یزد- ایرنا- پس از برگزاری 11 نشست، چهارمین بیانیه كانون تفكر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد با عنوان "" خطرات بی تفاوتی اجتماعی، زمینه ها، پیامدها و راهكارها"" منتشر شد.

به گزارش دبیرخانه كانون های تفكر دانشگاه یزد، در این بیانیه كه در 4 بخش «شرایط و زمینه های جهانی و ملی - محلی (اقتصادی، سیاسی، خانوادگی) ایجاد بی تفاوتی اجتماعی»، «عوامل فردی (شناختی) و اجتماعی»، «پیامدهای فردی و اجتماعی بی تفاوتی» و «راهكارها» تنظیم شده، آمده است: از گذشته، یزد یكی از كانون های مهم فرهنگی و دینی در كشور بوده و از منشاء خدمات اجتماعی زیادی برخوردار بوده است.

با این حال تحولات دهه های اخیر، باعث بروز مشكلات و بحران های زیادی در كشور و در استان یزد شده است. یكی از مهمترین مشكلات اجتماعی كشور و استان، شدت یافتن بی تفاوتی اجتماعی است.

در این راستا، كانون تفكر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد طی 11 جلسه به تبیین موضوع و ارائه مجموعه راهكارهایی پرداخته است.

بررسی پدیدارهای آسیب شناختی جامعه و آگاهی از میزان، گستره و علل آنها از مسایل بااهمیت در نظر متخصصان علوم اجتماعی در یك قرن اخیر بوده است.

برخی محققان ایرانی در یك دهه اخیر براین باورند كه ایران و بسیاری از جوامع به صورت حاد یا مزمن در شرایط آنومیك به سر می برند؛ امروزه جامعه ایران در ابعاد وسیعی شاهد فردگرایی منفی است و علائم این بحران را میتوان در گره های كور ترافیكی، تقلبهای مالیاتی و افول شاخصهای سرمایه اجتماعی مشاهده كرد.

یكی از پیامدهای صنعتی شدن جوامع و تغییرات سریع در روابط اجتماعی به خصوص در محیطهای شهری، سرد شدن روابط اجتماعی و بی تفاوتی است كه در مفاهیم جامعه شناختی از آن به عنوان پیامد زندگی شهرنشینی و از تبعات افزایش نرخ رشد جمعیت یاد می شود.

بی تفاوتی نوعی بی اعتنایی به هیجانات درونی انسانگرایانه و بی علاقگی به مشكلات و درگیریهای افراد دیگر محسوب می شود.

یزد یكی از كانونهای مهم فرهنگی و دینی در كشور بوده و از دیرباز علما در این استان نقشی برجسته داشته اند، نهادهای آموزشی و خیری های متعددی در استان یزد فعال بوده و سنت حسنه وقف علاوه بر مسلمانان در بین اقلیتهای دینی یزد نیز رواج داشته و منشاء خدمات اجتماعی بوده است.

در كنار جریان حوزوی و دینی، در دهه های اخیر با ایجاد دانشگاهها و مراكز متعدد آموزش عالی، جریان دانشگاهی و علمی از نوع علوم جدید نیز در یزد ایجاد شده و همچنین در دهه های گذشته با توجه به توسعه اقتصادی یزد، مهاجرت هایی از سایر استانها و همینطور اتباع افغانستانی، به این استان صورت گرفته و باعث تغییراتی در ساختار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شده كه مهم ترین آن، كاهش محسوس شاخص سلامت و سرمایه اجتماعی بوده است.

به طور كلی مهم ترین تغییرات استان یزد در دهه های اخیر را می توان به شكل زیر بیان كرد:

توسعه صنعتی و ظهور گونه خاصی از نظام سرمایه داری؛ ظهور شهرنشینی جدید؛ تحول در فضای ارتباطی و رسانه ای جدید كه زمینه تبادل و تهاجم گسترده فرهنگی و كمرنگ شدن مرز میان فرهنگها را ایجاد كرده است.

در مجموع، اگر بپذیریم كه یزد دارای سنت غنی، زنده و ظرفیت و سرمایۀ فرهنگی و نمادین ارزشمندی است، هرگونه توسعۀ اقتصادی و اجتماعی استان نیز باید در امتداد این سنّت و در مسیر حفظ و تقویِت آن صورت گیرد.

بر این اساس، كانون تفكر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد با مشاركت اعضای هیات علمی دانشگاهها و نمایندگان سازمان های فرهنگی و اجتماعی، طی 11 جلسه موضوع بی تفاوتی اجتماعی را بررسی و نتایج آن را در قالب بیانیهای به شرح زیر ارائه میكند،امید كه مورد استفاده و استناد تصمیم سازان استان قرار گیرد.

