گزارش "ایران" درباره افزایش مشكلات توانبخشی معلولان در محدودیت های پیك چهارم كرونا
سنگ اندازی كرونا پیش پای معلولان!

پرستو رفیعی
خبرنگار
طغیان موج چهارم كرونا در كشور، بیشتر استان ها را در وضعیت قرمز و فراتر از آن قرار داده است. این روزها نوع انگلیسی كووید 19 بر دشواری های جامعه افزوده و روز به روز بر شمار مبتلایان و جانباختگانش می افزاید. در چنین شرایطی و درحالی كه بیم ورود نوع هندی كووید نیز می رود، به گواهی آمار میزان رعایت پروتكل های بهداشتی به زیر 60 درصد سقوط كرده، افزایش محدودیت ها و تعطیلی برخی مشاغل و مراكز تنها راه قطع زنجیره ابتلا و رهایی از وضعیت كنونی به نظر می رسد. اما همین محدودیت ها كه بسیاری دست و پا شكسته رعایت می كنند زندگی افراد دارای معلولیت را مختل كرده است. آنها كه یكی از آسیب پذیرترین اقشار جامعه به شمار می آیند با رعایت محدودیت ها دچار مشكلات عدیده ای می شوند و با رعایت نكردن آن جانشان به خطر می افتد.
كرونا كمك به نابینایان را سخت كرده است
مرضیه یكی از همین افراد است. او كه با وجود نابینایی از پای ننشسته و در یك مؤسسه فرهنگی فعالیت می كند، می گوید: با شیوع كرونا و فاصله گذاری اجتماعی مردم كمتر به ما كمك می كنند. اما با شیوع كرونا انگلیسی، اوضاع بدتر شده است. كمتر كسی علاقه دارد دست یك نابینا را بگیرد. گاهی بیش از 20 دقیقه كنار خیابان می ایستم تا كسی دست مرا بگیرد و از خیابان عبور كنم. هرچند این موضوع ناراحت كننده است اما من به دیگران حق می دهم كه نگران سلامتی خود باشند.
عباس آقا اما مشكلی دیگر دارد. او باید برای تزریق یكی از داروهایش هر ماه به بیمارستان مراجعه كند چون تزریق این دارو نیازمند دستگاه و شرایط خاص است. او می گوید: چند روزی است كه به آژانس زنگ می زنم اما ماشین ندارند. با بیمارستان هم تماس گرفتم كه پرستار بفرستند اما گفتند هیچ یك از پرستارها خدمات در منزل ارائه نمی دهند.
پدر یكی از معلولین كه توانسته با همه دشواری ها در یكی از رشته های ورزشی برای كشور افتخارآفرین باشد، از شرایط بد روحی فرزندش می گوید و اینكه قرنطینه خانگی و محدودیت های اعمال شده، شرایط جسمی و روانی قهرمان را برهم زده است. او می گوید: روز گذشته مجبور شدم به صورت مخفیانه فرزندم را به باشگاه ببرم. دو نفری تمرین كردیم و بازگشتیم. همین تمرین مخفیانه حال او را بهتر كرد. او تأكید می كند برای جلوگیری از افت وضعیت جسمی پسرش این كار را تكرار خواهد كرد.مریم خانم اما همسر یك معلول ضایعه نخاعی است. شیوع كرونا او را خانه نشین كرده درحالی كه هزینه ها بیداد می كند. او می گوید: هر روز یكی از بچه ها به ما سر می زد و در جابه جا كردن پدرشان مرا كمك می كرد. به دلیل شیوع كرونا و ترس از انتقال بیماری، بچه ها كمتر به ما سر می زنند. همین باعث شد همسرم دچار زخم بستر شود. هزینه پانسمان زخم بستر هر بار 500 هزار تومان بود كه باید روزانه انجام می شد. بعضی روزها هم مجبور بودیم در طول روز دوبار اینكار را انجام دهیم. خدا را شكر می كنم كه همسرم از این اتفاق جان سالم به در برد و بهبود یافت.
كرونا جان معلولین را تهدید می كند
محمد نوری مدیر دفتر فرهنگ معلولین معتقد است، در دوران همه گیری و اعمال محدودیت ها افراد دارای معلولیت بیش از سایر اقشار جامعه دچار آسیب شده اند.
