مشاوره هایی كه مانع خودكشی می شوند



سپهرغرب، گروه سلامت: صدای مشاوره 1480 اگرچه یك مشاوره تلفنی رایگان برای عموم مردم است؛ اما بارها و بارها از بروز اتفاقات ناخوشایند برای افراد جامعه جلوگیری كرده است.

صدای ضعیفی در آن سوی خط مشاوره سلام می كند صدای سرعت ماشین ها و باد می پیچد توی گوشی و صدای سلام او در این شلوغی و سروصدا گم می شود. كارشناس مشاوره مثل همیشه می پرسد: اولین بار است كه با این شماره تماس می گیرید؟ صدای ضعیف كه متعلق به مرد جوانی است می گوید: بله.

كارشناس مشاور می پرسد: علت تماس؟ همان صدای ضعیف می گوید: من الان روی پل عابر پیاده دریكی از اتوبان های شلوغ تهرانم و می خواهم بپرم پایین. منتظر بودم كه روی پل خلوت شود و تصمیمم را عملی كنم كه مرد میان سال معتاد، خمیده و آواره از كنارم رد شد. پرسید؟ می خواهی بپری؟ جوابش رو ندادم. گفت قبل از اینكه بپری یه زنگ بزن به 1480.

این اتفاق را یكی از كارشناسان 1480 تعریف می كند و می گوید: «وقتی مرد جوان توضیح داد فردی با این ویژگی ها به او توصیه كرده كه با 1480 تماس بگیرد به این فكر كردیم كه شاید او هم روزی روزگاری با صدای مشاور تماس گرفته بوده و به او كمك شده كه حالا تماس با این شماره را به دیگران توصیه می كند.»

افزایش تماس ها برای مشاوره رایگان

مدیر بهزیستی تهران بزرگ درباره اهمیت صدای مشاوره 1480 در سالی كه گذشت می گوید: «در سال 1399 تعداد تماس ها با صدای مشاوره 1480 نسبت به سال گذشته اش افزایش چشم گیری داشته. طوری كه میزان تماس ها در سال 98 حدود 500 هزار تماس در شهر تهران و شهرستان های استان تهران ارزیابی می شود؛ اما این رقم در سال 99 به 890 هزار تماس افزایش پیدا كرد. خیلی ها این طور تحلیل كردند كه افزایش این تماس ها به دلیل افزایش اختلافات خانوادگی در دوران كرونا بود؛ اما بنده با این تحلیل كاملاً مخالفم و معتقدم كه این اتفاق به دلیل بالا رفتن آگاهی افراد جامعه برای گرفتن مشاوره بوده است مردم جامعه ما، در سالی كه گذشت یاد گرفته اند كه برای حل مشكلاتشان به مشاوران و كارشناسان مراجعه كنند. این اتفاق بیشتر به دلیل اطلاع رسانی و تبلیغات وسیعی بود كه در جامعه انجام شد و ممنوعیت مردم در ماه های اول بروز ویروس كرونا در ملاقات حضوری با مشاوران نیز مزید بر علت بود. بخش اعظمی از تماس ها برای آگاهی یافتن از برخورد با افراد خانواده در شرایطی بود كه به كرونا مبتلا بودند و بخشی برای مقابله با اضطراب ویروس كرونا هرچند سهل الوصول بودن این شماره و ارتباط با كارشناسان تعداد تماس ها را دوچندان كرد.»

مشاوره تخصصی با شماره 1480

دكتر سید سعید آرام می گوید: «خدمات تخصصی به صورت رایگان در اختیار مردم خوبمان قرار می گیرد. كارشناسان پشت خط 1480 در همه زمینه ها ازجمله در زمینه های كودك و نوجوان، تحصیلی و تربیتی، شغلی، مشكلات خانوادگی، سؤالات پیش از ازدواج و روانشناسی بالینی شامل اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب مشاوره می دهند.

به این حجم از تماس ها به صورت سه شیفت از ساعت 8 صبح تا ساعت 12 شب پاسخ داده می شود و به دلیل شرایط جدید و خاصی كه در جامعه حاكم شده است. دوره های آموزشی برای ارتقاء سطح آگهی كارشناسان برگزار می شود.

