در وبینار « مدیریت همه گیری كووید 19 از منظر پدافند غیرعامل »؛

پیامدهای ناشی از تاثیرات تغییرات اقلیم، بر سلامتی موثرند

دكتر مهرداد فرخی معاون توسعه دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و عضو هیات علمی گروه سلامت در حوادث و بلایا، با ارائه مقاله خود تحت عنوان " نقش تغییرات اقلیم در تهدیدات سلامت "، پیامدهای ناشی از تاثیرات تغییرات اقلیم بر سلامتی را تشریح كرد.

به گزارش خبرنگار وبدای دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، وبینار « مدیریت همه گیری كووید 19 از منظر پدافند غیرعامل »، روز سه شنبه به مناسبت هفته گرامی داشت پدافند غیرعامل (8 الی 14 آبان ماه)، به همت گروه آموزشی و مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و با همكاری معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشكی ایران و سازمان اورژانس كشور، برگزار شد.

دكتر فرخی در ارائه مقاله خود، مقدمه ای در ارتباط با تاثیر تغییر اقلیم در حوزه سلامت یا تهدیدات تغییرات اقلیم در حوزه سلامت را شامل تاثیرات تجمعی و تلفیقی ذكر كرد و گفت: در مطالعات انجام شده در این حوزه، دو واژه Affect و Effect بكار برده شده است كه Affect تاثیری كه می گذارد بدون توجه به پیامدهای آن، مورد توجه است، اما Effect پیامدهای ناشی از آن اثر را می گویند، و آنچه كه مورد نظر ماست، پیامدهای ناشی از تاثیرات تغییرات اقلیم است (Effect) .

این استاد حوزه سلامت در حوادث و بلایا افزود: تاثیرات می توانند خاصیت تجمعی داشته باشند. و پیامدهای آن روی حوزه سلامت تاثیرگذار باشد. مثلا تغییرات اقلیم ( Climate change ) می تواند روی افزایش دما تاثیر بگذارد و گرم شدن هوا می تواند عاملی برای تغییرات اقلیم شود، و می تواند منجر به مهاجرت های اجباری و در نتیجه اثرات شدید بر سلامت روانی و اجتماعی افراد داشته باشد.

وی تصریح كرد: ساده ترین پدیده های جوی مانند آلودگی هوا، آلودگی محیط ، بر فعالیت كشاورزی و سلامت انسان ها تاثیرگذارند، ضمن آنكه آب سالم، غذای سالم و كافی، هوای سالم و ... بر سلامت انسان ها تاثیرات مثبت خواهند داشت.

بگفته دكتر فرخی، پیش بینی شده كه بین سالهای 2030 تا 2050 میلادی، 250 هزار مرگ اضافه ناشی از سوء تغذیه، مالاریا و استرس ها بر دنیا تحمیل می شود و بین 2 تا 4 میلیارد دلار سالانه به كشورها خسارت وارد خواهد كرد.

وی تاكید كرد: برای پیشگیری از این عواقب، باید زیرساخت های لازم در كشورهای در حال توسعه فراهم شوند كه فراهم آوری آنها، به پدافند غیرعامل و مدیریت كشورها در این خصوص برمی گردد و برای مدل سازی در این خصوص، باید از مدل های RCM كه بصورت منطقه ای عمل می كند، استفاده شود.

این متخصص بهداشت محیط افزود: مدل كشورهای توسعه یافته با كشورهای در حال توسعه متفاوت است، چرا كه نابرابریهای اقلیمی و نابرابری ها در سهم كشورها از تغییرات اقلیم وجود دارد.

وی به عنوان مثال، به پروژه سدسازی اشاره كرد و گفت: هر فعالیت زیرساختی دارای پیامدهای مثبت و منفی است. پروژه ای كه زمانی می توانست سبب آبادانی و رونق فعالیت های اقتصادی و اجتماعی شود، تحت شرایطی، سبب بیماری های واگیردار و غیرواگیر، سوء تغذیه، آسیب های اجتماعی و بیماری های روانی خواهد شد.

دكتر فرخی با اشاره به پنج فاز همه فعالیت های زیرساختی در كشور، شامل « امكان سنجی، ملاحظات اساسی و طراحی، طراحی جزئیات، ساخت، بهره برداری و نگهداری »، افزود: محسنات هر فعالیت زیرساختی می تواند در زمانی باعث ضرر و تهدید شود كه نیاز به مدیریت دارد.

وی با طرح این سئوال كه چگونه این تهدیدات باید به فرصت تبدیل شوند؟، ادامه داد: زیرساخت های توسعه ای كشور می تواند تحت تاثیر تغییرات اقلیم، عملكرد اصلی خودشان را از دست داده و تبدیل به تهدید شوند. و كاركرد انواع پروژه های سدسازی، راه سازی، انتقال گاز، برق و آب، می توانند با اهداف اولیه این پروژه ها متفاوت شده و تبدیل به تهدید شوند.

