از سال 1372 و در راستای سامان بخشی به شركت های زیرمجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان اقتصادی كوثر با هدف تامین بخشی از نیاز مالی این بنیاد و خدمات دهی به جامعه ایثارگری تاسیس شد. - اخبار رسانه ها -
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، به نقل از فرهیختگان،از سال 1372 و در راستای سامان بخشی به شركت های زیرمجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان اقتصادی كوثر با هدف تامین بخشی از نیاز مالی این بنیاد و خدمات دهی به جامعه ایثارگری تاسیس شد. نگاهی به عملكرد قریب به چهار دهه ای این سازمان حكایت از آن دارد كه اگرچه این سازمان از ابتدا در حوزه های مختلف اقتصادی ورود داشته، اما 70درصد سرمایه گذاری بازوی اقتصادی بنیاد شهید تنها در بخش كشاورزی بوده است. ساخت الكتروموتورهای آبرسانی، سهم 70 درصدی در تامین مرغ اجداد و مرغ مادر و تامین 11 درصد از روغن كشی كشور از مواردی است كه نشان از اهمیت شركت های زیرمجموعه سازمان كوثر در فضای اقتصادی و امنیت غذایی كشور دارد. نگاهی به عملكرد سازمان كوثر نشان می دهد طی دوسال اخیر با تغییر مدیریت این سازمان، تحولات مثبتی در عملكرد بازوی اقتصادی بنیاد شهید رخ داده كه ماحصل آن، كمك بیشتر به امنیت غذایی كشور، خروج شركت ها از زیان دهی و درنهایت كمك و خدمات دهی بهتر به جامعه ایثارگری بوده است. برای نمونه تنها در شركت های صنعتی سازمان اقتصادی كوثر در سال جاری هزار میلیارد تومان سود كسب شده و پیش بینی می شود تا دوسال آینده سوددهی آن از هلدینگ كشاورزی نیز پیشی بگیرد. اما اتفاق مهم تری كه رئیس سازمان اقتصادی كوثر بسیار روی آن تاكید دارد، سرمایه گذاری در بخش معدنی است. آن طور كه ناصر فخاری می گوید، در پنج سال آینده سود ناشی از سرمایه گذاری های سازمان كوثر در بخش معدن، با سبقت از سایر بخش های سرمایه گذاری، كمك زیادی به بنیاد شهید خواهد كرد. آنچه در ادامه می آید، گفت وگوی مفصل با ناصر فخاری، رئیس سازمان اقتصادی كوثر است.

به عنوان اولین سوال بفرمایید، نحوه تعامل سازمان اقتصادی كوثر به عنوان بازوی سرمایه گذاری بنیاد شهید، با این نهاد چگونه است؟ از طرفی چون منابع، درآمد و سود این سازمان وارد چرخه مالی بنیاد شهید می شود و بنیاد هم بودجه ای برای «كوثر» تعیین می كند، سیر تغییر این بودجه در دوره فعلی و دوره های گذشته چگونه بوده است؟
براساس اساسنامه، سازمان اقتصادی كوثر، مسئول تامین بخشی از نیازهای مالی بنیاد شهید است. ما كمك دولتی نداریم بلكه باید درآمد كسب كرده و به بنیاد شهید كمك كنیم. پیش از حضور ما حدود هزار و 950 میلیارد تومان به بنیاد شهید پرداخت شد كه نزدیك به هزار و 450 میلیارد تومان از این مبلغ، در سال 1399 از طریق فروش سهام صورت گرفت، لذا جامعه ایثارگری كمتر طعم فعالیت های اقتصادی سازمان اقتصادی كوثر را چشیده است. در دوره مدیریت جدید، تاكید بر این بود كه خدمات دهی به بنیاد شهید افزایش پیدا كند. در طول 14 ماهی كه ما خدمت عزیزان در بنیاد شهید هستیم، قریب به هزار و 100 میلیارد تومان به بنیاد پرداخت كرده ایم. بخشی از این پرداختی ها نقدی بوده و براساس قانون بودجه به خزانه واریز شده تا كمكی به بنیاد شهید باشد. مابقی هم برای خدمات به جامعه ایثارگری بوده است، مثل خرید 19 دستگاه آمبولانس و تجهیز مراكز درمانی و توانبخشی جامعه ایثارگری و از این دست هزینه هایی كه به صورت مستقیم با دستور ریاست محترم بنیاد شهید، خدمات را انجام می دهیم. براساس اظهار عزیزان مان در جامعه ایثارگری، به نظر می رسد در طول این 14 ماه سازمان اقتصادی كوثر در خدمت این جامعه قرار گرفته است. معتقدیم سازمان اقتصادی كوثر متعلق به همه جامعه ایثارگری است. مانند بقیه اقشار، برخی علاقه مند هستند سازمان را منحصر به خودشان كنند. همیشه اقلیتی وجود دارند كه به دلیل در اختیار داشتن دسترسی و تریبون می خواهند از مواهب برخوردار شوند اما در این دوره تا حد زیادی این روند اصلاح شده است.

حوزه های فعالیت سازمان اقتصادی كوثر چیست؟ در دوره های گذشته و دوره فعلی بیشتر تمركز روی چه بخش هایی بود؟
حوزه های فعالیت ما در بخش كشاورزی، صنعت، معدن، ساختمان و فعالیت های مالی است كه عمده فعالیت های ما را شامل می شود. البته بخش درمان و بیمه را هم باید اضافه كرد. در گذشته، تمركز بیشتر بر حوزه كشاورزی بود و بخش صنعت در شرف انحلال یا فروش قرار داشت. از گذشته ها آنچه درباره خصوصی سازی شنیده ایم، این بود كه گاهی شركت های دولتی را با زیان مواجه می كردند تا بتوانند به ثمن بخس به افراد خاصی بفروشند. نمی خواهم بگویم ضرورتا در سازمان ما چنین اتفاقی رخ داد ولی بخش صنعت ما كاملا مغفول ماند؛ صنعتی كه تقریبا زیان ده بود. گروه صنعت ما در حوزه روغن كشی، تولید الكتروموتور، تجهیزات پزشكی و سیم و كابل فعالیت دارد و تقریبا همگی هم خاص و جزء نیازهای ضروری كشور به شمار می رود اما قرار بوده این صنایع را بدهیم و به جایشان زمین كشاورزی بگیریم.
قرار بود بخش صنعت واگذار یا منحل شود اما بعد از 14 ماه می بینیم هزار میلیارد تومان در سال 1401 سوددهی داشته است، درحالی كه در دوره های قبل صفر و زیان ده بوده و قرار بود به فروش برسد یا منحل شود.