او در گفت و گو با «ایران» می گوید: متأسفانه تعداد مرگ و میر در این گروه از جامعه افزایش یافته است. آماری كه مسئولین بهزیستی ارائه می دهند مربوط به افرادی است كه در مراكز بهزیستی نگهداری می شوند در حالی كه تعداد زیادی از معلولین در خانه ها و در میان اعضای خانواده خود زندگی می كنند و از تزریق واكسن بی بهره مانده اند.او می افزاید: هنگامی كه جامعه براثر شیوع بیماری ضعیف می شود، این ضعف و حتی ناكارآمدی بر زندگی معلولین اثرمی گذارد چون بیشتر این افراد از سوی مردم و نهادهای مردمی نگهداری و هدایت می شوند. در حقیقت در شرایط محدودیت و قرنطینه خانگی افراد دارای معلولیت از تردد گرفته تا امكان استفاده از پرستار و درمانگر در خانه با مشكلات عدیده ای مواجه شده اند.
از ترس كرونا حبس شده ایم
علی ضرابی، رئیس هیأت مدیره مركز حمایت از معلولین ضایعه نخاعی ایران نیز بر افزایش مشكلات افراد دارای معلولیت تأكید می كند و به «ایران» می گوید: عدم دسترسی به امكانات درمانی، توانبخشی و بهداشتی به دلیل شیوع ویروس كرونا و اعمال محدودیت ها، سلامت جسم و روان معلولین را به مخاطره انداخته است. افرادی كه قبل از شیوع بیماری هم به دلیل نامناسب بودن مبلمان شهری، سیستم حمل و نقل و به طوركلی نامناسب بودن برخی زیرساخت ها از حقوق خود محروم می شدند در شرایط كرونا و به واسطه تعطیلی یا نیمه وقت بودن مراكز توانبخشی و عدم حضور در اجتماعات بشدت آسیب پذیر شده اند و به زندانیان در خانه تبدیل شده اند.
ضرابی ادامه می دهد: این روزها افراد دارای معلولیت و خصوصاً معلولین ضایعه نخاعی كه اغلب سرپرست خانوار و وابسته به درآمدهای دریافتی از سازمان بهزیستی هستند، با مشكلات معیشتی بسیاری مواجه هستند. در بهترین شرایط معلولین ضایعه نخاعی بیشترین درآمد را از سازمان بهزیستی دارند كه كل این مبلغ با جمع حق پرستاری و حق بهداشتی و مستمری حدود 800 تا 900 هزار تومان به صورت ماهانه خواهد بود. این درحالی است كه طی 3 سال گذشته هزینه های این افراد بین 6 تا ده برابر افزایش یافته است. از این رو یكی از اساسی ترین مطالبات ما اجرای درست قانون حمایت از معلولان است. در حال حاضر این قانون به صورت قطره چكانی اجرا می شود. بودجه اختصاص یافته برای اجرای این قانون 1700 میلیارد تومان است كه البته نسبت به سال گذشته 400 میلیارد تومان افزایش یافته است. اما بودجه تخمین زده شده برای انجام اقدامی اثرگذار،
38 هزار میلیارد تومان بوده است. با توجه به تورم 41 درصدی كه سازمان آمار اعلام كرده است می توان گفت كه امسال در بودجه پسرفت هم داشته ایم. قانون جامع ماده 27 توضیح می دهد حق معیشت معلولین باید مطابق حقوقی كه وزارت كار برای كارگران درنظر گرفته، پرداخت شود. اما این حق معیشت برای 90 تا 120 هزار نفر و بین 300 تا 460 هزار تومان، سه ماه یك بار پرداخت می شود. این گروه از جامعه باید به عنوان شهروندان درجه یك محسوب شوند و از حقوق یكسان برخوردار باشند.
اجتناب از دریافت خدمات توانبخشی درشرایط كرونایی
محمد كمالی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران هم بر این باور است كه بحران كرونا افراد دارای معلولیت را با مشكلات مضاعفی مواجه كرده است.معاون سابق توانبخشی بهزیستی به «ایران» می گوید: اشتغال افراد دارای معلولیت و حتی تأمین مستمری ها علی رغم افزایش های اعمال شده، یكی از اصلی ترین مشكلات افراد دارای معلولیت است كه مستقل زندگی می كنند. به عنوان مثال در بیشتر جوامعی كه با مشكل اشتغال روبه رو هستند نسبت افراد دارای معلولیت درگیر مشكل اشتغال، دو برابر و حتی سه برابر افراد عادی است. از سوی دیگر در كشور زیرساخت های مناسب برای امكان دسترسی و تأمین نیازهای این گروه از جامعه وجود ندارد. برای مثال چون خطر ابتلا به بیماری كرونا برای این گروه بیشتر از سایرین است، استفاده از سرویس های حمل و نقل عمومی می تواند تهدیدی برای سلامتشان باشد و استفاده از سرویس حمل و نقل خصوصی هم مشكلاتی نظیر افزایش هزینه ها و حتی سرویس ندادن به فرد معلول را در پی دارد.