شرایط و زمینه های جهانی و ملی و محلی (اقتصادی، سیاسی، خانوادگی) ایجاد بی تفاوتی اجتماعی: تغییر معنایی نقش های اجتماعی جهانی شدن و افزایش انزوای اجتماعی ناشی از پیشرفت های تكنولوژیك، شكل گیری جامعه جدید مبتنی بر بازار و شرایط تورمی و نامتعادل اقتصادی جامعه ، قواعد ناعادلانه كسب قدرت و تقابل نهادهای قدرت و ثروت در مواجهه با گسترش دموكراسی، ناامیدی از تغییر در ساختارهای حقوقی و تاثیرگذاری بر خط مشی های سیاسی ساختار هنجارگریز و نظم ناپذیر برخی از قوانین، همه گیری بیماری كرونا و افول تاب آوری فردی و اجتماعی.

عوامل فردی شناختی و اجتماعی: ناامیدی و تشدید اختلال افسردگی، كمبود احساس كارایی و فقدان كنترل فردی و اجتماعی، فرزندپروری غیرهمدلانه و تأخیر در ورود نسل جوان به چرخه زندگی خانوادگی .

سطح پایین برخورداری از آموزش های جدید، سركوب و سرزنش های اجتماعی و فردی و به حاشیه رانده شدن در اجتماع، فردگرایی كلی و تاكید افراد بر دریافت پاداش های بیرونی در قبال مسئولیت ها، دغدغه های زندگی و فشارهای معیشتی ، فقر، تبعیض جنسیتی در حوزه مشاركت اجتماعی ، تخطئه جایگاه نخبگان در جامعه، ضعف التزام مدنی و نهادینه نشدن فرهنگ انتقاد، اعتماد شكننده و پایین به دستگاه های دولتی، دیگر شهروندان و نهادهای مدنی.

پیامدهای فردی و اجتماعی بی تفاوتی: مهم ترین تأثیرات و پیامدهای فردی و اجتماعی بی تفاوتی اجتماعی عبارتند از تهدید سلامت روانی و اجتماعی فرد و جامعه، عدم پذیرش مسئولیتهای مدنی و فقدان تمایل به دخالت در امور اجتماعی، تضعیف همبستگی ملی، بی قیدی افراد نسبت به قوانین، هنجارها و رویدادهای سیاسی و اجتماعی، تقویت پدیده نخبه زدایی، كاهش فاصله نخبگان با افراد غیرنخبه و دلسردی نخبگان برای مشاركت در امور مختلف، ایجاد و گسترش روحیه منفعت طلبی  گسترش پدیده های انجماد اجتماعی، انفعال اعتراض گونه و طفره روی اجتماعی.

راهكارها: باور عمیق به علم و به كار گرفتن علم و دانش در سیاستگذاری اجتماعی، درس آموزی از تحولات تاریخی، توجه به تاریخچه بروز بی تفاوتی در كشور و شناسایی ریشه ها و ویژگی های دوره های بی تفاوتی، بهره برداری حداكثری و مطلوب از فرصت محدود و طلایی پنجره جمعیتی كشور با تأكید بر آموزش و تربیت نسل .

ارتقاء میزان التزام مدنی با فراخواندن مسئولان حكومتی به رفتار توأم باصداقت با مردم ، دعوت صادقانه و واقعی از شهروندان برای مشاركت در فعالیتهای اجتماعی و شناخت صحیح ارزشهای جمعی و ملی در جهت ایجاد علاقه جمعی، تشویق نخبگان و آحاد شهروندان به مشاركت فعالانه در دگرخواهی و نوعدوستی و در نظر داشتن پاداشهای اجتماعی و قانونی برای فعالیتهای دگرخواهانه.

آموزش در نهادهای اصلی اجتماعی یعنی مدرسه و دانشگاه در جهت جامعه گرایی بیشتر كه نقطه مقابل فردگرایی مفرط است، رصد و ارتقای شاخصهای مشاركت اجتماعی در برنامه ریزیهای توسعه در سطوح خرد، تقویت حق مردم بر تعیین سرنوشت خویش و اجرای تمام مفاد قانون اساسی.

توسعه شبكه های اجتماعی و فعالیت های مدنی از طریق سازمان های مردم نهاد، تغییر در سبك های فرزندپروری با توجه به عوامل و زمینه های ایجاد بی تفاوتی اجتماعی، از دستگاه های متولی در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مانند استانداری، فرمانداریها و شهرداریها، بهزیستی، كمیته امداد، آموزش و پرورش و دانشگاه ها، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه های اقتصادی فعال در عرصه تولید و خدمات.

از تشكل های مردم نهاد و رسانه های ارتباط جمعی انتظار می رود در راستای ماموریتهای سازمانی خود با تمركز بر هر كدام از پیشنهادات مطرح شده در بخش رویكردها و راهبردها، در جهت كاهش بی تفاوتی اجتماعی گام های موثری بردارند.

بی تفاوتی سازمانهای متولی این حوزه می تواند به تشدید این پدیده خطرناك منجر شده و خطرات بزرگی برای كشور ما داشته باشد.

برچسب ها
- یزد
- دانشگاه
- تفت