نحوه فعالیت سازمان اقتصادی كوثر، بنگاه داری یا سهام داری محسوب می شود، رویكرد سازمان كوثر در این حوزه به چه شكل است؟
جهت گیری ما به سمت سهام داری رفته است. به مرور سهام شركت ها را واگذار می كنیم و سهام خودمان را به زیر 50 درصد می رسانیم. حوزه هایی مثل بیمه، دارو و سیاحت «ماموریتی» هستند. سیاحتی شامل هتلداری می شود و آقا نیز دستور داده اند حتما برای تغییر ذائقه خانواده شهدا باید آنها را به زیارت و سیاحت ببرید. درمان و سیاحت، ماموریت ما محسوب می شوند و در این حوزه ها كرسی هم خواهیم داشت، یعنی صندلی مدیریتی می خواهیم ولی به غیر از این حوزه ها، سهام خود را در شركت های غیر ماموریتی به زیر 20 درصد می آوریم؛ چراكه به حق مدیریتی احتیاجی نداریم.
بنیاد شهید نباید بنگاه داری و به صورت مستقیم فعالیت اقتصادی كند. البته در طول سالیان متمادی، شاید اجتناب پذیر بوده و نمی خواهیم عملكرد گذشته را نفی كنیم. حضرت آقا در طول دو دهه گذشته بر خصوصی سازی تاكید كرده اند و این فرمایشات نشان می دهد اگر شكل كار، خصوصی شده و منافع بخش خصوصی و مردم درگیر شود حتما عملكرد بهتر خواهد بود. جهت گیری بنیاد شهید قطعا به سمت خروج از بنگاه داری است.

به حوزه های فعالیت سازمان اقتصادی كوثر اشاره كردید. در مختصات درآمدی سازمان اقتصادی كوثر، سهم هریك از این اجزا به نسبت حجم شان به چه صورت است؟
در گذشته، كشاورزی تقریبا 70 درصد را پوشش می داد و تمام حوزه های دیگر شامل بهداشت، درمان، صنعت، معدن، ساختمان و گروه مالی روی همدیگر 30 درصد بود.

در گذشته تمركز زیادی به سمت كشاورزی بوده؟
بخشی به علاقه مدیران برمی گردد و در بخشی نیز تشخیص داده اند حوزه امنیت غذایی، نیاز به كمك و توجه دارد. البته رویكرد غلطی نبوده؛ چراكه هر فرد و سازمانی باید به حوزه امنیت غذایی كمك كند. اشكال در جایی ایجاد می شود كه این حوزه را مقدم بر جامعه ایثارگری بدانیم. اساسنامه ما می گوید: «باید برای جامعه ایثارگری، درآمد كسب كنیم.» ما وزارت جهاد كشاورزی نیستیم؛ ما بخش اقتصادی بنیاد شهید هستیم. اگر جامعه ایثارگری از این مواهب بهره مند نشود، چه نفعی برده است؟

وضعیت درآمدی در بخش های با حجم سرمایه گذاری بیشتر چگونه بود؟ شركت هایی كه در بهترین حالت سودده نبوده اند و اكنون سود می دهند، چه سهمی دارند؟
هم حجم سرمایه گذاری و هم حجم درآمدی به این نسبت بوده است. 70درصد از سرمایه های ما در حوزه كشاورزی بوده و بعد از گذشت 14 ماه سوددهی حوزه صنعت به تنهایی، به 70درصد از كشاورزی رسیده است. این اتفاق حمایت از بخش صنعت را نشان می دهد. اخیرا وزارت نیرو از الكتروموتورهای تولید شركت های سازمان اقتصادی كوثر برای آب رسانی به همدان و خوزستان استفاده كرد. پیش از آنكه خدای ناكرده مردم دچار چالش یا تنش آبی شوند، آبرسانی به آنها صورت گرفت. این اقدام با كار شبانه روزی «جمكو» شركت زیرمجموعه ما انجام شد. این شركت دانش بنیان با درخواست وزیر وارد عمل شد و در ابتدا نیز هیچ پولی از سمت وزارتخانه پرداخت نشد. همكاران من شبانه روز كار كرده و الكتروموتورها را برای آبرسانی تامین كردند. آقای وزیر در جلسه افتتاحیه به آقای رئیس جمهور گزارش داد و گفت: «همكاران ما در سازمان اقتصادی كوثر، این كار را انجام دادند.»
حمایت و توجه به این عزیزان را در دستوركار قرار داده ایم. بخش صنعت در حال ورود است و حتما تا دو سال آینده، هلدینگ صنایع ما به لحاظ سوددهی به تنهایی از بخش كشاورزی عبور خواهد كرد. بخش معدن نیز شرایط مشابهی خواهد داشت و طی دو سال آینده به بیش از دو برابر حوزه كشاورزی خواهد رسید. این بخش ها را به حد ایده آلی می رسانیم. از حالا شروع كرده ایم و به مرور از بنگاه داری آنها خارج می شویم. از حالت بنگاه داری خروج كرده و صرفا سهام خواهیم داشت. این تحول در حال تحقق بوده، چنان كه حدود 30 درصد از برنامه های ما در طول 14 ماه محقق شده است.

