مصطفی عبدالهی- آمار همگی شان افزایش یافته است؛ از نزاع و كودك آزاری گرفته تا فوتی های ناشی از اعتیاد. آن طور كه پزشكی قانونی كشور گزارش داده، آمارهای مربوط به سقط جنایی هم وحشتناك است.به آمارهایی كه دكتر «عباس مسجدی آرانی»، رئیس سازمان پزشكی قانونی كشور، در نشست خبری دیروز خود ارائه كرد، دقت كنیم تا ابعاد بحرانی آسیب های اجتماعی كه با آن مواجه ایم، روشن شود:

افزایش نیم درصدی پرونده های نزاع
آمار پرونده های نزاع در سال 99 نسبت به سال 98 افزایشی نیم درصدی داشت و تعداد این پرونده ها از 582 هزار و 567 مورد در سال 98 به 585 هزار و 374 مورد در سال 99 رسید.
كودك آزاری ها 3 درصد بیشتر شد
تعداد پرونده های تشكیل شده برای كودك آزاری هم در سال گذشته سه درصد افزایش یافت و به 2544 مورد رسید. آمار پرونده های همسرآزاری هم 80 هزار و 167 مورد اعلام شده است كه خوشبختانه در این مورد كاهش داشته ایم چراكه آمار رسمی پرونده های رسمی در سال 98، 85 هزار و 420 مورد بوده است.
آمار تكان دهنده سقط های جنین جنایی
به گفته مسجدی، آمار سقط های جنایی آمار تكان دهنده ای است كه در این زمینه بیش از 30 جلسه با كارشناسان حوزه وزارت بهداشت، نیروی انتظامی، سازمان نظام پزشكی و... برگزار و اقداماتی در حوزه پیشگیری انجام شده است. البته طبق آمار، میزان سقط های درمانی و قانونی2/7 درصد نسبت به سال 98 كمتر شده است.
فوتی های اعتیاد هم بیشتر شد
در سال گذشته 4637 نفر به دلیل مصرف موادمخدر جان باختند كه این آمار نسبت به سال 98، رشدی 3.6 درصدی داشته است.
4 عامل اصلی افزایش آسیب ها
اگرچه تا حدودی می توان دلایل اصلی افزایش بسیاری از آسیب های اجتماعی طی یك سال گذشته را تشخیص داد اما دریافت نظرات كارشناسی و تجربی یك جامعه شناس و استاد دانشگاه، درستی حدس و گمان های ما را تایید می كند. دكتر «علیرضا شریفی یزدی» در گفت وگو با خراسان دلایل موضوع را این گونه دسته بندی كرده است:
1- آشفتگی اقتصادی حاكم بر كشور: این مهم ترین عاملی است كه نه فقط در سال گذشته بلكه طی 4-3 سال اخیر باعث افزایش آسیب های اجتماعی شده است. تورم افسارگسیخته، بیكاری، ركود اقتصادی و...، سبب شده است كه شرایط افراد و خانواده ها از حالت طبیعی خارج شود و نتیجه اش افزایش آسیب های اجتماعی باشد. البته بخشی از این آشفتگی اقتصادی هم ناشی از مشكلاتی مثل تحریم ها و كرونا بوده است.
2-كرونا و قرنطینه های اجباری: كرونا علاوه بر مشكلات اقتصادی، جامعه را با قرنطینه های اجباری مواجه كرد كه اعضای خانواده ناگزیر بودند مدت زمان بیشتری را در محیط خانه بمانند و بعد روانی این اتفاق هم به افزایش آسیب هایی مثل كودك آزاری و همسرآزاری منجر شده است.
3-كاهش سرمایه های اجتماعی: مسئله مهم دیگر، سرمایه اجتماعی است كه همواره در كم و زیادشدن آسیب ها موثر بوده است و به دلیل كاهش آن طی سال های اخیر، طبیعتا با افزایش آسیب ها مواجه شده ایم.
4-كم رنگ شدن شادی و نشاط: یكی از تبعات مهم كرونا و آشفتگی اقتصادی، كم رنگ شدن شادی و نشاط در جامعه است. مردم قبلا تفریحاتی مثل رفتن به رستوران، سینما و مراكز تفریحی داشتند اما ازیك طرف به دلیل محدودیت های كرونا و از طرف دیگر به دلیل گران شدن این تفریحات، دیگر امكان استفاده از آن ها را ندارند و طبیعتا شادی و نشاط شان كمتر شده است. سال هاست كه من و همكارانم هشدار داده ایم كه وضعیت كشور از نظر شادی و نشاط مناسب نیست و در رتبه بندی جهانی جایگاه بدی داریم اما متاسفانه انگار بین متولیان و مسئولان، گوش شنوایی برای این حرف ها وجود ندارد.
راهكار چیست؟
از دكتر شریفی یزدی درباره راهكار جلوگیری از افزایش آسیب های اجتماعی می پرسم و او می گوید: طبیعتا راهكار اصلی شامل برنامه های بلند مدت آموزش محور است اما راهكار كوتاه مدت آن هم، تلاش برای افزایش شادی و نشاط در جامعه با رعایت پروتكل های بهداشتی است. از جمله ارزان كردن خدمات تفریحی مثل بلیت سینما، ارائه یارانه سفر و برگزاری كنسرت های موسیقی. علاوه بر آن رسانه ها و به ویژه صداوسیما هم باید در رویكردهای خود تجدیدنظر كنند و برنامه های تفریحی و سرگرم كننده موردعلاقه مردم را بیشتر كنند. آموزش های كوتاه مدت از طریق رسانه هم موثر است. ضمن آن كه در مواردی مثل خشونت علیه زنان و كودكان هم باید هزینه ارتكاب آن را به قدری بالا ببرند كه بازدارنده باشد نه این كه جرم و مجازات تناسبی نداشته باشد و بیشتر عامل تحریك و تشویق دیگران شود.

رفع آسیب های اجتماعی نه فقط در وظیفه یك سازمان
اما این كه نهادهای متولی دراین باره چه كرده اند هم سوال مهمی است. دكتر «آرزو ذكایی فر» مدیركل دفتر پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی در گفت وگو با خراسان می گوید: مسئولیت این حوزه تنها مربوط به یك سازمان نیست بلكه باید همه دستگاه های متولی، توان اجرایی و منابع مالی شان را به اشتراك بگذارند و برنامه های مستمری داشته باشند. وی می افزاید: خوشبختانه پس از تاكید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت توجه به آسیب های اجتماعی، سازمان امور اجتماعی تشكیل و كارگروه های تخصصی لازم تشكیل شده است. ذكایی فر تصریح می كند: آن چه در این حوزه توسط بهزیستی انجام می شود شامل پیشگیری و كنترل است كه اقداماتی مانند ایجاد دبیرخانه رصد آسیب های اجتماعی، فعالیت 1200 پایگاه همیار سلامت روانی-اجتماعی و راه اندازی 2400 مركز خدمات بهزیستی با اولویت محلات آسیب پذیر و حاشیه شهرها بوده است. به گفته او اطلاع رسانی و آموزش، غربالگری و ارجاع به مراكز بهزیستی از اقدامات انجام شده در این حوزه به شمار می رود.