اغلب كارشناسان مشاوره تحصیلات كارشناسی ارشد یا دكتری دارند مشاوره ها زیر نظر سوپروایزر ارزیابی می شود و اگر كارشناسی توانایی مشاوره نداشته باشد به سرعت جابه جا می شود. زبده ترین كارشناسان در سامانه 1480 فعالیت می كنند.»

مدیر بهزیستی شهر تهران می گوید: «نتیجه مشاوره 1480 بسیار حساس است چون كارشناسان در كمترین زمان باید بتوانند تماس گیرنده را هدایت كنند و مهم تر اینكه جلب اعتماد كرده و حس امید و اعتماد را به تماس گیرنده القا كنند. كارشناسان مشاوره باید در سطح بالای علمی و تجربی قرارگرفته باشند.»

دكتر آرام می گوید: «آنچه در كار مشاوران اهمیت دارد تداوم درمان است. كارشناس 1480 علاوه بر اینكه باید تشخیص دهد كه تماس گیرنده باید از چه امكانات مشاوره استفاده كند باید خدمات تخصصی مناسبی را به تماس گیرنده معرفی كند و به تماس گیرنده تفهیم كند كه برای درمان و حل كردن یك مسئله نباید تنها به یك تماس تلفنی اكتفا كند. در مواردی به صورت حضوری وقت داده می شود.»

بهترین ها در 1480

«میترا گدازنده» فوق لیسانس روانشناسی بالینی مدت 22 سال است كه در سازمان بهزیستی كارشناس مشاوره است. او شرایط بحرانی بسیاری را هدایت كرده است. درواقع به این دلیل كه نیروهای 1480 باید از زبده ترین كارشناسان مشاور باشند بیشتر باتجربه های مشاوره در خط 1480 مشغول به كارشده اند.

او در حال حاضر به عنوان سوپروایز در خط مشاوره 1480 شهر بزرگ تهران و شهرستان استان تهران فعال است. معتقد است كه فعالیت مشاوران 1480 به این دلیل بسیار اهمیت دارد كه گاهی تنها با یك توصیه كوچك می توان جلوی بروز یك مشكل بزرگ را گرفت. معتقد است یكی از بزرگ ترین وظایفی كه كارشناسان 1480 بر عهده دارند رازداری است طوری كه مردم جامعه فقط بر اساس اعتمادی كه به ما دارند تماس می گیرند و به هیچ وجه شماره تلفن ها در آرشیو ما درج نمی شود مگر اینكه خودشان شماره تلفن بگذارند. یكی از دغدغه های تماس گیرندگان رازداری از طرف ما است. سعی می كنیم بستر اعتمادسازی را فراهم كنیم در مواردی تماس گیرنده ها تمایل دارند كه تنها با یك كارشناس خاص مشاوره بگیرند و در این صورت می توانند كد همان مشاور را شماره گیری كنند تا بیشتر احساس آرامش و اعتماد داشته باشند و در صورت تمایل نیز می توانند به صورت حضوری در مراكز مشاوره حاضر شوند و خدماتی را با كمترین قیمت دریافت كنند حتی در مواردی كه مراجعه كننده قدرت پرداخت حداقل قیمت مشاوره حضوری را هم نداشته باشد می تواند مانند مشاوره های تلفنی به صورت رایگان خدمات بگیرد.

زن میان سالی كه از مرگ نجات پیدا كرد

گدازنده در تمام این سال ها شاهد اتفاقاتی بوده است كه به واسطه رازداری آن ها را جایی نقل نكرده است؛ اما فقط به دلیل اینكه مخاطبان به صورت مصداقی با عملكرد و مسئولیت پذیری كارشناسان خط 1480 آشنا شوند و اعتماد كند حاضر شد یكی از اتفاقات و روند پیگیری را بدون نام و نشان برای ما توضیح دهد. «اواخر شیفت صبح بود. یكی از كارشناسان اطلاع داد خانمی با خط 1480 تماس گرفته و اصلاً شرایط روحی خوبی ندارد. با چند سؤال متوجه شدیم كه خانم میان سالی است كه احتمالاً دارو استفاده كرده. زن میان سال مرتب می گفت كه اقدام به خودكشی كرده، این در حالی است كه شماره 1480 در موارد خودكشی كمتر ورود می كند و بیشتر اورژانس اجتماعی مسئولیت این اتفاقات را بر عهده می گیرد؛ اما در مواردی این چنین كارشناس احساس مسئولیت دوچندان می كند.

