افسردگی دیگر در بین دانشجویان پزشكی بیماری حساب نمی شود؛ فاجعه خودكشی سریالی رزیدنت ها با مرگ زنجیره ای دستیاران پزشكی، شرایط كاری رزیدنت ها موجب اعتراض بسیاری از آنها شده است . پدیده خودكشی سریالی دانشجویان رزیدنت و دستیاری در هفته های اخیر به یكی از مباحث تامل برانگیز فضای رسانه ای كشور تبدیل شده است. دانشجویانی كه برای رسیدن به دوره تخصص فرسنگ ها مسیر سخت و دشوار را طی می كنند و درست در زمانی كه چیزی نمانده نتیجه سال ها تلاش و زحمت شبانه روزی خود را بگیرند به مرحله ای می رسند كه عطای پزشك شدن را به لقای آن می بخشند و كوله بار خود را با مرگ خود خواسته می بندند و برای همیشه كوچ می كنند!
بر اساس اعلام مسئولان تنها در كمتر از دو هفته گذشته چهار دانشجوی دستیاری پزشكی در بیمارستان خودكشی كردند كه سه نفر آنها دانش آموخته دانشگاه علوم پزشكی ایران بودند. پس از این بود كه دانشجویان و فعالین دانشجویی بار دیگر دست به دامان فضای مجازی شدند و با استفاده از هشتگ های «خودكشی در دوران رزیدنتی»، «خودكشی دستیاران پزشكی» و «خودكشی رزیدنت پزشكی» در توئیترخواستار توجه مسئولان بهداشت و درمان برای رسیدگی به وضعیت نابسامان روحی، روانی، صنفی و معیشتی خود شدند.
پرداخت خسارت در صورت مرگ رزیدنت!
رزیدنت ها مجبور به تحمل شرایط و اتمام این دوره هستند. آنها بعد از قبولی در آزمون تخصصی، باید تعهدنامه ای امضا كنند و ضمانت بدهند كه اگر شخص تحت هر شرایطی نتواند دوره خود را تمام كند، باید دو برابر هزینه تحصیل خسارت پرداخت كند. حتی اگر این دوره به دلیل مرگ ناتمام مانده باشد!
این بند از تعهدنامه اعتراض بسیاری از رزیدنت ها را در پی داشته است. آنها می گویند: «بعد از مرگمان هم باید خسارت بدهیم!» البته اگر در همان ماه اول انصراف دهند مشمول پرداخت هزینه نمی شوند. یكی از رزیدنت ها به تجارت نیوز می گوید: «اگر همین پرداخت هزینه نبود تاكنون صدبار انصراف داده بودم! پولی ندارم و نمی توانم.»
دوره دستاری پزشكی به طور میانگین چهار ساله است، اما آنطور كه رزیدنت ها به تجارت نیوز می گویند سال اولی ها بیشترین فشار كاری را متحمل می شوند. هر چه بالاتر بروند فشار كاری كمتر می شود، گرچه سختی ها هنوز وجود دارد.
ساعت از نیمه شب گذشته است. حدود ساعت 1 صبح است كه فرصت حرف زدن پیدا می كند. می گوید: «در طول روز وقت ندارم، الان هم هر لحظه ممكن است صدایم بزنند. نه خواب داریم نه خوراك. از 6 صبح اینجا هستم تا فردا ساعت 14. بعد هم با یك استراحت چند ساعته برمی گردم و دوباره همین وضع است.»
این رزیدنت می گوید: «تا همین چند ماه پیش حقوقمان دو میلیون تومان بود، حالا شده سه میلیون. خودم متاهل هستم، فرزند هم دارم. سه میلیون را به كدام زخم زندگی می توان زد؟ این مقدار كم هم به اسم حق الزحمه دستیاری پرداخت می شود. به اسم حقوق نمی دهند كه شامل بیمه تامین اجتماعی نشویم. یعنی حتی بیمه هم نداریم.»
حقوق سه میلیون تومانی در حالی است كه براساس تعهدهایی كه از رزیدنت ها می گیرند فرد اجازه ندارد در طول دوره آموزشی خود بیرون از بیمارستان كار كند. البته خودشان می گویند حتی اگر اجازه كار در بیرون را داشته باشیم وقت نداریم. به طور معمول هر رزیدنت 15 كشیك در ماه دارد. البته اگر خوش شانس باشد و از سوی استاد كشیك اضافه نخورد!
افسردگی شایع در بین دانشجویان پزشكی
رزیدنت ها می گویند افسردگی دیگر برای ما بیماری حساب نمی شود، آنقدر كه رایج است! امیر یكی از رزیدنت های دولتی است كه به تجارت نیوز می گوید: « افسردگی در بین ما معمول است. بدون هیچ اغراقی تمام دوستانم داروهای ضد افسردگی استفاده می كنند. از دور وضعیت ما خوب است اما واقعیت ماجرای ما این است!»
سعید یكی دیگر از رزیدنت ها هم می گوید: «بسیاری از اطرافیانم داروهای ضدافسردگی استفاده می كنند. برخی هم به سوی اعتیاد كشیده می شوند. فشار كاری زیاد باعث می شود كه دنبال راه فراری از این وضعیت باشند. برخی هم به محض تمام شدن دوره از ایران می روند.» آنطور كه آنها می گویند طلاق و انصراف در میان دستیارهای پزشكی معمول و رایج است. محمد شریفی مقدم، دبیر كل خانه پرستاران ایران درباره آسیب های اجتماعی ناشی از كار كادر درمان می گوید: «بسیاری از كادر درمان به دلایل فشار كاری زیاد، حقوق كم و استرس ناشی از كار با آسیب های اجتماعی زیادی مواجه می شوند.»
او می گوید: «با تجربه سال های كاری و مواجهه با رزیدنت ها می گویم قشر بسیار مظلومی هستند كه استرس بالای ناشی از مسئولیت جان مردم و فشار كاری زیاد را متحمل می شوند. برخی از آنها را به بیمارستان های خصوصی هم می برند بدون پرداخت هزینه ای. اگر اعتراضی هم كنند استاد نمره قبولی به آنها نمی دهد.»
می گویند اسمش دوره آموزشی است. اما ما در حقیقت نیروی كار ارزان هستیم، بیشترین كار و كمترین حقوق! یكی از رزیدنت ها به تجارت نیوز می گوید: «شیفت كاری، خواندن جزوه های هزار صفحه ای، شرایط بیمارها و تاثیرات روانی آن، نداشتن خواب كافی و... باعث می شود آنقدر خسته شویم كه روی درمان بیمار هم اثر بگذارد و احتمال خطای پزشكی بیشتر شود.»
حالا با مرگ پشت سر هم سه دستیار پزشكی، بسیاری از پزشكان و رزیدنت ها درددلشان را به شبكه های اجتماعی آورده اند و تجربه های تلخ خود را با هشتگ «از رزیدنتی بگو» برای همه روایت می كنند.