به گزارش خبرنگار وبداي دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي، وبينار « مديريت همه گيري كوويد 19 از منظر پدافند غيرعامل »، روز سه شنبه به مناسبت هفته گرامي داشت پدافند غيرعامل (8 الي 14 آبان ماه)، به همت گروه آموزشي و مركز تحقيقات سلامت در حوادث و بلايا دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و با همكاري معاونت بهداشتي وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي ايران و سازمان اورژانس كشور، برگزار شد.

دكتر فرخي در ارائه مقاله خود، مقدمه اي در ارتباط با تاثير تغيير اقليم در حوزه سلامت يا تهديدات تغييرات اقليم در حوزه سلامت را شامل تاثيرات تجمعي و تلفيقي ذكر كرد و گفت: در مطالعات انجام شده در اين حوزه، دو واژه Affect و Effect بكار برده شده است كه Affect تاثيري كه مي گذارد بدون توجه به پيامدهاي آن، مورد توجه است، اما Effect پيامدهاي ناشي از آن اثر را مي گويند، و آنچه كه مورد نظر ماست، پيامدهاي ناشي از تاثيرات تغييرات اقليم است (Effect) .

اين استاد حوزه سلامت در حوادث و بلايا افزود: تاثيرات مي توانند خاصيت تجمعي داشته باشند. و پيامدهاي آن روي حوزه سلامت تاثيرگذار باشد. مثلا تغييرات اقليم ( Climate change ) مي تواند روي افزايش دما تاثير بگذارد و گرم شدن هوا مي تواند عاملي براي تغييرات اقليم شود، و مي تواند منجر به مهاجرت هاي اجباري و در نتيجه اثرات شديد بر سلامت رواني و اجتماعي افراد داشته باشد.

وي تصريح كرد: ساده ترين پديده هاي جوي مانند آلودگي هوا، آلودگي محيط ، بر فعاليت كشاورزي و سلامت انسان ها تاثيرگذارند، ضمن آنكه آب سالم، غذاي سالم و كافي، هواي سالم و ... بر سلامت انسان ها تاثيرات مثبت خواهند داشت.

بگفته دكتر فرخي، پيش بيني شده كه بين سالهاي 2030 تا 2050 ميلادي، 250 هزار مرگ اضافه ناشي از سوء تغذيه، مالاريا و استرس ها بر دنيا تحميل مي شود و بين 2 تا 4 ميليارد دلار سالانه به كشورها خسارت وارد خواهد كرد.

وي تاكيد كرد: براي پيشگيري از اين عواقب، بايد زيرساخت هاي لازم در كشورهاي در حال توسعه فراهم شوند كه فراهم آوري آنها، به پدافند غيرعامل و مديريت كشورها در اين خصوص برمي گردد و براي مدل سازي در اين خصوص، بايد از مدل هاي RCM كه بصورت منطقه اي عمل مي كند، استفاده شود.

اين متخصص بهداشت محيط افزود: مدل كشورهاي توسعه يافته با كشورهاي در حال توسعه متفاوت است، چرا كه نابرابريهاي اقليمي و نابرابري ها در سهم كشورها از تغييرات اقليم وجود دارد.

وي به عنوان مثال، به پروژه سدسازي اشاره كرد و گفت: هر فعاليت زيرساختي داراي پيامدهاي مثبت و منفي است. پروژه اي كه زماني مي توانست سبب آباداني و رونق فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي شود، تحت شرايطي، سبب بيماري هاي واگيردار و غيرواگير، سوء تغذيه، آسيب هاي اجتماعي و بيماري هاي رواني خواهد شد.

دكتر فرخي با اشاره به پنج فاز همه فعاليت هاي زيرساختي در كشور، شامل « امكان سنجي، ملاحظات اساسي و طراحي، طراحي جزئيات، ساخت، بهره برداري و نگهداري »، افزود: محسنات هر فعاليت زيرساختي مي تواند در زماني باعث ضرر و تهديد شود كه نياز به مديريت دارد.

وي با طرح اين سئوال كه چگونه اين تهديدات بايد به فرصت تبديل شوند؟، ادامه داد: زيرساخت هاي توسعه اي كشور مي تواند تحت تاثير تغييرات اقليم، عملكرد اصلي خودشان را از دست داده و تبديل به تهديد شوند. و كاركرد انواع پروژه هاي سدسازي، راه سازي، انتقال گاز، برق و آب، مي توانند با اهداف اوليه اين پروژه ها متفاوت شده و تبديل به تهديد شوند.

دكتر حميدرضا خانكه رئيس دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي و مدير گروه و مركز تحقيقات سلامت در حوادث و بلايا، نيز با ارائه مقاله خود تحت عنوان '' مديريت پيامدهاي اجتماعي كرونا '' ، به كوويد از منظر پدافندي نگاه كرد.