اشاره ای به طرح های آبرسانی داشتید كه از شركت های زیرمجموعه های شما استفاده كرده اند. جایگاه سازمان كوثر؛ چه در بخش صنعتی و چه در بخش كشاورزی، در مختصات اقتصادی كشور چیست؟ به طور مثال در حوزه كشاورزی و امنیت غذایی چه سهمی دارید؟
در حوزه كشاورزی، بخش طیور ما شهرت بیشتری دارد. بیش از حدود 70درصد «مرغ اجداد» و «مرغ مادر» را ما تامین می كنیم. این اتفاق مربوط به دیروز و امروز نیست و قریب به 40سال است این سابقه، تجربه و دانش در سازمان اقتصادی كوثر وجود دارد. دنیا هم اعتبار لازم برای مجموعه های طیوری ما قائل است. خیلی از بخش های صنعتی ما تحریم می شوند ولی به دلیل اعتباری كه سازمان و شركت های زیرمجموعه سازمان در حوزه طیور دارند، در دنیا با آنها همكاری می شود. بخش امنیت غذایی به سازمان اقتصادی كوثر و عملكردش گره خورده و به قیمت تمام شده و تامین امنیت غذایی ارتباط دارد.
در حوزه كشاورزی بخش گلخانه ای، مكانیزاسیون كشاورزی و دام سنگین هم داریم. در حوزه صنعت، الكتروموتورهایی كه تولید می كنیم تحقیقا در خاورمیانه بی نظیر است و مشابهی ندارد؛ یك الكتروموتور سنكرون با قدرت 4 هزار اسب بخار كه بیش از یكی دو كشور در دنیا توان تولیدش را نداشتند حالا در سبزوار تولید می شود. 11درصد روغن كشی كشور نیز توسط دو شركت ما انجام می شود. این موارد سهم های عمده ما هستند. بخش طیور ما، بخش قابل توجهی از كشور را پوشش می دهد. حوزه روغن و ماشین های الكتریكی نیز شرایط مشابهی دارند. محدوده های معدنی ما هم به سازمان زمین شناسی تنه می زند؛ معادنی كه قرار بوده واگذار شده و به جایش زمین كشاورزی گرفته شود! حضرت آقا می فرمایند: «معدن باید در مرتبه بعدتر از نفت باشد» اما مورد توجه نبوده و اكنون نیاز به سرمایه گذاری دارد. با مشاركت بخش خصوصی در حال انجام این كار در حوزه معدن هستیم.
به نظرم بعد از پنج سال، معدن به تنهایی برای بنیاد شهید كفایت خواهد كرد. اگر 42 محدوده معدنی ما به ثمر بنشینند، پروانه بهره برداری گرفته و بهره برداری آغاز شود؛ واقعا عدد قابل توجهی به دست خواهد داد. حضرت آقا نیز موكدا فرموده اند: «معدن در كشور به شدت مغفول بوده، درحالی كه به اقتصاد كشور كمك می كند» اگر صنایع معدنی ما توسعه پیدا كنند اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد. درحال حاضر صنعت فولاد ما نیازمند مواد اولیه است، درحالی كه سال های سال خام فروشی انجام می شد. اگر صنایع معدنی گسترش پیدا كنند هم تحول عظیمی در كشور، هم سازمان اقتصادی كوثر و هم بنیاد شهید اتفاق می افتد.

در رابطه با شركت ها گفتید فرآیند سوددهی آنها در بخش بزرگی آغاز شده است. رویكرد شما در قبال شركت هایی كه زیان ده بوده اند چگونه بود؟ رویكردهای مختلفی از تجمیع و ادغام تا انحلال وجود دارد.
درخصوص شركت های زیان ده، بعید است كه بتوان آنها را منحل كرد. تجربه می گوید: «انحلال كار بسیار سخت و خطرناكی است» به این دلیل كه آنها عموما پرونده های حقوقی متعددی دارند. هنگامی كه شما شركتی را برای انحلال می برید، تبعات حقوقی اش برای سال های سال باقی می ماند. باید هیات مدیره و هیات تصفیه برای آنها نگه دارید. تجربه موفق ما در طول این 14 ماه، ادغام شركت های زیان ده و پرچالش در شركت بزرگ تری بود كه هاضمه پذیرش چالش های شركت كوچك تر را داشته است.

شركت بزرگ تر جزء شركت های خودتان بوده است؟
بله، به طور مثال دو شركت كه زیان ده بوده، در آنها مفاسد اقتصادی قابل توجهی اتفاق افتاده و پرونده های جدی داشت كه در یك شركت بزرگ تر ادغام كردیم. در طول این 14 ماه تعداد زیادی از پرونده ها حل وفصل شده است چون كار را به دست یك شركت زنده سپرده ایم. وقتی شركتی را به انحلال و درحال تصفیه درمی آورید، دیگر زنده نیست. دو تن مسئول تصفیه می شوند كه ممكن است موفق بوده یا نبوده و انگیزه داشته یا نداشته باشند اما وقتی كار را به شركتی زنده محول می كنید، پرونده ها را حل وفصل كرده و از دارایی هایش برای مولدسازی دارایی های موجود خودش استفاده می كند.
این تجربه موفق بود و ما چهار شركت را به این روش كاهش دادیم. الحمدلله راضی هم هستیم. تعدادی از شاخص ها این است كه جلوی زیان گرفته شود، دارایی های غیرمولد به مولد تبدیل شوند و پرونده های حقوقی به حداقل ممكن برسند. این سه شاخص نشان می دهد ما موفق عمل كرده ایم.

درخصوص دارایی های سازمان اقتصادی كوثر فرمودید حجم زیادی از دارایی ها كه در دوره های گذشته وارد مجموعه می شد غیرمولد می ماند. فرآیند مولدسازی به چه شكل بوده تا پاسخگوی نیاز این شركت ها باشد؟
وقتی ارز 4200 تومانی آزاد می شود، قیمت نهاده تقریبا به 6 برابر افزایش پیدا می كند، معنایش این است كه شركت های حوزه كشاورزی، دامی و طیوری، نیازشان به سرمایه در گردش تا 6 برابر بیشتر می شود. باید چه كنند؟ بانك ها هم عموما مقاومت می كنند. از آنجایی كه نرخ تورم بالاتر از سود بانكی است، بانك ها علاقه ای به اعطای تسهیلات ندارند. بخشی از این مولدسازی، استفاده از همین املاك و دارایی ها است چون برخی به ملك داری علاقه مند هستند. سازمان اقتصادی كوثر، ملّاك نیست تا بخواهد املاك را نگه دارد كه با تورم بالا برود و بعد افتخار كند دارایی ها را افزایش داده است. ما دارایی ها را افزایش نداده ایم بلكه سوار بر موج تورم شده ایم. ما تولیدكننده هستیم. به طور مثال شركت تولیدی ما در حوزه طیور، دو هزار پرسنل دارد و تولیدش به دلیل نداشتن سرمایه در گردش، كاهش پیدا می كند. دقت كنید كه هزینه سربار همچنان ثابت باقی مانده اما از سوی دیگر تولید كاهش یافته چراكه سرمایه در گردش ندارد، درحالی كه تا دل تان بخواهد زمین، ویلا و ملك آزاد دارند. مدیران در این املاك لذت می برند ولی بخش تولید، نهاده و سرمایه در گردش دچار چالش است.

