به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، وزارت آموزش و پرورش چندی پیش شیوه نامه اجرایی مدیریت فوریت های روانی - اجتماعی دانش آموزان را ابلاغ كرد كه در مقدمه آن آمده است: مداخله در فوریت های روانی - اجتماعیِ دانش آموزانی كه دارای وضعیت روان شناختی و هیجانی نامناسب و بحران شده اند، بسیار ضروری است. بنابراین تیم مداخله در فوریت های روانی - اجتماعی با ورود به موقع و موثر در موقعیت بحرانی و با به كارگیری دانش و مهارت های كسب شده، ضمن بررسی و تحلیل شرایط، اقدامات مقتضی متناسب با محیط و فرد (برابر نوع آسیب) را به عمل خواهند آورد.

فوریت های روانی - اجتماعی به معنای خدمات تخصصی به موقع و در دسترس است كه به صورت شبانه روزی و رایگان در سطوح زیر ارائه می شود:

1- مداخله در بحران های فردی، خانوادگی و اجتماعی

2- پاسخگویی تلفنی فوریت های روانی - اجتماعی (خط هات لاین 1570 )

3- خدمات سیار فوریت های روانی - اجتماعی

4- خدمات ارائه شده در میز مداخله در فوریت های روانی - اجتماعی منطقه / شهرستان / استان

بر اساس نتایج ارزیابی های صورت گرفته مبتنی بر داده های آزمون غربالگری سلامت روانی - رفتاری و گزارش هسته ها و مراكز مشاوره و خدمات روانشناختی كشور، در حوزه سلامت روان با رویكرد مثبت و منفی (شامل خرده مقیاس های خوش بینی، امید، نشاط و عزت نفس و افسردگی، اضطراب، خشم و رفتارهای پرخطر)، گروه قابل توجهی از دانش آموزان در معرض خطر و نیازمند انجام اقدامات فوری و تخصصی هستند كه در صورت عدم توجه جدی به آنان، افزایش بروز و تشدید اختلالات روانشناختی منفی (اضطراب، افسردگی و خشم) و در نتیجه ازدیاد آسیب های روانی - اجتماعی در حوزه رفتارهای پرخطر مانند خودكشی، فرار، سوءاستفاده اخلاقی، بی سرپناهی، بدسرپرستی، مصرف مواد مخدر و ... را شاهد خواهیم بود.

نتایج ارزیابی های صورت گرفته مبتنی بر داده های سامانه پایش و آسیب های اجتماعی دانش آموزان نیز در 6 سال گذشته نشان دهنده رشد حدود 10 برابری میزان خطرپذیری دانش آموزان (با رشد سالانه حدود 1/5 درصد) است و متاسفانه در 3 سال گذشته، خشونت رتبه اول را در بین خطرپذیری دانش آموزان داشته و خودكشی نیز همواره یكی از سه خطر اول تهدید كننده دانش آموزان در زمینه رفتارهای پرخطر بوده است.

بنابراین عدم توجه به شرایط دانش آموزان در این دوران حساس، توسط والدین، مربیان و ... و پاسخگویی به موقع به نیازهای اساسی، آنان را بیش از هر زمان دیگری آماده گرایش به رفتارهای انحرافی می كند. لذا نیاز به مداخله سریع در فوریت ها و بحران های روانی - اجتماعی یك ضرورت مهم و اساسی است.

ظرفیت سازی برای مداخلات روانی به موقع و موثر در فوریت های روانی اجتماعی، رفتارهای پرخطر (خودكشی، فقر، بی سرپناهی، تجاوز اخلاقی، جنسی، فرار، بدسرپرستی)؛ شناسایی به موقع، و توانمندسازی دانش آموزان در معرض خطر؛ ورود سریع، كنترل و كاهش عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان؛ افزایش آمادگی مدارس و مناطق آموزش و پرورش كشور برای واكنش سریع در فوریت های روانی اجتماعی؛ كنترل و كاستن از میزان بحران فردی، خانوادگی و اجتماعی؛ ارائه خدمات تخصصی و به موقع به دانش آموزان در معرض آسیب و آسیب دیده؛ فراهم كردن زمینه همكاری های درون سازمانی و برون سازمانی در ارائه خدمات تخصصی مرتبط با موضوع و رصد مستمر وضعیت فوریت های روانی اجتماعی از جمله اهداف طرح مذكور است.

كدام دسته از دانش آموزان در شمول این طرح قرار می گیرند؟ دانش آموزان مشمول، دانش آموزانی كه قصد خودكشی دارند یا اقدام به خودكشی كرده اند، دانش آموزان آزار دیده جنسی با سوء استفاده شده، دانش آموزان فراری از منزل یا مدرسه، هرگونه وضعیت زیان بار ناشی از فقر شدید، آوارگی، بی خانمانی، دانش آموزانی كه سرپرستان آنان دچار سهل انگاری، ناتوانی در سرپرستی، بدسرپرستی و غفلت یا ترك سرپرست و بزهكاری هستند.