وي با بيان تاريخچه شيوع كرونا در ايران كه از بهمن ماه سال 98 رسما تاييد و اعلام شد، گفت: اوايل فقط از جنبه پزشكي به اين موضوع توجه شد و با تاثيرات مختلف آن بر جوامع، متوجه شدند كه ابعاد گوناگوني دارد و شايد ابعاد اجتماعي كوويد بيش از همه بر جوامع تحميل شد ولي كمتر به آن توجه شده بود. كه در اين مقاله به ابعاد اجتماعي كوويد پرداخته مي شود.

دكتر خانكه به تاريخچه تاسيس رصدخانه اجتماعي كوويد 19 از اواخر اسفندماه 1399 در دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي اشاره كرد و افزود: ما پيش از تاسيس رصدخانه، تصميم سازي و سياستگذاري در ابعاد اجتماعي نداشتيم و وظيفه رصدخانه بود كه بررسي ابعاد اجتماعي كوويد و انتقال آن به سياستگذاران و برنامه ريزان براي تصميم سازي در كشور داشته باشند و آسيب هاي اجتماعي كوويد را به حداقل برسانند.

وي ادامه داد: سلامت اجتماعي بعدي از سلامت فردي است و از منظر ديگر، مي گويند كه جامعه مي تواند سلامت اجتماعي را براي افراد به ارمغان بياورد و ديدگاه ديگر ، عوامل اجتماعي موثر بر سلامت هستند، يعني عواملي كه توزيع ناعادلانه آنها مي تواند تبعات اجتماعي در جامعه ايجاد كند. عواملي كه ما در آنها متولد مي شويم، رشد مي كنيم، پير مي شويم و مي ميريم. طبقات اجتماعي نيز محصول توزيع ناعادلانه و نامتقارن عوامل هستند.

وي به عوامل اجتماعي موثر بر سلامت اشاره كرد و گفت: عواملي همچون '' سلامت و دسترسي به خدمات سلامت، بستر اجتماعي كه افراد در آن زندگي مي كنيم، همسايگي و محيط زندگي افراد است ( كه مهاجرت يكي از تبعات آن است) ''، بر سلامت تاثيرگذارند.

دكتر خانكه با طرح اين سئوال كه اين عوامل چه تاثيري بر كوويد دارند ؟، افزود: مي بينيم كه در دوران كرونا، هر چه وضعيت اقتصادي خانواده ها، سطح سواد و فرهنگ پائين تر بود، از نظر كرونا گرفتاري بيشتر بوده است و مطالعه اي كه اخيرا در مورد واكسن انجام داديم، نشان داد كه هر چه سطح سواد پائين تر است، ميزان پذيرش واكسن نيز پائين تر مي باشد.

وي تصريح كرد: در ابتداي شيوع كرونا، شعار سازمان جهاني بهداشت اين بود كه كرونا، فقير و غني نمي شناسد ولي در دوران كرونا ثابت شد كه در كل دنيا، كوويد، فقير و غني مي شناسد و فقرا بيشتر گرفتار مي شوند و بيشتر مي ميرند، و كمتر از خدمات بهداشتي و درماني بهره مند مي شوند.

وي سطح سواد سلامتي را يكي از عوامل در ابتلا و مرگ و مير ناشي از كوويد ذكر كرد و افزود: كسي كه اطلاعات كمتر و سطح سواد سلامتي پائين تري دارد، ميزان پذيرش واكسن و يا توصيه هاي بهداشتي مانند فاصله گذاري اجتماعي را كمتر رعايت مي كند و لذا اين افراد، تاثير بيشتري از كوويد مي گيرند.

اين متخصص و محقق حوزه سلامت در حوادث و مديريت بحران همچنين گفت: سواد سلامتي، هميشه ربطي به سواد علمي افراد ندارد و ممكن است كه افرادي با سواد علمي بالا، از سواد سلامتي كمتري برخوردار باشند.

دكتر خانكه افزود: بيماري هاي زمينه اي عاملي تاثيرگذار در دوران كروناست، افرادي كه از سطح اقتصادي پائيني برخوردارند، معمولا داراي بيماري هاي زمينه اي بيشتري هستند و سبك زندگي درستي ندارند، و اين افراد بيشتر گرفتار كوويد مي شوند. خانواده هايي كه به سلامت زنان در خانواده نيز توجه بيشتري دارند، كمتر از كوويد تاثير گرفته اند. بلكه جوامعي توسعه پيدا مي كنند كه نقش خانم ها در آن پررنگ تر و سلامت آنان بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد.

وي ، دسترسي به خدمات سلامت را از ديگر عوامل تاثيرگذار بر سلامت افراد ذكر كرد و گفت: پايه اي ترين عامل دسترسي به خدمات، پوشش بيمه ها، وسيله نقليه و توزيع مناسب خدمات سلامت است(برخلاف تصور، در مناطق شهري اين توزيع مناسب نيست).