رویكرد شما برای مولدسازی در حوزه دارایی ها چه بود؟
اولین كاری كه انجام دادیم، این بود كه املاك و اراضی كه بعضا در دست آقایان مدیر قرار داشت را گرفتیم و تبدیل به سرمایه در گردش كردیم؛ این اتفاق مهم ترین بخش كار است. بخش هایی از خطوط تولید ما نیز مغفول بود و از آنها استفاده نمی شد چون می گفتند: «زیان ده است» اما همان خطوط را به واحد كسب وكار استراتژیك (SBU) تبدیل كردیم و تحویل مدیران توانمند دادیم. به طور مثال شركت شریف آباد، كارخانه تولید محصولات لبنی به نام «رابتا» در قم دارد. «رابتا» را زیان ده كردند تا به ثمن بخس بخرند. وقتی تیم جدیدی گذاشتیم، فشارهای متعددی آوردند و گفتند: «اینجا زیان ده است، خانواده شهدا ناراحت هستند و شركت را بفروشید تا برود.» ما مخالفت كردیم و شركت را نگه داشتیم. حالا «رابتا» جزو بخش های سودده ما محسوب می شود و صادرات شیر پاستوریزه بسته بندی شده به كشورهای همسایه انجام می دهد. همین یك نمونه نشان می دهد در برخی از بخش هایی كه به زیان افتاده اند، تعمدی وجود داشته است. برخی هم به دلیل ناتوانی مدیران زیان ده شده اند.
در مقطعی به اسم جوان گرایی، فردی كه حتی یك روز سابقه بنگاه داری نداشته را به عنوان مدیرعامل یك بنگاه اقتصادی هزار میلیارد تومانی انتخاب كرده اند. او ظرفیت چنین كاری را ندارد. گاهی اوقات آدرس غلطی برای جوان گرایی می دهیم. اتفاقا این كار ضدجوان گرایی است. اگر جوانی بدون تجربه را بر سر كار گذاشتید و نتیجه مطلوب نگرفت، به آینه عبرتی تبدیل می شود و دیگران نیز به جوانان در هیچ سطحی اعتماد نمی كنند. این كار كم لطفی به جوانان است. ما باید كمك كرده و تسهیل كنیم تا جوانان پله پله بالا بیایند و با سرعت بیشتر و روان تری رشد كنند. به طور مثال جوانی را در مجموعه ای بر سر كار گذاشتیم و به او سه میلیون یورو دادیم تا موجود زنده ای از كشوری بیاورد اما او نمی تواند این كار را انجام بدهد. امروز سه میلیون یورو از دست رفته و 10 برابر هم جریمه شده ایم؛ چراكه باید رفع تعهد ارزی كنیم. اسم این كار جوان گرایی نیست بلكه حیف و میل بیت المال و مال شهداست ولی گاهی چنین اتفاقاتی رخ می دهد. این شركت جزء همان هایی بوده كه ده ها پرونده و شكایت دارد. حالا آن را در شركت بزرگ تری ادغام كرده ایم تا یكی یكی پرونده ها را حل كند؛ شركتی كه ادعا می كرد: «می خواهم كشور را در گوشت قرمز خودكفا كنم!» آیا خودكفا كرد؟ خیر؛ همچنان به واردات گوشت قرمز وابسته هستیم. از سوی دیگر سه میلیون یورو از بین رفته و باید جریمه هم بپردازیم. آبروی مجموعه و خانواده شهدا را نیز به خطر انداخته چراكه می گویند: «از اینجا سوءاستفاده شده است.»

به رشد فروش اشاره كردید افزایش پیدا كرده. ممكن است بخشی از رشد فروش از شرایط تورمی كشور حاصل شود. رشد درآمدی سازمان اقتصادی كوثر تا چه حد به رشد تناژ، حجم و وزن مجموعه ها وابسته است؟
من از واژه «سود» و «فروش» استفاده كرده و از «درآمد» صحبتی نكردم. «تورم» پدیده ای است كه «درآمد» را افزایش می دهد. من درخصوص «فروش» صحبت كردم. اگر سال گذشته A تن فروش بوده، امسال 1.2 A به لحاظ وزنی یا حجمی «فروش» داشته ایم. این اتفاق ارتباطی با «تورم» ندارد. تولید شیر یا محصولات كشاورزی به ازای هر هكتار در تمام شركت های ما افزایش یافته، پس میزان «تولید» و میزان «فروش» افزایش پیدا كرده است. «درآمد» می تواند به «تورم» مرتبط باشد اما «سود» ضرورتا ارتباطی با آن ندارد.
قیمت نهاده 6 برابر شده اما قیمت شیر یا گوشت هم به 6 برابر افزایش یافته است؟ درخصوص بازه زمانی یك ساله صحبت می كنم و بازه 10 ساله مدنظرم نیست. در طول یك سال، قیمت نهاده كه بخش اصلی و بیش از 80 درصد هزینه ما را تشكیل می دهد، 6 برابر شده ولی قیمت فروش به 6 برابر افزایش پیدا نكرده تا بگوییم «سود» یا «درآمد» ما به همان نسبت بالا رفته؛ پس رشد درآمدی كمتر از تورم بوده است.
با این حال من راجع به «سود» صحبت كردم و درباره «درآمد» حرفی نزدم كه ارتباط مستقیمی با «تورم» دارد. واقعا بهره وری افزایش یافته است. البته این نكته درخصوص همه شركت های ما صدق نمی كند. در چند شركت علی رغم اینكه ظرفیت هم داشتند، موفق نشدیم این كار را انجام دهیم. گلخانه و آبزی، دو حوزه بسیار پرمنفعت و جذاب هستند ولی ما تا این لحظه هنوز موفق نشده ایم بهره وری را در آنها افزایش دهیم. مدیران متعددی آمده و رفته اند. چالش های نهادینه ای از گذشته وجود داشته كه واقعا اصلاح و در ادامه احیای این شركت ها به كار خیلی دشواری تبدیل شده بود. اگر نقاط قوت را بیان می كنم به این معنا نیست كه هیچ نقطه ضعفی وجود ندارد. در بخشی از حوزه ها همچنان نقاط ضعف ما به قوت خود باقی است اما در بسیاری از حوزه ها نیز ارتقا داشته و بهره وری افزایش یافته است.

