مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ضمن تاكید بر اهمیت الگوی تغذیه ای مناسب در پیشگیری از ابتلا به كرونا، در عین حال نسبت به كاهش مصرف منابع پروتئین حیوانی بویژه گوشت و شیر در دهك های پایین درآمدی هشدار داد و گفت: ادامه دار شدن این مسئله می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

به گزارش «تابناك»، دكتر زهرا عبداللهی در نشست خبری آنلاین با اصحاب ریانه به مناسبت اطلاع رسانی بسیج ملی تغذیه، گفت: بسیج ملی تغذیه سالم امسال هم طبق روال سال های گذشته از 15 تا 30 دی به مدت دو هفته در سطح كشور با همكاری دانشگاه های علوم پزشكی و همینطور بخش های ذیربط از جمله آموزش و پرورش، شهرداری، بهزیستی، معاونت های بهداشت و درمان نیرو های انتظامی، سپاه و ... در كشور اجرا می شود. هدف برگزاری بسیج، انتشار پیام هایی است كه در شرایط فعلی كرونا و به دلیل نقش تغذیه صحیح در مدیریت كرونا اهمیت می یابد.

وی افزود: در دو هفته بسیج امسال بر این دو موضوع متمركز می شویم كه این پیام را به مردم كشور برسانیم كه با رعایت یك الگوی غذایی درست در شرایط فعلی حتی می توان بیماری كرونا را كنترل كرد. تغذیه صحیح نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. اصولا در افرادی كه سیستم ایمنی بدن به دلیل تغذیه نامناسب تضعیف می شود، قاعدتا مقاومت بدن در برابر این ویروس كمتر بوده و حتی ممكن است شدت و حدت بیماری و دوره بهبودی و نقاهت نیز افزایش یابد.



عبداللهی با اشاره به تاثیر تغذیه در زمان انجام واكسیناسیون، بیان كرد: نحوه تغذیه حتی قبل و بعد از تزریق واكسن اهمیت دارد تا بدن پاسخ مناسب تری به واكسن بدهد، پاسخ مناسب بدن به واكسن وابسته به عملكرد مناسب سیستم ایمنی ابدن است. به عنوان مثال می گوییم موقع واكسیناسیون ناشتا نباشید، زیرا ناشتایی موقع واكسیناسیون در برخی افراد منجر به افت فشار خون می شود.

وی افزود: توصیه دیگر این است كه باید به میزان كافی آب و مایعات مصرف كنید؛ در یك برنامه غذایی صحیح باید روزانه بین 6 تا 8 لیوان آب و مایعات مصرف كرد. خوردن آب و مایعات قبل و بعد از واكسیناسیون سبب بهبود عملكرد سیستم ایمنی می شود، چون كم آبی بدن سبب عملكرد نامطلوب سیستم ایمنی می شود. انواع مایعات و غذا های آبكی علاوه بر آب قبل و بعد از واكسیناسیون مناسب است.

مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تاكید كرد: نكته مهم چه برای واكسیناسیون و چه برای پیشگیری از ابتلا به كرونا داشتن الگوی غذایی مناسب است؛ یعنی الگویی كه در آن مصرف قند و نمك و چربی در آن كم است. مصرف زیاد مواد قندی از جمله نوشابه ها، شیرینی و... می تواند سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن شود؛ بنابراین باید از مصرف زیاد و بی رویه مواد قندی و شیرین پرهیز كنیم.

وی در ادامه افزود: پیام دیگر ما مصرف كم نمك است، زیرا ما بیش از 2 برابر مقدار توصیه شده نمك مصرف می كنیم، میزان مجاز روزانه به طور متوسط 5 گرم است. مصرف نمك زیاد به طرق مختلف رخ می دهد كه یكی از آن ها نمك پنهان در انواع فست فود ها و سس ها است. از سوی دیگر افراط در مصرف غذا های چرب و پر ادویه كه معمولا هضم سنگینی دارند و حاوی اسید های چرب اشباع و اسید های ترانس هستند هم عاملی برای تضعیف سیستم ایمنی دارد.