در این شرایط سعی می شود از كارشناسانی كه تجربه بیشتری دارند استفاده كنیم تا در زمان كمتری شخص را از خودكشی منصرف كنیم. خانم میان سال بسیار بدحال و گریان بود. تنها این امكان وجود داشت كه با جلب اعتماد زن، علاوه بر شماره ثابت منزل، شماره گوشی همراه همسرش را بگیریم.

هرلحظه زن بدحال تر و بدحال تر می شد و به یك باره بی هوش شد و دیگر هیچ صدایی از آن سوی خط شنیده نشد. بلافاصله با همسر ایشان تماس گرفتیم؛ اما همسرش بسیار خونسرد و بی تفاوت تلفن را قطع كرد. حالا باید با اورژانس اجتماعی تماس می گرفتیم. شماره ثابت منزل را به اورژانس اجتماعی دادیم، اما 118 از روی شماره آدرس را نداد. مجوز قاضی برای این كار لازم بود؛ خوب می دانستیم كه زمان زیادی نداریم ازآنجایی كه قبلاً در مدیریت بحران فعالیت داشتم توانستم از تجربه های قبلی استفاده كنم و شماره همسر خانم را در اختیار نیروهای آتش نشانی قراردادیم.

وقتی اورژانس ها دست به دست هم می دهند

نیروهای آتش نشانی با توجه به مجوزی كه داشتند توانستند با تحكم آدرس منزل را از همسر خانم میان سال بگیرند و به خانه مراجعه كنند همان طوركه فكرش را می كردیم زن از هوش رفته بود و نیروهای آتش نشانی با شكستن در وارد منزل شدند و زن را از مرگ حتمی نجات دادند. با تماس با اورژانس پزشكی و همچنین اورژانس اجتماعی توانستند زن را به زندگی برگردانند و با همچنین با پیگیری های مكرر تلاش شد مشاوره هایی به این زوج داده شود. این ماجرا یكی از اتفاقاتی بود كه با كمك آتش نشانی، اورژانس اجتماعی، اورژانس پزشكی و با هدایت صدای مشاور 1480 یك زن از مرگ حتمی نجات پیدا كرد.»

فقر فرهنگی در استفاده از مشاوره

«وحید رازقی» كارشناس ارشد مشاوره بالینی و سوپروایزر خط مشاوره 1480 بوده و معتقد است استفاده از كارشناسان مشاوره در هر شرایطی این روزها مثل مراجعه به پزشك برای همه افراد جامعه لازم است گاهی با عدم مراجعه به روانشناس و طرح مسئله، مشكلات به قدری بزرگ می شوند كه دیگر هیچ شخصی قادر به حل آن ها نیست. طبق تجربه های كه سال ها در بخش مشاوره دارد می گوید: «مشاوره گرفتن و استفاده از خدمات تخصصی برای كودك و نوجوان مشكلات خانوادگی و مقابله با اضطراب و استرس بسیاری از مسائل دیگر هیچ ربطی به سطح درآمد اقتصاد خانواده ها ندارد بلكه نشأت گرفته از فقر فرهنگی است گاهی افرادی با ما تماس می گیرند كه تمكن مالی بالایی دارند؛ اما به دلیل فقر فرهنگی كه با آن دست وپنجه نرم می كنند اصلاً فكر نمی كنند كه سال ها پیش می توانستند به یك روانشناس مراجعه كنند و اجازه نمی دانند مشكلاتشان آن قدر بزرگ شود.»