شركت های زیرمجموعه شما تا چه اندازه در زنجیره ارزشی مربوط به هر گروه قرار دارند؟
در حوزه زنجیره، تلاش بر حضور در زنجیره را داریم و در حال خروج از آنهایی هستیم كه درون زنجیره ما نیستند. به طور مثال در شهر یاسوج استان كهگیلویه وبویراحمد، كارخانه آرد و نشاسته داریم كه درون زنجیره ما نیست. از آنجایی كه از مركز دور است، امكان نظارت بر آن بسیار ضعیف تر خواهد بود و در مجموع كارخانه كم بازده ای محسوب می شود. این كارخانه را برای فروش گذاشته ایم. در ادامه به سرمایه در گردش مجموعه هلدینگ كشاورزی تبدیل می شود. طیوری های ما همگی زنجیره ای هستند و كل زنجیره را به طور كامل داریم. زنجیره كامل؛ از «مرغ اجداد» تا نهاده ها و تبدیل به گوشت در بازار وجود دارد. در حوزه دام سنگین هم تقریبا 80 درصد از زنجیره را داریم ولی در حوزه زراعت، گوشه ای از زنجیره است.
از آنهایی كه خارج از زنجیره هستند، به طور كامل خارج می شویم. البته مقاومت هایی وجود دارد. به طور مثال می خواهیم كارخانه آرد و نشاسته را واگذار كنیم اما برخی مقامات محلی علاقه مند نیستند و نگرانی دارند مبادا بخش خصوصی فاقد اهلیت ورود كند، بخشی كه به زمین و دارایی های كارخانه طمع داشته باشد.
مراقبت ها انجام می شود و چند كارشناسی مجزا از یكدیگر به لحاظ ارزش گذاری درحال انجام است. همچنین بخش خصوصی اهل، شناسایی و با آن مذاكره می شود و در ادامه مزایده برگزار خواهد شد. مراحل واگذاری كاملا تحت نظارت صورت می گیرد تا خدای ناكرده سوءاستفاده ای از دارایی ها نشود. به هرحال یكی از بخش های سخت كار است. همان طور كه گفتم بسیاری از مقامات محلی اعتماد نداشته و نگران هستند مبادا دارایی ها به دست نااهل بیفتد.