عبداللهی تاكید كرد: كاهش مصرف قند و نمك و چربی و دقت در مصرف مواد غذایی و استفاده از غذا ها و نوشیدنی هایی كه قند، چربی و نمك كمتری دارند سبب می شود كه بدن بتواند مقاومت بهتری در برابر انواع بیماری ها داشته باشد. باید با رعایت تعادل و تنوع غذایی وزن بدن را كنترل كنیم؛ زیرا افراد چاق معمولا احتمال بیشتری برای ابتلا به كرونا دارند و در صورت ابتلا هم شدت بیماری در آن ها بیشتر بوده و دوره بهبودی نیز بیشتر طول می كشد؛ بنابراین در كنار كاهش مصرف قند، نمك و چربی باید مصرف بیشتر سبزی ها و میوه ها به میزان 400 گرم در روز، كنترل وزن بدن و... را در برنامه غذایی خود بگنجانیم. با این توصیه ها می توان به مقاومت بدن كمك كرد.

وی با اشاره به شعار امسال هفته بسیج تغذیه امسال مبنی بر "تغذیه، واكسیناسیون و كرونا"، گفت: می خواهیم به مردم بگوییم با رعایت اصولی در برنامه غذایی روزانه می توانیم به سیستم ایمنی بدن كمك كنیم. الان روند چاقی در كودكان زیر 5سال و دانش آموزان افزایشی است و در بزگسالان هم بر اساس آخرین بررسی ها حدود 60 درصد جمعیت بالای 18 سال دچار اضافه وزن و چاقی بوده و بیش از 20 درصد دانش آموزان دچار چاقی هستند و حتی چاقی شكمی در دانش آموزان داریم.

عبداللهی افزود: این روند افزایشی به دو دلیل رخ می دهد. عامل اول الگوی غذایی غلط شامل استفاده زیاد از مواد غذایی چرب، شور و شیرین و مصرف كم میوه و سبزی است؛ از طرفی تحرك بدنی نیز ناكافی است یعنی 50 درصد مردم تحرك بدنی كافی ندارند. هر فرد باید به مدت 5روز در هفته 30 دقیقه پیاده روی تند داشته باشد كه حداقلی ترین حالت است.

وی افزود: در شرایط كرونا كه به دلیل ضرورت پروتكل های بهداشتی حضور در جا هایی كه جمعیت زیاد است باید در خانه با انجام حركات كششی و یا هر شكلی فعالیت بدنی داشته باشیم. عدم فعالیت بدنی و تنها انجام فعالیت نشسته عاملی برای افزایش وزن است.



مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه درباره مصرف نمك، تصریح كرد: آخرین مطالعه ما كه سال 1380 تا 1385 انجام شد می گفت كه مردم روزانه 15 گرم نمك مصرف می كنند. اكنون آخرین اطلاعات كه مربوط به مطالعه عوامل خطر بیماری های غیرواگیر است، متوسط مصرف نمك را حدود 10 گرم گزارش می كند. موضوع مهم این است كه همین 10 گرم دو برابر میزان توصیه شده است. سازمان بهداشت جهانی اعلام می كند باید كمتر از 5گرم نمك روزانه مصرف كنیم و منظور این همه نمك پیدا و پنهانی است كه از طریق مواد غذایی در طول یك روز وارد بدن می شود.

او تصریح كرد: صنایع غذایی نقش مهمی در بازنگری استاندارد قند و نمك و چربی دارند و خوشبختاته ظرف 5 سال گذشته همكاری خوبی از جانب صنایع غذایی داشتیم و با همكاری سازمان ملی استاندارد میزان قند و نمك حدود 40 محصول غذایی پرمصرف بازنگری شده و كاهش یافته است و این كار همچنان ادامه داد و یكی از مهمترین اتفاقات كاهش میزان نمك در نان بوده است.

وی افزود: نان به عنوان قوت غالب است و مطالعات می گوید مردم به طور متوسط روزانه 300 گرم نان مصرف می كنند و میزان نمك در آن حدود 2.3 درصد بود كه با روزی 300 گرم مصرف نان حدود 6 گرم نمك فقط از طریق نان وارد بدن می شد و اكنون با استانداردسازی ها این عدد به كمتر از یك درصد رسیده است. هدف این است كه محصولات غذایی به لحاظ میزان قند، نمك و چربی اصلاح شده باشد.

عبداللهی ادامه داد: با تلاشی كه سازمان غذا و دارو انجام داد اكنون برچسب تغذیه ای بر محصولات داریم. آن نشانگر های رنگی به صورت رنگ سبز و زرد و قرمز بر محصولات غذایی درج می شود و این به مردم كمك می كند تا موقع انتخاب محصول آن را لحاظ كنند. قرمز به معنی بالا بودن میزان قند، نمك یا چربی است و سبز به معنای مناسب بودن میزان این مواد است. با این اقدامات انتظار داریم كه میزان مصرف قند و نمك و چربی كاهش یابد.

