ایسنا: چندی پیش رییس پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ دلیل افزایش جمعیت معتادان متجاهر تهران را وجود مراكز DIC و شلترها، توزیع غذای رایگان بین آنها و ... اعلام كرد؛ موضوعی كه واكنش كارشناسان عرصه پیشگیری از اعتیاد را دربرداشته چرا كه نگاهی به فلسفه ایجاد مراكز مذكور حاكی از پیشگیری از شیوع ایدز، بیماریهای مقاربتی و ... بین معتادان متجاهر دارای رفتارهای پرخطر، بی خانمان و سخت در دسترس و در نهایت هدایت آنها به سوی مراكز درمانی و ترك اعتیاد است.

چند روز گذشته رییس پلیس مبارزه با موادمخدر تهران بزرگ از افزایش هزار نفری جمعیت معتادان متجاهر در تهران خبر داد و علت این موضوع را وجود چند كانون برای جذب جمعیت معتادان متجاهر در مناطقی مانند شوش و هرندی دانست كه حتی باعث حضور معتادان از شهرها و مناطق دیگر نیز شده است.

او همچنین وجود دی آی سی ها و خدمات پزشكی مجانی، ام ام تی ها یا همان متادون درمانی، شلترها و جاهای خواب در محله شوش و هرندی و در بخشی دیگر نیز توزیع رایگان غذا در میان معتادان كه از سوی افراد خیر انجام می شود را موجب مهاجرت معتادان استان های دیگر به تهران عنوان كرد.

این درحالیست كه بررسی فلسفه وجودی شلترها و دی آی سی ها، نشان می دهد این مراكز با هدف كنترل یا كاهش رفتارهای پرخطر میان معتادان راه اندازی شده و مروری بر چرایی ایجاد چنین مراكزی حكایت از این دارد كه سازمان بهزیستی در زمینه پیشگیری از شیوع ویروس HIV در كشور در حوزه كاهش آسیب، به ارائه خدمات به افراد معتاد پرخطری كه احتمال شیوع ویروس ایدز در آنها وجود دارد، متمركز شده و در این راستا برای پیشگیری از این بیماری، مراكز گذری یا DIC

(Drop in Center مركز گذری كاهش آسیب) را راه اندازی كرده است.

مراكز گذری یا همان «DIC» روزانه 4 الی 6 ساعت در روز به جامعه هدف خدمات ارائه می كنند و به منظور كنترل یا كاهش رفتارهای پرخطر، به افراد دارای اختلال مصرف مواد و معتادان سخت در دسترس كه به مراكز درمان مراجعه نمی كنند، خدمات كاهش آسیب (آموزش تزریق سالم و رفتار جنسی سالم، ارائه سوزن و سرنگ، كاندوم، غذا، پوشاك و استحمام) ارائه می دهد.

از آنجایی كه در سال گذشته برای پیشگیری از ایدز، 104 مركز گذری در سراسر كشور خدمت رسانی كردند، از این تعداد، 92 مركز برای مردان و 12 مركز برای زنان است كه برابر اعلام سازمان بهزیستی طی هشت ماه اول سال گذشته 17 هزار و 483 نفر از مراكز گذری سازمان بهزیستی خدمات مختلفی در حوزه پیشگیری، آموزش و اقلام بهداشتی دریافت كردند كه 14 هزار و 428 نفر از آنها مرد و 3054 نفر از آنها زن بودند.

مركزسرپناه شبانه یا شلترها جهت اسكان معتادان بی خانمان با رفتارهای پرخطر خدماتی شامل كاهش آسیب مانند اسكان شبانه معتادان بی سرپناه، تغذیه، استحمام و خدمات كاهش آسیب را ارائه می كند.

حال باتوجه به توضیحات ذكر شده به راستی افزایش جمعیت معتادان متجاهر می تواند به دلیل وجود مراكزی مانند DIC ها و خدمات پزشكی مجانی، شلترها و... باشد؟ و آیا با حذف چنین خدمات و مكان هایی جمعیت معتادان را می توان كاهش یا مانع ورود آنها به شهر خاصی شد؟.