در دوره مدیریت خود در سازمان اقتصادی كوثر چند مولفه را تعریف كرده و گفتید: «فرآیند مدیریتی داخل این مجموعه باید بنا بر این مولفه ها باشد.» جمع هركدام از این موارد اختصارا «رهنما» نامیده می شوند كه هركدام سرفصلی دارند. در این باره توضیح دهید.
«اقتصاد رهنما» مخفف «رفاه»، «هوشمندسازی»، «نوآوری»، «مولدسازی» و «استعدادیابی» است. از بدو ورود و در حوزه استعدادیابی، كانون ارزیابی ایجاد كردیم و سامانه شفافی داریم. برای هر پست فراخوان داده ایم؛ هم از درون و هم از بیرون سازمان آمده اند، رزومه داده اند و اعلام آمادگی كرده اند. رزومه ها و سوابق پالایش شده و افراد منتخب وارد كانون ارزیابی شده اند. میزگردی در كانون تشكیل شده، آنها را توسط شش ابزار سنجیده و درنهایت نفرات برتر انتخاب شده اند. بنابراین انتخاب مدیران ما از طریق فراخوان و ارزیابی بوده است. سعی كرده ایم واقعا عدالت در فرآیند انتخاب وجود داشته باشد.
به ضرس قاطع می گویم: «رئیس بنیاد شهید به عنوان مقام عالی این مجموعه، حتی یك مدیر را به ما تحمیل نكرده است.» هر فردی از هركجای عالم معرفی شده، چه درون و چه بیرون سازمان، مسیر فراخوان و كانون ارزیابی را طی كرده و هیچ توصیه ای اتفاقی نیفتاده است.
در حوزه نوآوری، موسسه دانش بنیانی داریم كه تك تك شركت ها را راهبری می كند و درون برخی شركت ها، مركز نوآوری ایجاد كرده است. اكنون شركت «جمكو» كه سازنده ماشین های الكتریكی «جوین» است، تبدیل به یك شركت دانش بنیان شده است. شركت مكانیزاسیون كشاورزی ما، ماشین های جوجه كشی را برای اولین بار در كشور، مهندسی معكوس كرده و ساخته و انحصارش را از برخی شركت های بزرگ دنیا گرفته است. این شركت درحال تبدیل به شركتی دانش بنیان بوده، چون كاری را برای اولین بار انجام داده است.
اخیرا یك كارخانه 36 میلیون قطعه ای در بندر انزلی را به بهره برداری رسانده ایم و كار خود را آغاز كرده است. نیروهای شركت های ما عموما نسل جوان، دانشگاهی، انقلابی و باانگیزه هستند و برخلاف بسیاری از دستگاه ها كه ورود جوانان و بیان حرف های دانش بنیان و پرریسك سخت است، در سازمان اقتصادی كوثر تقریبا هیچ مقاومتی مقابل دانش بنیان شدن و انجام كار علمی وجود ندارد. البته ممكن است استثنائاتی در جاهایی باشد.
رفاه هم یكی دیگر از مولفه های ما بوده است. رفاه را هم برای كاركنان و مدیران و هم برای جامعه ایثارگری دیده ایم. در حال حاضر خدمات خود را به صورت مستقیم معطوف به جامعه ایثارگری و رسیدگی به خانواده آنها یا تامین نیازهایشان كرده ایم. جانبازان كانادین كسانی هستند كه غیر از نقص عضو و نداشتن پا، لگن هم ندارند. زندگی برای آنها بسیار دشوار است. حدود 38 جانباز كانادین در كشور زندگی می كنند كه چنین آسیبی دارند. مبلغی را اختصاص داده ایم تا به خارج از كشور اعزام شوند و كاشت لگن و پا صورت بگیرد. آنها می توانند در ادامه حركت كنند. آرزوی جانبازهای كانادین این است كه در خیابان راه بروند، دست نوه شان را بگیرند و چند قدم با او حركت كنند؛ آرزوی جانبازی كه 40 سال است اینچنین زندگی می كند و خودش را فدای انقلاب كرده است.
به خرید آمبولانس در ابتدای صحبت هایم اشاره كردم. برخی از خانواده های شهدای عزیز ما در حوزه مسكن و درمان، چالش دارند. ارتز و پروتز جانبازان در حال تامین است. سعی كردیم به غیر از پولی كه برای برنامه ریزی به بنیاد پرداخت می شود، بتوانیم خدماتی را به صورت مستقیم به جامعه ایثارگری عرضه كنیم.
سازمان اقتصادی كوثر تلاش می كند تا دهه فجر و نهایتا پایان سال جاری به طور كلی در حوزه اداری، مالی، تولید و بازرگانی؛ هوشمند شود.
هوشمندسازی به شكلی هوشمندانه مد نظر است، یعنی فقط الكترونیك و صرفا شفاف نیست بلكه تصمیم سازی و تقاطع گیری می كند و باگ ها را نشان می دهد. امكان تصمیم گیری، تماشای قیمت تمام شده و تحلیل حساسیت به شما می دهد. این سیستم توسط تیمی از دانشگاه تهران طراحی شده و درحال پیاده سازی است. یكی از شركت های ما به عنوان پایلوت انتخاب شد. البته مراحل این كار تمام شده و درحال تسری پیدا كردن به سایر شركت ها است. برنامه ریزی كرده ایم تا برای دهه فجر از این سیستم رونمایی كرده و اعلام كنیم كل سازمان اقتصادی كوثر درحال رصد و پایش است و تصمیم سازی الكترونیكی و هوشمند در آن اتفاق می افتد. این كار توسط بچه های دانشگاهی صورت گرفته است.
در حوزه نوآوری نیز شركت های ما فعالیت های متنوعی انجام می دهند. یك لاین مرغ ایرانی هست كه همكاران من در یكی از شركت ها روی آن كار می كنند. سال 1398 ما را در حوزه واردات جوجه تحریم كردند. یك لاین قدیمی در كشور وجود داشت كه از بهره وری كامل برخوردار نبود. در حوزه طیور به آن «ضریب تبدیل بالا» می گویند، یعنی مصرف دانه بالایی دارد و مرغی كه تولید می شود متوسط الجثه است. ممكن است در بازار، علاقه مندی به آن كم باشد. مردم در سال های اخیر به مرغ هایی با وزن بیشتر عادت كرده اند؛ غافل از اینكه آنها چربی بیشتری دارند، هورمونی هستند و ممكن است عوارضی نیز به همراه داشته باشند. لاین ایرانی نه هورمونی است، نه چربی در بافت دارد و در حفظ سلامتی هم بسیار موثرتر است.
شركت های ما در همكاری با دانشگاه تهران «ضریب تبدیل» ( میزان تبدیل دان به گوشت) را تا حد قابل توجهی كاهش داده اند. این یك كار علمی است كه جوانان و استادان دانشگاه پای كار آمده اند و كمك می كنند. دو حوزه هوشمندسازی و بهبود «ضریب تبدیل» لاین ایرانی جزء كارهای ماندگار است. البته مراكز نوآوری در «جمكو» و شركت «شهاب» نیز وجود دارد كه تلویزیون تولید می كند. ماشین سنكرون چهار هزار اسب بخاری هم با همكاری دانشگاه علم و صنعت و حكیم سبزواری ساخته شد كه در دنیا حرف برای گفتن دارد. مشابه آن فقط در آمریكا تولید می شود.
به غیر از هوشمندسازی كه ابتكار خودمان بود و تاكید كردیم انجام شود؛ مابقی از درون خود شركت ها جوشیده است. آنها با دانشگاه و دانشگاهیان تعامل داشته اند، از آنها دعوت كرده و مساله را مطرح كرده اند؛ دانشگاه نیز مستقر شده و درحال حل مساله به صورت میدانی است. دوستان ما در دانشگاه تعبیری دارند و می گویند: «سری كه درد نمی كند را دستمال نمی بندند. ولی ما سربند یازهرا بسته ایم و دنبال دردسر می گردیم.»
دانشجو به دنبال دردسر می گردد. اگر این دردسر را برای باز كردن گره ها به داخل نظام هدایت كردیم، اتفاقات مثبتی رخ می دهد. جوان انگیزه زیادی دارد و اهل چالش است. آقا روزی فرمودند: «دانشگاهیان باید سیاسی باشند» نه به معنای سیاسی كاری و سیاست بازی بلكه باید اوضاع و احوال كشور و دنیا را بفهمند. تعدادی از این دانشگاهیان را دیدیم و از آنها دعوت كردیم. درواقع درها را به رویشان گشودیم. دانشگاهیان می گویند: «ما به دنبال دردسر می گردیم» درحالی كه می توانستند به سراغ این كار نیایند، درس شان را بخوانند، مدرك بگیرند، مهاجرت كنند و از كشور بروند اما آمده اند مساله ای را حل كنند.
اتفاقا دانشگاهیان از این كار راضی هستند. یكی از دلایل مهاجرت جوانان ما به این دلیل است كه می بینند به علم آنها بهایی داده نمی شود. مساله فقط معیشت و اقتصادشان نیست بلكه می خواهند از دانش، تجربه و علم شان استفاده شود. هركجا ببیند علمش مورد بهره برداری قرار می گیرد، جوان عرق و تعصب پیدا می كند كه بماند. ما در چند حوزه درحال انجام این كار هستیم.