وی ادامه داد: سیستم ایمنی بدن برای عملكرد درست به ویتامین ها و مواد معدنی و پروتئین ها نیاز دارد كه بهترین منبع برای پروتئین ها منابع حیوانی است، ولی ما پروتئین های گیاهی هم داریم. در یك برنامه غذایی درست توصیه می شود سهمی از پروتئین گیاهی و سهمی از پروتئین حیوانی وجود داشته باشد. منابع پروتئین حیوانی شامل گوشت و لبنیات باید در برنامه غذایی روزانه بویژه برای افرادی كه در معرض آسیب بیشتری هستند ضروری است.

مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در ادامه گفت: اكنون به دلیل افزایش قیمت منابع پروتئین حیوانی دسترسی دهك های درآمدی پایین به این اقلام كاهش یافته و حتی مطالعات ما نشان می دهد مصرف مواد غذایی مانند شیر و گوشت در این افراد كاهش یافته است و حضور آن در سفره مردم كم شده است كه ادامه دار شدن این مسئله می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد؛ چون رشد كودكان مختل می شود كه اول به صورت لاغری و سپس به صورت توقف رشد قدی خود رانشان می دهد یا این كه رشد نامناسب جنین را سبب می شود.

او تاكید كرد: ما یك بررسی هنگام آغاز شیوع كرونا در كشور با همكاری انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی كشور انجام دادیم مشخص شد كه برای برخی اقلام غذایی به علت افزایش قیمت تا 35 درصد، كاهش مصرف یافته است. این اقلام شامل گوشت قرمز، گوشت مرغ و شیر و لبنیات و میوه بود و این مسئله وجود دارد و امیدوارم با سیاست های درست و اختصاص یارانه به دهك های درآمدی پایین بتوان این مشكل را برطرف كرد كه منابع پروتئینی و ریز مغذی ها به سفره مردم وارد شود.

وی افزود: وقتی سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد ابتلا به بیماری ها و مرگ و میر هم میتواند بیشتر باشد. جایگزین هایی برای تامین پروتئین نظیر حبوبات وجود دارد كه منبع ارزان تر پروتئین است كه در تركیب با غلات به عنوان پروتئین جایگزین كمك می كند، اما این به معنای آن نیست كه مردم فقط با مصرف حبوبات می توانند سالم مانده و پروتئین مورد نیاز بدنشان را تامین كنند.



عبداللهی درباره مصرف ویتامین D نیز تصریح كرد: یك مشكلی كه وجود دارد این است كه كمبود ویتامین D در كشور خیلی شایع است و همه گروه ها دچار این كمبود هستند؛ بنابراین از سال 1393 كه مطالعات نشان داد همه مردم با كمبود این ویتامین روبرو هستند بر اساس بخشنامه های وزارت بهداشت ماهانه یك مكمل 50 هزار واحدی باید برای افراد بالای 12 سال استفاده شود؛ زیرا ویتامین D درعملكرد سیستم ایمنی بدن موثر است و كمبود آن سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.

وی افزود: جمیعت تحت پوشش از طریق شبكه های بهداشتی و درمانی كشور به پایگاه های سلامت مراجعه كرده و مكمل 50 هزار واحدی ویتامین D به شكل رایگان دریافت می كنند. برای سنین 2 تا 12 سال مصرف مكمل 50 هزار واحدی به صورت هر دو ماه یكبار توصیه می شود و برای بچه های زیر دو سال هم قطره آ_د مصرف می شود.

مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در ادامه افزود: اینكه بعد از واكسیناسیون نباید از مولتی ویتامین استفاده كرد از نظر علمی توصیه درستی نیست؛ ولی نكته مهم این است كه بعد از واكسیناسیون توصیه ما این است كه از طریق برنامه غذایی ویتامین و املاح دریافت كنند. اگر از گروه غذایی اصلی به اندازه مصرف شود اصلا نیازی به مصرف ویتامین نیست. ولی در مجموع مصرف مولتی ویتامین تداخلی با تزریق واكسن ندارد.

