سالن پذیرش پژوهشكده سرطان پستان پر از زنانی است كه هر كدام منتظر انجام كاری هستند. روی صندلی ها را برای رعایت فاصله اجتماعی علامت گذاری كرده اند. برخی از سرما روی صندلی های ضربدردار هم نشسته اند و برخی دیگر ترجیح داده اند در حیاط و سرمای بیرون منتظر بمانند. در بین زنان منتظر، چند مرد هم ایستاده اند. مراجعانی كه زودتر آمده اند جایشان را با مراجعان جدیدتر عوض می كنند اما سالن خالی نمی شود.

بیشتر منتظران، زنان جوان هستند. زن جوانی كه ابروها و موهایش ریخته است از اتاق شیمی درمانی بیرون می زند. كلاه بافتنی اش را سرش می كند، زیپ كاپشنش را بالا می كشد و از سالن بیرون می رود. زن دیگری كه به نظر می رسد یكی از پستان هایش تخلیه شده، چادرش را محكم دور خودش می پیچد. برخی از زنانی كه سن و سال دار هستند با پسر یا دخترشان آمده اند. خودشان گوشه ای از سالن نشسته اند و بچه هایشان كارهای اداری شان را انجام می دهند. حجم بیمارانی هم كه از شهرستان آمده اند قابل توجه است.

قبل از مراجعه به پزشك، پاسخ به یك سری سوال ها اجباریست. از سن و سال گرفته تا سابقه سرطان در اعضای خانواده و استعمال قلیان، سیگار و مصرف نوشیدنی های الكی. هر كدام از این موارد می تواند ریسك ابتلا به بیماری را بالا ببرد.

اما برای كم كردن ریسك ابتلا به سرطان پستان چه كارهایی می توان انجام داد؟ به گفته دكتر احمدی - فلوشیپ جراحی پستان - بیشتر بیماران در مرحله پیشرفته بیماری شان به پزشك مراجعه می كنند كه چندان اتفاق خوشایندی نیست در حالی كه اگر غربالگری را زود شروع كنند می توان درمان موفقی را پشت سر گذاشت.

او كه رئیس اتاق عمل پژوهشكده سرطان پستان جهاد دانشگاهی است، در گفت وگو با ایسنا از سرطان پستان، روند درمان و مشكلات موجود در این حوزه می گوید:

شایع ترین نوع سرطان در زنان ایرانی چیست؟

بنا بر آمار موجود، سرطان پستان شایع ترین و بیشترین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان است. در دنیا هم آمار به همین شكل است و به طور متوسط از هر هشت زن یك نفر در طول عمر خود به سرطان پستان مبتلا می شود.

چه مواردی ریسك ابتلا به سرطان پستان را بالا می برد و آیا می توان از ابتلا به این سرطان پیشگیری كرد؟

بالا رفتن سن، یائسگی دیررس، قاعدگی زودهنگام و ژنتیك از جمله عواملی هستند كه ریسك ابتلا به سرطان پستان را بالا می برند و از جمله مسائلی هستند كه نمی توان این موارد را كنترل كرد زیرا جزئی از فیزیولوژی بدن هستند. اما برخی از فاكتورها قابل كنترلند. برای مثال شیردهی، زایمان، بارداری و خوردن داروهای ضدبارداری از جمله مواردی هستند كه زنان توانایی كنترل آن را دارند. چاقی، مصرف مشروب و استعمال سیگار هم از جمله فاكتورهایی هستند كه احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند اما افراد می توانند آنها را كنترل كنند. البته رعایت مواردی كه ذكر شد به معنای این نیست كه فرد به سرطان پستان مبتلا نخواهد شد. من بیمارانی دارم كه سابقه سرطان در خانواده ندارند و از سبك زندگی سالمی هم تبعیت می كنند اما به سرطان پستان مبتلا شده اند. در حقیقت با انجام برخی كارها می توان احتمال ابتلا را بسیار كاهش داد.

آیا بیمار مبتلا به سرطان پستان می تواند بیماری اش را كنترل كند؟

همیشه زمان ابتلا مهم است و هرچه زودتر متوجه بیماری شویم قطعا می توانیم درمان موفق تری داشته باشیم. برای مثال اگر خانمی در نخستین مرحله سرطان پستان باشد و بیماری تشخیص داده شود، می توان مشكل را با یك جراحی برطرف كرد تا كار به شیمی درمانی هم نرسد. این اتفاقات نشان می دهد كه غربالگری اهمیت بسیاری دارد. حتی اگر یك زن بالای 40 سال هیچ علائمی هم نداشته باشد توصیه می كنیم سالی یك بار ماموگرافی و معاینه انجام دهد. یكی از مشكلات در كشور ما این است كه بیمار زمانی به پزشك مراجعه می كند كه بیماری در مرحله پیشرفته است. به عقیده من یكی از مشكلات فرهنگی در كشور ما این است كه برای غربالگری اهمیتی قائل نیستیم.