مشكلات بین دو نسل در مشاوره ها

رازقی در تمام این سال ها به عنوان كارشناس مشاوره در سازمان بهزیستی فعالیت داشته؛ اما آنچه بیشتر از هر اتفاقی او را مسئولیت پذیرتر نسبت به افراد جامعه می كند حسی است كه نسبت به نوجوان ها و كودكان دارد می گوید: «اغلب ارتباط خوب و مؤثری بین فرزندان و والدین وجود ندارد و این به دلیل تفاوت نسل هایی است كه درده های اخیر بسیار خودش را نشان می دهد و فناوری در این مورد بسیار تأثیرگذار بوده و این مسئولیت آموزش وپرورش را دوچندان می كند تا فاصله بین خانواده ها و فرزندان را كمتر كند و بتواند اطلاعات مناسبی را در اختیار اولیای قرار دهد و این دو نسل را به هم نزدیك تر كند و فرهنگ استفاده از مشاوره و روانشناس را در بین خانواده ها گسترش دهد.

دختری كه خودكشی نكرد

رازقی درباره یكی از مواردی كه به خط 1480 تماس گرفته می گوید: دختری حدود 17 ساله بود گریان و نالان تماس گرفت كه قصد خودكشی با قرص را دارد و دیگر حاضر نیست پد رو مادرش را تحمل كند آن ها برای او محدودیت قائل می شوند و اجازه نمی دهند كه با دوستان خود بیرون برود. دختر مرتب گریه می كرد و این طور كه از حرف هایش متوجه شدیم در اتاق خود در را قفل كرده بود و هرلحظه احتمال می رفت كه قرص ها را ببلعد و پد و مادر ازهمه جابی خبر سرگرم نگاه كردن به تلویزیون بودند. من سوپروایز بخش بودم و مسئولیت را بر عهده گرفتم و شروع كردم با دختر نوجوان حرف زدن سعی كردیم سرگرمش كنیم تا از خوردن قرص ها منصرف شود این لحظه ها همیشه بسیار نفس گیر و طاقت فرسا است.

دخترك مرتب می گفت: «خانواده او را دوست ندارند و پدر و مادر علاوه بر اینكه با او مهربان نیستند اجازه نمی دهند كه از خانه بیرون برود و احساس می كنند آبروی آن ها را می برم. »به زحمت راضی اش كردیم كه شماره پدر یا مادر را به ما بدهد. بالاخره موفق شدیم شماره مادر را بگیریم و این در حالی بود كه مادر در پذیرایی منزل نشسته بودند و از اتاق خواب فرزندشان كه هرلحظه داشت به خودكشی نزدیك می شد خبر نداشتند.»

لحظه های نفس گیر

«مادر دستپاچه شده بود تشویقش كردیم كه آرام باشد. مادر نیز پدر را آماده كرد. مادر قبلاً در چنین مواردی به دختر حمله می كرد و نمی دانست كه چطور باید محبت خودش را به دخترش بروز دهد این را دختر برایمان تعریف كرده بود. حتی وقتی داشتیم تلفنی با مادر صحبت می كردیم این موضوع كاملاً مشهود بود. در آن لحظه بحرانی توانستیم پدر و مادر را متقاعد كنیم كه دخترشان را با مهربانی به بیرون از اتاق دعوت كنند او را در آغوش بگیرند و به او محبت كنند، مثل اینكه هیچ اتفاقی رخ نداده است؛ دقایق بسیار دلهره آوری بود. همین كه صدای دختر را از پشت گوشی شنیدیم كه با گریه های بلند به آغوش پدر مادرش پناه برد و پدر و مادر قربان صدقه اش می روند نفس راحتی كشیدیم تا مراحل بعدی كه مشاوران حضوری وارد عمل شدند.»

برای خیلی ها سؤال می شود وقتی فردی در حال خودكشی است چرا به شماره ای زنگ می زند؟ چرا در آخرین لحظه ها كه از زندگی سیرشده بازهم تمایل دارد با یكی صحبت كند؟ این چراها برمی گردد به اهمیت حفظ حیات و اینكه در همه آن ها هم كه قصد خودكشی دارند تمایلی است برای اینكه، یك نفر راضی یا متقاعدشان كند كه در این دنیا امید هست.