رامین رادفر، پژوهشگر حوزه اعتیاد می گوید: این موضوع از چند منظر قابلیت بررسی دارد و می توان آن را از چند منظر بررسی كرد؛ موضوع اول از منظر سبب شناسی است؛ به این معنی كه اگر بگوییم وجود مراكزی مانند DIC و شلترها موجب اعتیاد افراد شده است، مشابه این است كه بگوییم چون آتش نشانی وجود دارد، خانه های مردم هم آتش می گیرند، لذا دلیل اینكه افراد معتاد می شوند و معتادان به ته خط می روند و افرادی كه به ته خط رسیده اند كارتن خواب می شوند، هیچ ربطی به این ندارد كه خدماتی در ته خط به افراد ارائه می شود زیرا اصولا این خدمات، خدماتی نیست كه به خاطر آن، افراد معتاد شوند.

رادفر با اشاره به مهاجرت برون شهری و با طرح این پرسش كه چرا گفته شده وجود مراكزی موجب مهاجرت افراد از شهرهای دیگر به تهران می شود؟، می افزاید: آنها برای شرایط بهتر مهاجرت می كنند. اگر شرایط در هر زمینه ای در تهران بهتر از شهرهای دیگر باشد، طبیعتا هركسی می خواهد به جایی برود كه شرایط بهتری داشته باشد و این شامل همه اقشار است. پس راه برای كاهش جمعیت معتادان این نیست كه این مراكز را ببندیم بلكه حتی اگر این نظریه را كه وجود این مراكز باعث جذب بیماران شده است بپذیریم، راه این است كه در شهرهای دیگر نیز خدمات مراكز كاهش آسیب را گسترش دهیم.

این پژوهشگر حوزه اعتیاد در ادامه به مهاجرت درون شهری اشاره و خاطرنشان می كند: اگر نظر رئیس پلیس، مهاجرت درون شهری باشد یعنی افراد از محلات دیگر تهران برای دریافت خدمات در مراكز كاهش آسیب به محله ای در تهران مهاجرت كنند، دلیل افزایش جمعیت معتادان متجاهر می تواند منطقی باشد اما راه آن باز هم تعطیلی مراكز كاهش آسیب نیست، بلكه راه آن این است كه در بقیه مراكز نیز دسترسی را افزایش دهیم.

وی در ادامه درباره فلسفه وجودی مراكز DIC و شلترها و با طرح این پرسش كه چرا چنین مراكزی وجود دارند؟ ادامه می دهد: اصلی ترین دلیل وجود این مراكز برای این است كه بیمار در انتهای خط مبتلا به ایدز نشود چراكه این ویروس فقط در میان گروه معتادان باقی نمانده و به جمعیت عادی نیز از طریق گروه های پل نظیر همسران مصرف كنندگان مواد می تواند انتقال پیدا كند، به گونه ای كه اگر از حد خاصی، شیوع بیشتر شود، عملا امكان توقف چرخه انتقال ویروس در جمعیت عادی نیز بسیار سخت خواهد بود.

رادفر معتقد است كه ماهیت وجود این مراكز برای كاهش آسیب است و به تعبیری برای این است كه «بد»، «بدتر» نشود.

از سوی دیگر رادفر با طرح این پرسش كه چرا جمعیت معتادان متجاهر زیاد شده است؟ می افزاید: مگر خدمات كاهش آسیب به تازگی در تهران ایجاد شده اند؟ پس چطور است كه تعداد مصرف كنندگان زیاد شده است؟.

وی علت افزایش معتادان را مشكلات اقتصادی خواند و گفت: با این وضعیت اقتصادی آن كسی كه به ته خط رسیده، وضعیتش بدتر شده است. مگر تا چند سال گذشته در تهران پدیده BRT خوابی داشتیم؟ آیا این پدیده هم به خاطر وجود اتوبوس های شبانه روزی است و برای حل این مشكل آیا باید اتوبوس های شبانه را حذف كرد؟ «ته خط» مصرف كننده این است كه كارتن خواب شود و «ته خط» فرد دیگری این است كه BRT و اتوبوس خواب می شود.