دكتر حمیدرضا خانكه رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و مدیر گروه و مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، نیز با ارائه مقاله خود تحت عنوان " مدیریت پیامدهای اجتماعی كرونا " ، به كووید از منظر پدافندی نگاه كرد.

وی با بیان تاریخچه شیوع كرونا در ایران كه از بهمن ماه سال 98 رسما تایید و اعلام شد، گفت: اوایل فقط از جنبه پزشكی به این موضوع توجه شد و با تاثیرات مختلف آن بر جوامع، متوجه شدند كه ابعاد گوناگونی دارد و شاید ابعاد اجتماعی كووید بیش از همه بر جوامع تحمیل شد ولی كمتر به آن توجه شده بود. كه در این مقاله به ابعاد اجتماعی كووید پرداخته می شود.

دكتر خانكه به تاریخچه تاسیس رصدخانه اجتماعی كووید 19 از اواخر اسفندماه 1399 در دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی اشاره كرد و افزود: ما پیش از تاسیس رصدخانه، تصمیم سازی و سیاستگذاری در ابعاد اجتماعی نداشتیم و وظیفه رصدخانه بود كه بررسی ابعاد اجتماعی كووید و انتقال آن به سیاستگذاران و برنامه ریزان برای تصمیم سازی در كشور داشته باشند و آسیب های اجتماعی كووید را به حداقل برسانند.

وی ادامه داد: سلامت اجتماعی بعدی از سلامت فردی است و از منظر دیگر، می گویند كه جامعه می تواند سلامت اجتماعی را برای افراد به ارمغان بیاورد و دیدگاه دیگر ، عوامل اجتماعی موثر بر سلامت هستند، یعنی عواملی كه توزیع ناعادلانه آنها می تواند تبعات اجتماعی در جامعه ایجاد كند. عواملی كه ما در آنها متولد می شویم، رشد می كنیم، پیر می شویم و می میریم. طبقات اجتماعی نیز محصول توزیع ناعادلانه و نامتقارن عوامل هستند.

وی به عوامل اجتماعی موثر بر سلامت اشاره كرد و گفت: عواملی همچون " سلامت و دسترسی به خدمات سلامت، بستر اجتماعی كه افراد در آن زندگی می كنیم، همسایگی و محیط زندگی افراد است ( كه مهاجرت یكی از تبعات آن است) "، بر سلامت تاثیرگذارند.

دكتر خانكه با طرح این سئوال كه این عوامل چه تاثیری بر كووید دارند ؟، افزود: می بینیم كه در دوران كرونا، هر چه وضعیت اقتصادی خانواده ها، سطح سواد و فرهنگ پائین تر بود، از نظر كرونا گرفتاری بیشتر بوده است و مطالعه ای كه اخیرا در مورد واكسن انجام دادیم، نشان داد كه هر چه سطح سواد پائین تر است، میزان پذیرش واكسن نیز پائین تر می باشد.

وی تصریح كرد: در ابتدای شیوع كرونا، شعار سازمان جهانی بهداشت این بود كه كرونا، فقیر و غنی نمی شناسد ولی در دوران كرونا ثابت شد كه در كل دنیا، كووید، فقیر و غنی می شناسد و فقرا بیشتر گرفتار می شوند و بیشتر می میرند، و كمتر از خدمات بهداشتی و درمانی بهره مند می شوند.

وی سطح سواد سلامتی را یكی از عوامل در ابتلا و مرگ و میر ناشی از كووید ذكر كرد و افزود: كسی كه اطلاعات كمتر و سطح سواد سلامتی پائین تری دارد، میزان پذیرش واكسن و یا توصیه های بهداشتی مانند فاصله گذاری اجتماعی را كمتر رعایت می كند و لذا این افراد، تاثیر بیشتری از كووید می گیرند.

این متخصص و محقق حوزه سلامت در حوادث و مدیریت بحران همچنین گفت: سواد سلامتی، همیشه ربطی به سواد علمی افراد ندارد و ممكن است كه افرادی با سواد علمی بالا، از سواد سلامتی كمتری برخوردار باشند.

دكتر خانكه افزود: بیماری های زمینه ای عاملی تاثیرگذار در دوران كروناست، افرادی كه از سطح اقتصادی پائینی برخوردارند، معمولا دارای بیماری های زمینه ای بیشتری هستند و سبك زندگی درستی ندارند، و این افراد بیشتر گرفتار كووید می شوند. خانواده هایی كه به سلامت زنان در خانواده نیز توجه بیشتری دارند، كمتر از كووید تاثیر گرفته اند. بلكه جوامعی توسعه پیدا می كنند كه نقش خانم ها در آن پررنگ تر و سلامت آنان بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.

وی ، دسترسی به خدمات سلامت را از دیگر عوامل تاثیرگذار بر سلامت افراد ذكر كرد و گفت: پایه ای ترین عامل دسترسی به خدمات، پوشش بیمه ها، وسیله نقلیه و توزیع مناسب خدمات سلامت است(برخلاف تصور، در مناطق شهری این توزیع مناسب نیست).