به بهره مندی بیشتر خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران از فعالیت هایی اشاره كردید چون مجموعه كوثر متعلق به آنها است. برنامه ای درخصوص سهام داری خانواده های شهدا و ایثارگران داشتید تا صرفا به پرداخت بودجه از سوی سازمان اقتصادی كوثر به بنیاد شهید منحصر نباشد.
برنامه ما این بود كه سبدی از سهام همه شركت های خود را به نام سه دهك درآمدی پایین جامعه ایثارگری كنیم. در جامعه ایثارگری هم عدالت تا حد زیادی رعایت نشده است. بخشی از این جامعه، از مواهب بهره مندتر بوده و برخی اینچنین نبوده اند. متاسفانه خیلی از خانواده هایی كه بهره مندی نداشته اند پدر و مادر شهید هستند.
درحقیقت كسانی بوده اند كه سن و سالی از آنها گذشته، بسیار مظلوم بوده، مناعت طبع زیادی دارند و كریم هستند. بالاتر از اهدای جان بچه نداریم. او عزیزترین فرد و پاره تن خود را اهدا كرده است، به جایش چه بگیرد؟ به همین دلیل هیچ وقت به دنبال دریافت خدمت نبوده اند. با توجه به محدودیت منابع، اگر كسانی آمده اند بهره ای برده اند و برای آنهایی كه نیامده اند و مظلومانه در خانه نشسته اند، چیزی نمانده است.
ما باید به سراغ این افراد برویم و به آنها خدمات بدهیم. در دوره مدیریت جدید بنیاد شهید تلاش زیادی می كنیم تا به سراغ چنین خانواده هایی برویم؛ كسانی كه خودشان نیامده اند و امروز دچار چالش معیشتی هستیم. با توجه به تورم موجود در كشور، این خانواده ها آسیب بیشتری می بینند و همان طور كه گفتم بخش زیادی از آنها پدر و مادر شهید هستند. آنها عزیز خود را اهدا كرده اند و شأن شان اجازه نمی دهد به دنبال دریافت خدمات باشند. ما باید به سراغ شان برویم و در حال انجام این كار هستیم.
همچنین در حال تاسیس كارخانه تولیدی جدیدی، خاص این خانواده ها هستیم؛ كارخانه تولیدی كه برای این منظور قرارداد 10 ساله داریم، بخش پربازده ای است و نیاز كشور هم محسوب می شود. كشاورزی كشور به شدت نیازمند این حوزه بوده و درحال واردات محصول است. این كارخانه را برای سه دهك پایین جامعه ایثارگری تاسیس می كنیم. صددرصد سهام متعلق به این سه دهك پایین عزیز خواهد بود. درحال طی این مسیر هستیم ولی همان طور كه گفتم به طور كلی درحال كاهش سهام داری هستیم. آنهایی كه می خواهیم به بورس ببریم شامل شركت «پنبه و دانه های روغنی»، «زربال»، «دیزباد» و «جمكو» است. آنها اتفاقا جزء پربازده ترین شركت های ما هستند كه درحال آماده سازی برای ورود به بورس هستند. سازمان بورس، ملاحظاتی داشته تا در روزهای اخیر، عرضه جدیدی اتفاق نیفتد. همچنین قیمت نهاده افزایش پیدا كرده و می خواهند ببینند آثار تغییر قیمت نهاده در این شركت ها چگونه خواهد بود. به همین دلیل مقداری تعلل شده، وگرنه در نیمه اول سال حتما عرضه می كردیم. اكنون هم آماده عرضه هستند و هر زمانی بورس یا فرابورس اجازه عرضه بدهند، این كار را انجام خواهیم داد. ضمنا سهمی كه مربوط به سه دهك پایین است، برای آنها محفوظ خواهد ماند. ما فقط بخش بالایی را عرضه می كنیم.

چند درصد از جامعه هدف شما یعنی سه دهك پایین جامعه ایثارگری وارد مقوله سهام داری شده اند؟
هنوز وارد نشده اند؛ این برنامه ریزی و جهت گیری ما است. باید شركت های ما وارد بورس شوند تا بتوانیم سهام را به نام آنها كنیم. جامعه هدف ما قریب به 50 هزار عضو دارد. بخشی از این سهام را به نام شان خواهیم كرد. اگر هم بتوانیم به صندوق با درآمد ثابت تبدیل خواهیم كرد تا سه دهك پایین جامعه ایثارگری منتظر سود سهام در پایان سال نباشند، بلكه ماهیانه بتوانند از درآمدش استفاده كنند تا به قول شما طعم سهام داری مستقیم را بچشند.

در نیمه اول سال آینده انجام خواهد شد؟
اگر بورس و فرابورس اجازه بدهند حتما این اتفاق می افتد.