فرآیند ارائه خدمات فوریت های روانی - اجتماعی دانش آموزان نیازمند مداخله در طرح فوریت های روانی اجتماعی، به شیوه های زیر شناسایی می شوند:

الف) گزارش (از طرف مشاور، معلم، كاركنان مدرسه، دانش آموزان، والدین و سایر اعضای خانواده، خود اظهاری) به تیم مداخله / مدیر مدرسه / خط 1570؛

ب) : مشاهدات و موارد ثبتی (موارد نشانگان محور و مكاتبات دانش آموزان اولیاء و كاركنان در سامانه نماد)

ج) :غربالگری های آزمون سلامت روان، پایه، سریع كه در سامانه همگام صورت می پذیرد.

تبصره: بعد از شروع به كار خط 1570 مدیر مدرسه فقط با تماس این خط امكان دریافت خدمات را خواهد داشت.

لازم است مدیر مدرسه نسبت به انجام موارد زیر اقدام كند:

- تماس با اورژانس 115

- تماس با خط 1570

- تماس با حراست

- تماس با مسئول تیم تخصصی فوریت های روانی اجتماعی منطقه

همچنین ضرورت دارد مدیر مدرسه به طور ویژه در خصوص موارد خودكشی به شرح زیر اقدام كند:

اطلاع رسانی به خانواده دانش آموز حادثه دیده، جلوگیری از ورود سایر افراد غیر مرتبط به مدرسه، جلوگیری از خروج دانش آموزان از مدرسه و به كار گیری تمام معلمان جهت حضور در كلاس های درس برای بازگرداندن جو روانشناختی مطلوب و آرامش به دانش آموزان تا لحظه حضور تیم مداخله در فوریت های روانی - اجتماعی تخصصی منطقه، جلو گیری از تصویربرداری توسط دانش آموزان، همكاران و افراد غیر مسئول.

مراقبت و پیگیری همزمان و پس از دریافت خدمات درمان و مددكاری، مراقبت های لازم برای بهبودی و نیز پایداری وضعیت سلامت دانش آموز، انجام می شود. مراقبت و پیگیری، باید قادر باشد به سوالات زیر پاسخ دهد:

- آیا عوامل مخاطره آمیز زمینه ای دانش آموز، بهبود یافته، برطرف شده، باقی مانده است، كاهش یافته و یا تشدید شده است؟.

- آیا وضعیت وضعیت خطر پذیری دانش آموز، از نظر روانی و اجتماعی، بهبود یافته، دچار عود شده یا این كه تشدید شده است؟.

در پاسخ به این سوالات، مدیریت مدرسه و نیز كار گروه فوریت های روانی اجتماعی منطقه با رصد مستمر وضعیت دانش آموز كه حداقل شش ماه است، ممكن است در قالب گزینه های ذیل، جمع بندی كند:

1- دانش آموز، بهبود یافته است.

2- دانش آموز، بار دیگر در موقعیت خطر قرار گرفته است.

٣- دانش آموز بهبود یافته است اما در محیط زندگی مخاطره آمیز قرار دارد.

در صورتی كه یكی از نتایج 2 و 3 به دست آید، در آن صورت، عملیات مداخله، بار دیگر برای دانش آموز، به اجرا در می آید و در صورتی كه وضعیت دانش آموز در چارچوب گزینه 1 باشد، در آن صورت، خاتمه پیگیری اعلام می شود.

اورژانس اجتماعی دانش آموزان همچنین خط ملی «نماد» با شماره 1570 تحت عنوان اورژانس اجتماعی دانش آموزان مردادماه و در سی و پنجمین اجلاس مدیران و روسای آموزش و پرورش سراسر كشور افتتاح شد كه گفته می شود از جمله زیرساخت های مهم نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان است و قرار است در كنار سایر ابزارهای حوزه سامانه نماد به وزارت آموزش و پرورش كمك كند تا مدل های مختلف فوریت های روانی و اجتماعی دانش آموزان را در سراسر كشور در قالب یك سیستم یكپارچه طراحی و عملیاتی شود.

دسترسی آسان به مراكز مشاوره، یكپارچه سازی خدمات مشاوره، به روزآوری روش های جدید و واكنش سریع در فوریت های روانی اجتماعی دانش آموزان از اهداف این طرح است.

29 شهریور 1400، مدیر كل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش نیز با تأكید بر این كه با ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره، بستر لازم برای ایجاد شادی و نشاط در فرایند یاددهی-یادگیری فراهم خواهیم كرد، بیان كرد: خط چهار رقمی 1570، از ساعت 8 صبح تا 8 شب، آماده ارائه خدمات به دانش آموزان، فرهنگیان و اولیا دانش آموزان است.