردم جهان را دچار تغییر كرده است و با توجه به تأثیرات تضعیف كننده و آسیب رسان آرتروز بر سیستم ایمنی، افراد درگیر این بیماری یا سالخوردگان به میزان بالایی در معرض خطر ابتلا به كرونا قرار دارند.

ارائه راهكارهای اساسی و مراقبت های بهداشتی قابل دسترسی و مقرون به صرفه توسط آن ها، افزایش آگاهی جهانی در مورد بیماری های روماتیسمی و اسكلتی عضلانی را دشوار می كند؛ حال آن كه این آگاهی بخشی، كلید اصلی موفقیت برای مبارزه با بیماری هاست.

دكتر رضا زندی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با اشاره به انواع آرتروز و روش های درمانی این بیماری توضیحاتی ارائه داد و بر لزوم پیشگیری از این عارضه تاكید كرد.

این  فلوشیپ جراحی هیپ و لگن با اشاره به اینكه آرتروز در دو دسته كلی اولیه و ثانویه تعریف می شود، گفت: آرتروز اولیه بدون هیچ علت خاصی، با افزایش سن، وجود سابقه خانوادگی و زمینه ژنتیكی یا بلند كردن اجسام سنگین ایجاد می شود و تمام مفاصل بدن را درگیر می كند.

وی بیان كرد: آرتروز ثانویه به علت وجود یك عارضه مادرزادی، روماتیسم یا شكستگی در مفصل ایجاد می شود، البته آرتروز اولیه و به دنبال آن آرتروز زانو بسیار شایع است، چراكه بیشترین فشار به این مفصل وارد می شود.

 متخصص ارتوپدی دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی درباره اقدامات پیشگیرانه این عارضه شایع عنوان كرد: كاهش وزن، تغییر در نحوه نشستن، استفاده از هر دو توالت فرنگی و ایرانی، بلند نكردن اجسام سنگین نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به آرتروز اولیه دارد.

وی ادامه داد: این اقدامات در مواقعی كه بیماری در مراحل اولیه قرار دارد و بیمار درد غیرقابل تحملی ندارد، به عنوان راه درمانی نیز مطرح می شود. آب درمانی، ورزش های سبك، روش های دارویی، روشPRP و در برخی مواقع جراحی تعویض مفصل از دیگر روش های درمانی مطرح است.

فلوشیپ جراحی هیپ و لگن بر اهمیت انتخاب روش درمانی متناسب با علائم تاكید كرد و گفت: تعویض مفصل هیپ به عنوان بهترین عمل قرن شناخته شده است چراكه بیمار را به زندگی عادی برمی گرداند. البته معمولا آخرین انتخاب، جراحی است و تا حدامكان سعی می شود عارضه را به كمك تغییر سبك زندگی و انجام ورزش های ساده رفع كرد.

 وی ادامه داد: در برخی اوقات بیمار به علت مصرف داروهای متعدد یا ابتلا به بیماری هایی همچون دیابت و پوكی استخوان دچار تخریب مفصل می شود. از طرفی فرد به علت داشتن درد زیاد، نمی تواند فشار به مفصل وارد كند و تحركی ندارد، همین امر نیز باعث بروز چاقی، دیابت و فشار خون و در نهایت تخریب مفصل می شود.

 دكتر زندی در پایان تاثیرگذاری جراحی تعویض لگن را چشمگیرتر از عوارض آن اعلام كرد و افزود: هر اقدامی باید در زمان مناسب انجام شود و پیش از بروز هر مشكلی باید پیشگیری را مورد توجه قرار داد.

در ادامه دكتر سید منصور رایگانی متخصص طب فیزیكی و توانبخشی  دانشگاه علوم پزشكی شهیدبهشتی نیز با بیان اینكه كمردرد و زانو درد از شایع ترین بیماری های سیستم اسكلتی و عضلانی است، گفت: دلیل 95 درصد كمر درد ها، مشكلات اسكلتی عضلانی مانند قوس نامناسب كمر، اسپاسم و انحراف ستون فقرات، قوس زیاد از حد كمر، انقباض ناخواسته عضلات و دردهایی است كه به علت مشكلات عضلات، لیگامان ها و بافت های اطراف دیسك بین مهره ای در ستون فقرات ایجاد می شود و فتق دیسك كمر در آن نقشی ندارد.