سازمان اقتصادی كوثر در حوزه های مختلف مانند محصولات صنعتی، صادرات به كشورهای مختلف دارد. مزیت محصولات شما در رقابت با شركت های غیرایرانی و حتی ایرانی برای صادرات چیست؟
یكی، دو هفته پیش نمایشگاه صنعت برق برگزار شد. از دو كشور همسایه به ایران آمدند و اصرار داشتند سیم و كابل ما را بخرند. به طور مثال شركت سیم و كابل تبریز شهرت زیادی دارد. جالب است بدانید قرار بود شركت سیم و كابل ما چهار سال قبل به دلیل زیان ده بودن منحل شود و امروز یكی از سودده ترین شركت های ما است. همچنین صادركننده نمونه استان آذربایجان شرقی محسوب می شود و دو شركت همسایه نیز محصولاتش را می خواهند. به آنها گفته بودند: «باید فلانی را راضی كنید» و پیش بنده آمدند. گفتند: «كل محصولات كارخانه تان را به انحصار ما درآورید و تمام محصولات تان را به مدت پنج سال می خواهیم. شبانه روز برای ما كار كنید». گفتم: «چه اصراری دارید با ما كار كنید؟» گفتند: «دو دلیل دارد؛ اول به شدت متعهد هستید و وقتی می گویید در فلان تاریخ با فلان كیفیت تحویل می دهیم، این كار را انجام می دهید.» این نكته در روابط بین الملل اقتصادی به شدت مهم است كه متعهد به زمان بندی خود باشید. دوم كیفیت است. گفتند: «اولین محصول تا آخرین محصولی كه خریدیم؛ ذره ای در كیفیتش تغییر ایجاد نشده است.» در حوزه سیم و كابل، اگر ذره ای از كیفیت مس یا روكش كم شود، كیفیت كار پایین می آید؛ هرچند در ظاهر قابل تشخیص نیست ولی عده ای چنین كاری را انجام می دهند. گفتند: «اولین باری كه به ما محصول می دهند بهترین كیفیت را دارد ولی به مرور از كیفیت كم می كنند. سیم و كابل تبریز ثابت كرده ذره ای در كیفیت، تغییر نمی دهد.» قیمت رقابتی در درجه سوم اهمیت قرار دارد. ممكن است قیمت ما از جاهای دیگر بالاتر باشد ولی كیفیتش به اندازه همان قیمتی است كه اعلام می كنیم. امكان دارد جای دیگری قیمت پایین تری ارائه بدهد ولی آنها با تجربه به این نتیجه رسیده اند محصولات جاهای دیگر كیفیت شركت سیمكات را ندارد. این سه نكته را تاجران دو كشور همسایه نقل كردند.
در حوزه طیور هم توانسته ایم لاین ایرانی را صادر كنیم. جوجه یك روزه «آرین» متعلق به خودمان است و صادر می شود. آنچه نیاز ما به شمار می رود ثبات در سیاستگذاری است. این مساله مخصوص به سازمان اقتصادی كوثر نیست بلكه مساله كل كشور است. اگر بخش اقتصادی می خواهد موفق باشد، باید بداند افق آینده و سیاست های كشور برای واردات، صادرات و حمایت از تولید چیست.
روزی به ما اجازه واردات یا صادرات می دهند و روز دیگری نمی دهند. این اتفاقات مشتریان و هم پیمانان در حوزه بین الملل را از ما می گیرد و دیگر به ما اعتماد نمی كنند. عرض كردم كه به ما گفتند: «تمام تولید سیم و كابل تبریز را به مدت پنج سال از شما می خریم، به این دلیل كه متعهد هستید.» اگر سیاستی وضع شد و اجازه صادرات ندادند؛ تمام اعتبار، بازاریابی و كاری كه انجام دادیم ازبین می رود.
در بخش كشاورزی، این تلاطم بسیار بیشتر است. چند روز پیش كشور ازبكستان از ما «جوجه مادر» خواست اما در عین حال اطمینان می خواهد به مدت پنج سال به قرارداد متعهد باشیم ولی ما نمی توانیم با اطمینان بگوییم قادر به انجام این كار هستیم. ممكن است امروز به ما مجوز بدهند و یك ماه، شش ماه یا یك سال دیگر مجوزی در كار نباشد. این بی ثباتی در سیاستگذاری، مانعی جدی در حوزه تجارت محسوب می شود ولی با این حال بیشترین صادرات ما در این دو حوزه بوده است.
همچنین در حوزه فرآورده های لبنی، صادرات داشته ایم. البته ماشین های الكتریكی ما نیز كم كم درحال پیدا كردن بازار منطقه است. هم اكنون به عراق، صادرات داریم و درحال مذاكره با دیگر كشورهای عربی هستیم. اگر هر شركتی ادعا كرد: «افق من، صادرات است»، بدانید مزیت رقابتی دارد، فساد ندارد، تكیه بر رانت نكرده و كیفیت و كمیت آن قابل قبول است.
در داخل كشور می توانید كالایی را با رانت به هرقیمتی بفروشید. وقتی اجازه واردات محصولی را نمی دهند، هرقیمتی تعیین كنید ناگزیر هستند از شما بخرند اما وقتی پذیرفتید در دنیای بین الملل صادركننده باشید، دیگر نمی توانید با رانت كالای خود را به فروش برسانید. باید كیفیت، كمیت و قیمت شما رقابت پذیر باشد. الحمدلله شركت های ما درحال حركت به این سمت هستند.

نكته پایانی و جمع بندی شما را می شنویم.
روز دانشجو را پشت سر گذاشتیم و به بركت این روز در خدمت شما بودیم. درهای سازمان اقتصادی كوثر به روی دانشجویان نخبه و خلاق، باز است منتها نه برای كارمندی. شأن آدم نخبه، كارمندی نیست بلكه خلاقیت، نوآوری و باز كردن گره های كور است. البته منافع اقتصادی به دست آمده از این روش، حتما بهتر از زمانی است كه كارمندی كند. آزادی انسان نخبه، خلاق و دانشمند به او لذت می دهد، نه كارمندی و صبح آمدن و شب رفتن. او زمانی لذت می برد كه بتواند گرهی را باز كند، نه از كارمندی و حقوق بگیری.
سازمان اقتصادی كوثر با همین مشی برای تمام صنایع خود آماده همكاری است. شاید كمتر سازمانی را با این میزان تنوع ببینید. تقریبا تمام حوزه های كشاورزی را داریم. در صنعت نیز هفت حوزه را پوشش می دهیم. معدن، ساختمان، گروه مالی، نیروگاه و حوزه انرژی نیز هستند. این میزان تنوع، كمتر در كشور دیده می شود. ما پذیرای دانشجویان نخبه ای هستیم كه می توانند گره هایی را باز كنند. اسم و مسما باید با همدیگر همخوانی داشته باشند. «نخبه» یعنی كسی كه می تواند بهتر از دیگران فكر كرده و حل مساله كند، بنابراین ما در خدمت آنها هستیم.

اخبار گروه سایر رسانه ها صرفا بازنشر اخبار سایت ها و خبرگزاری هاست و خبرگزاری تسنیم هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.