وی تصریح كرد: اینكه بتوان میزانی از مرگ و میر كرونا را به تغذیه ربط داد بررسی سختی است كه در ایران انجام نشده است، ولی مستندات بین المللی ثابت كرده است كه برخی ویتامین ها مثل A، C و زینك و روی و سلنیوم در بهبودی كرونا نقش مهمی دارند، ولی مطالعه ای در این زمینه در كشور ما انجام نشده است.

مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه درباره برنامه غنی سازی آرد نیز گفت:وقتی از سال 1386 همه نان های نانوایی ها با آهن و اسید فولیك غنی می شوند یعنی یك برنامه ملی داریم كه نان ها باید به این شكل تهیه شوند اكنون كه مشكل كمبود ویتامین D داریم اضافه كردن این ویتامین به علاوه آهن و اسید فولیك در دستور كار است و مطالعات پایلوت آن انجام شده است كه اثربخشی اضافه كردن ویتامین D به آرد را نشان داده است و غنی سازی آرد با ویتامین D در یكی از استان ها انجام می شود و سپس با ارزشیابی اثربخشی به صورت برنامه كشوری اجرا می شود.

او ادامه داد: فیبر در میوه و سبزی و حبوبات و نان غلات سبوس دار وجود دارد؛ بنابراین مردم بهتر است سعی كنند بیشتر از نان هایی استفاده كنند كه سبوس بیشتری دارند، زیرا فیبر بیشتری داشته و برای سلامت بدن مفید تر هستند.

عبداللهی با تاكید بر اینكه سبد غذایی مناسب بر اساس هرم غذایی باید چیده شود، گفت: در هرم غذایی توصیه برای مصرف میزان معینی است مثلا برای شیر و لبنیات توصیه می شود دو واحد لبنیات وجود داشته باشد. برخی گروه ها مانند مادران باردار و نوجوانان باید این میزان حداقل 3 واحد باشد و یا توصیه می كنیم همه روزانه یك عدد تخم مرغ مصرف كنند. در مورد گوشت نیز حداقل دو واحد گوشت معادل 30 گرم توصیه می شود؛ برای مصرف گوشت قرمز در میانسالان به دلیل شیوع بالای كلسترول و چربی خون می گوییم اگر هفته ای یك بار هم گوشت قرمز مصرف شود كافی است؛ ولی حتما پروتئین حیوانی از مرغ یا ماهی باید تامین شود.

وی در پاسخ به سوالی مجددا تاكید كرد: رصد وضعیت تغذیه كودكان زیر 5 سال در مناطق محروم كشور را انجام می دهیم و الان اطلاعات به دست آمده نشان می دهد ظرف دو سال گذشته به دلیل مسائلی از جمله كرونا، خشكسالی و تورم و افزایش قیمت ها شیوع سوءتغذیه در كودكان افزایش یافته و شاید یك شیوع دوبرابری در استان هایی مثل سیستان و بلوچستان و بیرجند گزارش شده است. همینطور كم خونی و كمبود ویتامین A به دلیل مشكلات رخ داده است.

این مقام وزارت بهداشت تاكید كرد: در مناطق محروم، ناامنی غذایی خانوار بیشتر شده است كه اگر به موقع اقدامات مداخله ای انجام نشود در كوتاه مدت افزایش مرگ و میر و ابتلا به بیماری ها، كم خونی، كاهش قدرت یادگیری و... را خواهیم داشت و در دراز مدت توقف رشد قدی و حتی كاهش بهره هوشی در كودكان اتفاق می افتد و برای جلوگیری از این مشكل همه بخش ها باید كمك كنند.

او ادامه داد: ما به عنوان وزارت بهداشت مكمل های غذایی برای گروه های سنی به صورت رایگان ارائه می دهیم و از طریق سیستم PHC كودكان و مادران باردار و شیرده دچار سوءتغذیه نیازمند را شناسایی كرده و به كمیته امداد و وزارت رفاه معرفی می شوند تا سبد تغذیه رایگان دریافت كنند و در غالب طرح شهید سلیمانی هم بسته های حمایتی به خانواده های نیازمند انجام میشود. طرح كمك معیشتی كه وزارت رفاه پارسال اجرا كرد و اقدامات اینچنینی باید ادامه یابد و كمیته امداد باید اعتبارات كافی داشته باشد تا كودكان و مادران باردار و شیرده دچار سوءتغذیه را تحت پوشش سبد رایگان غذایی قرار دهد.