وی با بیان اینكه پیشگیری از بروز بیماری ها همیشه مقرون به صرفه ترین و بهترین راه حل درمان بیماری ها است، گفت: سلامت سیستم اسكلتی، عضلانی و عصبی در سلامتی افراد مسئله مهمی است و باید مانند تمامی بیماری ها، پیشگیری از آن را در دستور كار قرار داد.

این متخصص طب فیزیكی و توانبخشی با اشاره به اینكه با انجام منظم چند برنامه ساده می توان شانس ابتلا به بیماری های اسكلتی و عضلانی را كاهش داد، توضیح داد: افراد باید از بدو كودكی آموزش ببینند كه فعالیت های ورزشی مرتب و منظم داشته باشند.

وی ادامه داد: منظور از فعالیت های ورزشی لزوما فعالیت های حرفه ای نیست، بلكه ورزش از راه رفتن معمولی روزانه دوبار و هربار به مدت ده دقیقه تا یك فعالیت ورزشی خیلی سنگین را شامل می شود.

 رئیس مركز تحقیقات طب فیزیكی و علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با تاكید بر اینكه انجام فعالیت ورزشی منظم حداقل چیزی است كه می تواند سلامت اسكلت و عضلات را تامین كند، ادامه داد: برای ایجاد سلامتی و بهبود سیستم اسكلتی عضلانی به همه افراد توصیه می شود برنامه ورزشی منظمی مانند دوبار پیاده روی ده دقیقه ای تند در روز، با لباس مناسب و در محیط آرام داشته باشند و آن را در هیچ وضعیتی متوقف نكنند.

 استاد تمام دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با تاكید بر نقش مهم تغذیه در تقویت سیستم اسكلتی عضلانی توضیح داد: تغذیه افراد باید حاوی مواد پروتئینی، مواد لبنی، سبزیجات و ویتامین ها باشد و باید از مصرف مواد مضر برای بدن مانند فست فودها و غذاهای حاوی مواد افزودنی خودداری شود.

دكتر رایگانی در ادامه به اهمیت رعایت انجام فعالیت های روزمره زندگی به شكل صحیح اشاره كرد و افزود: همه ما باید متناسب با نوع شغلمان آموزش دیده باشیم تا بدانیم چه كارهایی سبب می شود تا بدنمان به ویژه سیستم اسكلتی و عضلانی دچار آسیب نشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی با بیان اینكه كمردرد و زانو درد از شایع ترین بیماری های سیستم اسكلتی و عضلانی است، گفت: دلیل 95 درصد كمرددرد ها، مشكلات اسكلتی عضلانی مانند قوس نامناسب كمر و اسپاسم ستون فقرات انحراف ستون فقرات، قوس زیاد از حد كمر، انقباض ناخواسته عضلات و دردهایی است كه به علت مشكلات عضلات، لیگامانها و بافتهای اطراف دیسك بین مهره ای در ستون فقرات است و فتق دیسك كمر در آن نقشی ندارد.

رئیس مركز تحقیقات طب فیزیكی و علوم توانبخشی در ادامه به اقداماتی برای جلوگیری از بروز كمر درد اشاره كرد و افزود: عدم نشستن و ایستادن طولانی مدت بیش از نیم ساعت یكی از عوامل كاهش كمر درد است و باید در هر وضعیتی كه قرار داریم هر نیم ساعت یكبار حالت خود را تغییر داده و سپس به ادامه كار بپردازیم.