وي با اشاره به آمار جهاني كوويد 19 و نزديك شدن دنيا به موج پنجم، افزود: در ايران ، حدود شش ميليون مبتلا به كوويد و حدود 125 هزار فوتي داشتيم، و به نظر من الان در حالت ثابت قرار داريم ولي شرايط هنوز شكننده است. فوت شده ها در كشور روزانه به 200 مورد رسيده ولي مبتلايان روزانه ده هزار مورد است كه مي تواند به اين دليل باشد كه حساسيت و تست هاي انجام شده افزايش يافته و يا قدرت تشخيص بالا رفته است.

وي با بيان اينكه 49 درصد مردم دنيا يك دز واكسن را دريافت كردند، و با مقايسه هزينه اي كه براي ارائه خدمات به سالمندان و بيماران خاص مي شد با درآمدي كه از فروش واكسن و دارو كسب شده است، گفت: وقتي در كشورهاي توسعه يافته، هزينه بالايي صرف ارائه خدمات به سالمندان مي شد و هزينه هنگفتي كه براي بيماران خاص و افرادي كه بيماري زمينه اي دارند، صرف مي شد، در مقايسه با درآمد كسب شده اين كشورها در دوران كرونا از بازار دارو و توليد و فروش واكسن، آيا نمي توان يك نگاه پدافندي به اين موضوع داشت؟

دكتر خانكه همچنين ميزان واكسن تزريق شده در كشور را حدود 59 درصد اعلام كرد و افزود: ميانگين جهاني در اين خصوص 43 درصد است و اين نشان مي دهد كه كشور ما از ميانگين جهاني بهتر شده و سرعت تلقيح واكسن نيز در كشور ما از مرداد ماه بشدت سير صعودي طي كرده است و بايد از همه افرادي كه در اين موضوع نقش داشتند، تشكر كرد ولي اينكه مردم فكر كنند چون واكسن دريافت كردند، كرونا نمي گيرند، خطرناك است.

وي در مورد مطالعاتي كه در رابطه با كوويد انجام شده نيز گفت: مطالعه در مورد » بيماري و فوت، آموزش مجازي و مقايسه آن با آموزش حضوري، ازدواج و فرزندآوري در شرايط كرونايي، وضع فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي، ارتباطات اجتماعي در جامعه، و تاثيرات منفي كوويد بر اشتغال بويژه اشتغال زنان » در جهان انجام شده است.

وي مهمترين مطالعه رصدخانه اجتماعي كوويد 19 را '' ميزان پذيرش واكسن در شهر و استان تهران '' ذكر كرد كه در دو نوبت انجام شد و در مجله بين المللي واكسن نيز به چاپ رسيد.

رئيس دانشگاه علوم توانبخشي و سلامت اجتماعي، به موضوع بازگشايي مراكز آموزشي به عنوان يك بحث داغ روز اشاره كرد و گفت: كشورهايي كه خواستند مراكز آموزشي را بازگشايي كنند، 26 شاخص را مورد توجه قرار دادند كه « بستر و فرايند بازگشايي، فرايند غربالگري، سياست هاي قرنطينه يا بستن مراكز آموزشي در صورت مشاهده مبتلا و آمادگي رواني و اجتماعي براي ورود مجدد به قرنطينه، تعداد فراگيران و پرسنل، فضاي كلاس و فاصله گذاري و تهويه هوا، تعدد مبادي ورودي و امكانات ورود و خروج مناسب، تغذيه، اوقات فراغت، اياب و ذهاب و توصيه هاي بهداشتي فردي و محيطي » از جمله آنهاست.

دكتر خانكه به عنوان كلام آخر، افزود: تجربه نشان داده كه در مديريت كوويد، كشورهايي كه بنيان سياسي و اقتصادي قوي تري داشتند، موفق تر بودند، بنابر اين همانطور كه دولت انقلابي ما با تمام قدرت شروع كرده و از تمام منابع استفاده كرده و واكسن در اختيار مردم گذاشته و نظام سلامت گسترش پيدا كرده، و بايد در نظر داشت كه كوويد، اولين و آخرين تهديد بيولوژيك نيست و ما بايد خود را براي تهديدهاي مشابه آينده آماده كنيم و توان خود را زياد كرده و قدرت تشخيص را بالا ببريم و با شفافيت و اطلاع رساني درست، مردم را همراه كرده و سرمايه اجتماعي را افزايش داده و خودمان را آماده كنيم.

گفتني است؛ در اين وبينار كه از ساعت 9 الي 12 برگزار شد، مباحثي تحت عنوان « پيشگيري از مخاطرات بيولوژيك، چالش هاي درمان بيماران كوويد 19، نقش و كاركردهاي فوريت هاي پزشكي پيش بيمارستاني در مديريت همه گيري كوويد 19، مديريت حوادث بيولوژيك » نيز به شركت كنندگان ارائه شد كه متعاقبا اطلاع رساني مي شود.

انتهاي پيام/

تهيه و تنظيم خبر: نعيمي پور