وی با اشاره به آمار جهانی كووید 19 و نزدیك شدن دنیا به موج پنجم، افزود: در ایران ، حدود شش میلیون مبتلا به كووید و حدود 125 هزار فوتی داشتیم، و به نظر من الان در حالت ثابت قرار داریم ولی شرایط هنوز شكننده است. فوت شده ها در كشور روزانه به 200 مورد رسیده ولی مبتلایان روزانه ده هزار مورد است كه می تواند به این دلیل باشد كه حساسیت و تست های انجام شده افزایش یافته و یا قدرت تشخیص بالا رفته است.

وی با بیان اینكه 49 درصد مردم دنیا یك دز واكسن را دریافت كردند، و با مقایسه هزینه ای كه برای ارائه خدمات به سالمندان و بیماران خاص می شد با درآمدی كه از فروش واكسن و دارو كسب شده است، گفت: وقتی در كشورهای توسعه یافته، هزینه بالایی صرف ارائه خدمات به سالمندان می شد و هزینه هنگفتی كه برای بیماران خاص و افرادی كه بیماری زمینه ای دارند، صرف می شد، در مقایسه با درآمد كسب شده این كشورها در دوران كرونا از بازار دارو و تولید و فروش واكسن، آیا نمی توان یك نگاه پدافندی به این موضوع داشت؟

دكتر خانكه همچنین میزان واكسن تزریق شده در كشور را حدود 59 درصد اعلام كرد و افزود: میانگین جهانی در این خصوص 43 درصد است و این نشان می دهد كه كشور ما از میانگین جهانی بهتر شده و سرعت تلقیح واكسن نیز در كشور ما از مرداد ماه بشدت سیر صعودی طی كرده است و باید از همه افرادی كه در این موضوع نقش داشتند، تشكر كرد ولی اینكه مردم فكر كنند چون واكسن دریافت كردند، كرونا نمی گیرند، خطرناك است.

وی در مورد مطالعاتی كه در رابطه با كووید انجام شده نیز گفت: مطالعه در مورد » بیماری و فوت، آموزش مجازی و مقایسه آن با آموزش حضوری، ازدواج و فرزندآوری در شرایط كرونایی، وضع فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، ارتباطات اجتماعی در جامعه، و تاثیرات منفی كووید بر اشتغال بویژه اشتغال زنان » در جهان انجام شده است.

وی مهمترین مطالعه رصدخانه اجتماعی كووید 19 را " میزان پذیرش واكسن در شهر و استان تهران " ذكر كرد كه در دو نوبت انجام شد و در مجله بین المللی واكسن نیز به چاپ رسید.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، به موضوع بازگشایی مراكز آموزشی به عنوان یك بحث داغ روز اشاره كرد و گفت: كشورهایی كه خواستند مراكز آموزشی را بازگشایی كنند، 26 شاخص را مورد توجه قرار دادند كه « بستر و فرایند بازگشایی، فرایند غربالگری، سیاست های قرنطینه یا بستن مراكز آموزشی در صورت مشاهده مبتلا و آمادگی روانی و اجتماعی برای ورود مجدد به قرنطینه، تعداد فراگیران و پرسنل، فضای كلاس و فاصله گذاری و تهویه هوا، تعدد مبادی ورودی و امكانات ورود و خروج مناسب، تغذیه، اوقات فراغت، ایاب و ذهاب و توصیه های بهداشتی فردی و محیطی » از جمله آنهاست.

دكتر خانكه به عنوان كلام آخر، افزود: تجربه نشان داده كه در مدیریت كووید، كشورهایی كه بنیان سیاسی و اقتصادی قوی تری داشتند، موفق تر بودند، بنابر این همانطور كه دولت انقلابی ما با تمام قدرت شروع كرده و از تمام منابع استفاده كرده و واكسن در اختیار مردم گذاشته و نظام سلامت گسترش پیدا كرده، و باید در نظر داشت كه كووید، اولین و آخرین تهدید بیولوژیك نیست و ما باید خود را برای تهدیدهای مشابه آینده آماده كنیم و توان خود را زیاد كرده و قدرت تشخیص را بالا ببریم و با شفافیت و اطلاع رسانی درست، مردم را همراه كرده و سرمایه اجتماعی را افزایش داده و خودمان را آماده كنیم.

گفتنی است؛ در این وبینار كه از ساعت 9 الی 12 برگزار شد، مباحثی تحت عنوان « پیشگیری از مخاطرات بیولوژیك، چالش های درمان بیماران كووید 19، نقش و كاركردهای فوریت های پزشكی پیش بیمارستانی در مدیریت همه گیری كووید 19، مدیریت حوادث بیولوژیك » نیز به شركت كنندگان ارائه شد كه متعاقبا اطلاع رسانی می شود.



انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: نعیمی پور