او می افزاید: با شیوع كرونا افراد دارای معلولیت كه از امكانات بهداشتی و توانبخشی استفاده می كردند با محدودیت بیشتری مواجه شدند. برای مثال در جلسات گفتاردرمانی و كاردرمانی كه نیازمند ارتباط دوطرفه است، با توجه به نزدیكی زیاد درمانگر با بیمار امكان انتقال بیماری وجود دارد. از این رو برخی از خانواده ها از دریافت برنامه توانبخشی اجتناب می كنند. گاهی هم این درمانگران هستند كه از بیم جان خدمات مذكور را ارائه نمی دهند. ترس از ابتلا به بیماری باعث شده فعالیت های این گروه ازجامعه در شرایط فعلی نسبت به زمان قبل از شیوع بیماری كرونا بسیار محدود شود و حتی شاید اصلاً فعالیتی صورت نگیرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران با اشاره به فضای مجازی می گوید: در حال حاضر برای حفظ سلامتی افراد جامعه بسیاری از آموزش ها آنلاین شده است حتی خرید و فروش اقلام هم عمدتاً به صورت آنلاین صورت می گیرد كه این امر باعث شده افراد دارای معلولیت با مشكلاتی مواجه شوند.
او تأكید می كند: تأمین وسایل بهداشتی توانبخشی هم در دوران شیوع كرونا سخت تر شده است. در تحقیقی كه در فروردین سال گذشته انجام دادیم 70 درصد از افراد پاسخگو در جمعیت 1400 نفره از وسایل كمك توانبخشی و تجهیزات توانبخشی استفاده می كردند. این رقم بالایی است و حالا كه شرایط كرونایی بر تأمین آن سایه انداخته معلولین با مشكلات جدی مواجه شده اند.
كمالی می افزاید: از یك میلیون و 600هزار نفری كه تحت پوشش بهزیستی هستند چیزی قریب به 51 هزار نفر در مراكز شبانه روزی بهزیستی نگهداری می شوند. در زمینه تأمین واكسن برای این افراد اقدام شده اما برای مجموعه عظیم یك میلیون و پانصد هزار نفری كه در خانواده ها زندگی می كنند هنوز اقدامی صورت نگرفته است. سازمان بهزیستی در زمینه كنترل كرونا در مراكز موفق بوده و تعداد فوتی ها قابل تأمل است اما در مورد افرادی كه در خانه ها هستند اطلاعاتی در دست نیست و مشخص نیست چه تعداد از آنها دچار كرونا شده اند و چه تعدادی براثر این بیماری جان خود را از دست داده اند.او با اشاره به راهكارهای كاهش تعداد مبتلایان اظهار می كند: اولین اقدام آموزش و آگاه سازی نسبت به خطرات بیماری كرونا و رعایت پروتكل های بهداشتی است. مثلاً ماسك كه بر استفاده از آن تأكید بسیاری شده در حوزه ناشنوایان، ارتباطات را دچار مشكل می كند. استفاده از ماسك برای كودكان و نوجوانانی كه ناتوانی هوشی یا كم توانی ذهنی دارند وطیف اوتیسم بسیار سخت است. نكته دوم تأمین امكانات مورد نیاز از طرف سازمان بهزیستی و ارتباط با این افراد است. تا جایی كه اطلاع دارم ایده هایی برای كمك وجود داشته و مستمری هم افزایش یافته است اما حد مستمری آنقدری نیست كه بتواند مشكلات این افراد را رفع كند به هر حال یك توجه ویژه ای در حوزه افراد دارای معلولیت نیاز است.مدیر دفتر فرهنگ معلولین نیز معتقد است باید با افزایش مهارت معلولین، شرایطی را مهیا كنیم كه آنها مانند بسیاری از كشورها در خانه كار كنند و درآمد داشته باشند تا به مشكلات معیشتی و حتی مشكلات روانی نظیر افسردگی دچار نشوند.
او همچنین می گوید: برای گذر از این بحران با حداقل آسیب، ارائه راهكار مهم است. ما می توانیم تحت نظر سازمان بهزیستی در هر محله ای یك كمیته متشكل از افراد آن محله كه مهارت هایی نظیر تزریقات و... را آموخته اند ایجاد كنیم. این افراد می توانند به وضعیت معلولین محله رسیدگی كنند و مانع بروز مشكلات امروزی شوند. این تجربه بعد از جنگ جهانی دوم در برخی از كشورهای اروپایی كه بیش از 70درصد جمعیت شان دچار معلولیت شده بود اجرا شد و البته موفقیت آمیز هم بود. البته برای پیشگیری از برخی سودجویی ها باید اقدامات این كمیته زیرنظر بهزیستی صورت گیرد.