تحقیقات محققان دانشگاه الزهرا نشان می دهد که تلفیق دو رویکرد فرزندپروری مبتنی بر تعهد و پذیرش و خانواده درمانی ساختاری برای آموزش به خانواده های تک فرزند در زمینه کاهش استرس مثمر ثمر خواهد بود.


در مقاله ای که در چهاردهمین کنگره پیشگامان پیشرفت باموضوع «جوانان و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» توسط سرکار خانم دکتر سیمین حسینیان استاد دانشگاه الزهرا (س) و عضو اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ارایه خواهد شد، به موضوع راهکارهای کاهش استرس والدین تک فرزند پرداخته خواهد شد.

در این مقاله که دکتر حسینیان به عنوان نویسنده مسئول و با همیاری مهناز مرتضوی دانش آموخته دکتری مشاوره خانواده از دانشگاه الزهرا تهیه شده، با عنوان «تدوین و اثربخشی بسته آموزشی تعامل مادر- فرزند ویژه خانواده های تک فرزند بر استرس مادران و پیوند والدینی دختران نوجوان» به تدوین بسته آموزشی تعامل مادر- فرزند و بررسی اثربخشی آن بر استرس مادران و پیوند والدینی دختران تک فرزند پرداخته است.

در بخشی از این مقاله آمده است:

توسعه در علم و فناوری، انقلاب صنعتی را به ارمغان آورد و در اکثر ملت های سراسر جهان زنان در کنار مردان بیرون از خانه مشغول به کار شدند و ساختار خانواده به اشکال خانواده تک فرزند، بدون فرزند، تک والد، خانواده با پدر و مادر سالمتد و غیره تغییر کرد است.

خانواده های ایرانی نیز از این قائده مستثنی نبوده اند، به طوری که در نیم قرن اخیر تغییرات بنیادی در شکل و ویژگی های خانواده در ایران محسوس بوده و تمایل به فرزندآوری در والدین ایرانی نیز کاهش یافته و این کاهش مداوم در میزان متوسط خانواده به تغییر در ساختار و افزایش خانواده های تک فرزند منجر شده است.

به طور کلی ورود فرزند به خانواده جزء عوامل ایجاد کننده استرس برای والدین محسوب می شود. استرس والدین حاصل اثر تعامل کنش وری و خصوصیات اصلی و آشکار والدین با خصوصیات فرزند است. استرس والدین ممکن است به کاهش سلامت روانی و بهزیستی والدین منجر شده و در نهایت به پیوند و تعامل والد- فرزندی لطمه وارد کند.

روش انجام این پژوهش از نوع آمیخته به صورت متوالی و با طرح اکتشافی است به این ترتیب که در مرحله اول با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مؤلفه های مربوطه استخراج و برنامه مورد نظر تدوین شد و سپس برنامه توسط متخصصین این حوزه اعتباریابی شده و بعد از آن در مرحله ی دوم با استفاده از روش کمی، اثربخشی برنامه در قالب طرح آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بررسی شده است.

جمعیت مشارکت کننده در بخش کیفی پژوهش شامل «منابع دست اول در ارتباط با شیوه تعامل در خانواده های تک فرزند»، «تمامی مادران و نوجوانان (16 تا 18 سال) خانواده های تک فرزند ساکن شهر یزد» و «متخصصین کار با خانواده از شهرهای مختلف» بودند.

جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر تک فرزند 16 تا 18 سال مدارس شهر یزد و مادرانشان در سال تحصیلی 97-98 بوده است.

هدف از پژوهش حاضر تدوین بسته آموزشی تعامل مادر-فرزند و بررسی اثربخشی آن بر استرس مادران و پیوند والدینی دختران تک فرزند شهر یزد بود برای پاسخگویی به این سوالات پژوهشگر با استفاه از روش تحقیق کیفی در چند مرحله و همچنین مطالعه مروری مقالات علمی در حوزه تعامل والد-نوجوان به طراحی بسته آموزشی پرداخت که شامل 13 جلسه آموزشی 120 دقیقه ای برای مادران و نوجوانان بوده است.

این جلسات با توجه به مضامین اصلی و فرعی استخراج شده از منابع تحقیق تدوین شد که شامل اصلاح ادراک و نگرش والد و نوجوان به تک فرزندی، اصلاح تعامل والد-نوجوان و اصلاح ساختار خانوادگی بود.

برای اصلاح این مقوله ها و کمک به خانواده های تک فرزند جهت بهبود تعاملات برنامه های آموزشی مختلف مورد بررسی قرار گرفت و برنامه ای بر اساس ترکیبی از رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد و خانواده درمانی ساختاری، طراحی شد.

با توجه به بررسی های محقق در زمینه تعامل والد-نوجوان تحقیقات بسیار گسترده ای در سطح جهان انجام شده است و افراد بسیاری در این زمنیه فعالت داشته اند و برنامه های مدون بسیاری نیز طراحی شده که تأثیر مثبتی نیز در نوع تعامل بین والدین و فرزندان داشته است.

اما با توجه به مضامین کشف شده تلفیق دو رویکرد فرزندپروری مبتنی بر تعهد و پذیرش و خانواده درمانی ساختاری برای آموزش به خانواده های تک فرزند مسمر ثمر به نظر می رسید.

والدین می خواهند فرزندانشان در شادی و امنیت رشد کنند و فرزندان نیز موفق، خودمختار و دانا باشند. همچنین می خواهند فرزند، آرزوهایشان را تحقق ببخشد چیزی که تحت عنوان انتظارات و همچنین کمال طلبی والدین در مضامین کشف شده به آن اشاره کردیم.

این در حالی است که هیچ دوره رشدی نیست که کاملاً مطابق نظر والدین باشد و هر دوره آموزشی مشکلاتی دارد، در پی آن ذهن والدین به ویژه زمانی که احساس استرس و آسیب پذیری دارند، نگرانی هایی را زمزمه می کند؛ مهم نیست چه اتفاقی برای فرزند رخ دهد آن ها به فرمان ذهنشان گوش می دهند.

این مقاله در دوازدهمین کنفرانس الگوی ایرانی پیشرفت، در فاصله ساعت 16.30 الی 18.30 روز چهارشنبه سوم خرداد در میزگرد اندیشکده خانواده تحت عنوان گفتمان خانواده گرا در سند الگو، توسط نویسنده مقاله ارایه و پس از آن به سوالات احتمالی شرکت کنندگان پاسخ داده خواهد شد.

علاقمندان می توانند به منظور بهره مندی از محتوای میزگرد، از طریق این آدرس ذیل در این کنفرانس مجازی شرکت نمایند. http://Conference12.olgou.ir

انتهای پیام/