وی اضافه كرد: دقت هنگام حمل و نقل اجسام از جمله دیگر عوامل كاهش بروز كمردرد است و ما برای اینكه ستون فقرات سالمی داشته باشیم به هیچ وجه نباید مستقیم به جلو خم شویم و جسم را از دور برداریم و با فاصله از بدنمان حمل كنیم بلكه باید برای برداشن اجسام از روی زمین ابتدا بنشینیم، جسم را به بدن نزدیك كنیم، آن را چسبیده به بدن حمل كرده و بعد در جای دیگر قرار دهیم.

دكتر رایگانی افزود: اگر كمردرد منجر به ایجاد درد، گزگز، مومور و تیركشیدگی در اندام شد و با سرفه و عطسه تشدید شد و یا در قدرت انگشتان و یا مچ پا ضعف ایجاد كند، به احتمال زیاد نشان دهنده فتق دیسك كمر است و در چنین وضعیتی باید حتما بیمار به پزشك مراجعه كرده و بر اساس نوع بیماری و شدت آن مورد درمان قرار گیرد.

رئیس مركز تحقیقات طب فیزیكی و علوم توانبخشی توضیح داد: اگر بروز كمردرد با پادرد همراه نبود و حس گزگز، كرختی و ضعف وجود نداشت با خودمراقبتی درمان می شود اما اگر درد بیشتر از سه روز ادامه داشت، بیمار حتما باید به پزشك مراجعه كند.

آرتروز زانو در زنان شایع تر است

وی بیماری شایع دیگر سیستم اسكلتی عضلانی را درد زانو عنوان كرد و توضیح داد: آرتروز زانو معمولا از 55 سال به بالا اتفاق می افتد و این بیماری در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد.

این متخصص طب فیزیكی و علوم توانبخشی یادآور شد: آرتروز زانو در بعضی از افراد سابقه ژنتیكی دارد و نمی توان خیلی از بروز آن جلوگیری كرد اما عواملی وجود دارد كه می تواند آرتروز را كنترل كند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در ادامه به عوامل موثر در بروز و تشدید آرتروز اشاره كرد و گفت: بلند كردن اجسام با زانوی خمیده و با فشار زیاد ازعواملی است كه می تواند بروز آرتروز را تشدید كند و انجام فعالیت های پیوسته ورزشی از عواملی است كه می تواند از بروز آرتروز جلوگیری كند.

وزن، مهمترین عامل در بروز و تشدید آرتروز زانو

دكتر رایگانی با اشاره به اینكه وزن، مهمترین عامل در بروز و تشدید آرتروز زانو است، افزود: كاهش وزن می تواند در كاهش علائم و عوارض آرتروز زانو بسیار تاثیر گذار باشد و كمتر بیماریی وجود دارد كه كاهش وزن در بهبود آن به اندازه آرتروز زانو تاثیر داشته باشد.

وی با تاكید بر اینكه كاهش وزن در كم كردن عوارض آرتروز زانو بسیار مهم است، تصریح كرد: ورزش های خاص زانو مانند تقویت عضله چهارسر نیز می تواند در كاهش عوارض ناشی از آرتروز زانو تاثیر بسزایی داشته باشد.

دكتر رایگانی افزود: پوشیدن كفش مناسب هنگام راه رفتن، راه رفتن در سطوح هموار و عدم استفاده مكرر از سطوح شیبدار نیز برای افراد مبتلا به آرتروز زانو بسیار مهم است و رعایت این موارد موجب كنترل بیماری آرتروز زانو می شود.

این متخصص طب فیزیكی و علوم توانبخشی یادآور شد: اگر با وجود رعایت همه این موارد بیماری كنترل نشد، بیمار پس از مراجعه به پزشك می تواند تحت انجام درمان هایی همچون روش های طب فیزیكی و فیزیوتراپی تزریق درون زانو، دارو درمانی و در نهایت تعویض مفصل قرار گیرد.

وی در پایان تاكید كرد: در حیطه طب فیزیكی و توانبخشی علاوه بر توصیه ها و مراقبت ها، تجویز ورزش های خاص و روش های فیزیوتراپی نیز انجام می شود تا كارشناسان فیزیوتراپیست آن ها را برای بیماران انجام دهند.