غربالگری باید از چه سنی شروع شود؟

غربالگری ساز و كارهای مربوط به خودش را دارد. بیماری كه فاكتورهای خطر متعددی دارد مثلا چند نفر در خانواده اش به سرطان پستان مبتلا شده اند، در سنین پایین و بطور مثال از 25 سالگی معاینه و بررسی ها شروع می شود. معمولا برای افراد زیر 30 سال سونوگرافی و ام آرآی توصیه می كنیم چون انجام ماموگرافی در این سن دقت چندانی ندارد. برخی فكر می كنند انجام ماموگرافی زیر 40 سال ضرر دارد در حالی كه این طور نیست. چون تراكم بافت سینه زیاد است ماموگرافی دقت كمی در تشخیص دارد. بیماری داشتم كه سه سال تحت نظر بود. در ام آرآی و در 28 سالگی اش متوجه ضایعه ای در سینه او شدیم كه سرطان بود اما درمان شد و در حال حاضر مشكلی ندارد. برای كسی كه هیچ فاكتور خطر و علائمی ندارد سن غربالگری 40 سال است كه شروع آن با ماموگرافی و معاینه است و باید هر سال و طبق نظر پزشك تكرار شود. اگر فرد بین این سنین مشكلی نداشت، می توان فاصله چكاپ را زیاد كرد و هر دو سال یك بار آزمایشات را انجام داد. البته این فاصله بر اساس نظر پرشك قابل تغییر است.

چند درصد از این افراد مشاوره ژنتیك را انجام می دهند؟ چون برخی از آزمایشات مثل مشاوره ژنتیك هزینه بالایی دارد كه هر كسی توان انجام آن را ندارد و شامل بیمه هم نمی شود.

بسیاری از بیماران من هم به دلیل همین مشكل به مشاوره ژنتیك مراجعه نمی كنند. متاسفانه در سیستم پیشگیری و بهداشت كشور ما مشكلات بسیاری وجود دارد و تست هایی مثل مشاوره ژنتیك كه گاهی اوقات زندگی فرد را تغییر می دهد زیر پوشش بیمه نیست. امیدوارم هر كسی در كشور متولی این كارهاست پوشش كامل بیمه را برای این آزمایشات فراهم كند.

شما به عنوان پزشكی كه سال ها در این حوزه كار كرده اید می توانید یك برآورد از هزینه درمان این بیماری بدهید؟

من فقط می توانم حدود قیمت به شما بدهم چون هر بیمه ای درصد مشخصی از این بیماری را تحت پوشش قرار می دهد بنابراین تصور كنید فردی بیمه ندارد و وارد این سیكل شده است. ویزیت پزشك فوق تخصص در كلینیك خصوصی حدود 70 هزار تومان است. هزینه آزمایش ماموگرافی و سونوگرافی هر كدام حدود 150 تا 200 هزار تومان است. اگر بیمار مشكل داشت باید نمونه برداری شود. رادیولوژیستی كه این كار را انجام می دهد هزینه جداگانه ای حدود 800 هزار تومان دریافت می كند. همچنین نیاز به سوزن خاصی هست كه آن هم تحت پوشش بیمه نیست و حدود 250 هزار تومان قیمت دارد. مرحله بعد، آزمایش نمونه برداری است كه هزینه آن حدود 800 هزار تومان است. اگر بیمار مبتلا به سرطان باشد باید عمل جراحی انجام دهد كه مراحل جداگانه ای دارد و بطور متوسط حدود 15 میلیون تومان هزینه جراحی در یك بیمارستان خصوصی است. بعد از جراحی، توده ای كه از بدن بیمار بیرون آورده می شود باید آزمایش شود به همین دلیل هزینه پاتولوژی نهایی هم حدود یك میلیون می شود. در قدم بعدی بیمار باید شیمی درمانی شود. در این مرحله با طیف وسیعی از قیمت گذاری داروها مواجه می شویم و ممكن است یك فرد فقط 40 میلیون تومان برای دارو هزینه كند. ما 100 مدل سرطان داریم كه هر كدام هم داروهای خاص خود را دارند و برخی از داروها هم ممكن است در مقطعی پیدا نشوند. بنابراین در این بخش نمی توان هزینه ها را تخمین زد اما اگر یك فرد بطور متوسط هشت جلسه تزریق دارو انجام دهد، هر جلسه چیزی بین 500 تا 800 هزار تومان در بخش خصوصی هزینه دارد. قدم بعدی رادیوتراپی و پرتودرمانی است. میانگین جلسات پرتودرمانی 20 تا 25 جلسه است كه هزینه هر جلسه حدود یك میلیون تومان است. پروسه درمان اینجا تمام می شود اما بیمار باید در سال دو یا سه نوبت آزمایشات و تصویربرداری های متعدد انجام دهد. یادآوری می كنم كه این اعداد تخمینی است و ممكن است در برخی مراكز درمانی بالاتر یا پایین تر شود.

چه مقدار از داروها و مراحل درمان تحت تاثیر تحریم ها قرار دارند؟

بسیاری از داروهای مربوط به شیمی درمانی در داخل كشور تولید می شوند و كیفیت خوبی هم دارند اما مشابه برخی از داروها وجود ندارد كه وارداتی است. در دوران تحریم موارد متعددی اتفاق افتاده كه دارویی نایاب شده است. گاهی اوقات هم از عنوان تحریم در این مقوله سوءاستفاده می شود. گاهی پیش می آید بیمار می گوید یك دارو را كه دو میلیون تومان هم قیمت دارد در هیچ داروخانه ای پیدا نكرده اما یك واسطه همان دارو را با قیمت 10 میلیون تومان به او فروخته است. برخی افراد سودجو هم وجود دارند كه از درد بیمار سوءاستفاده می كنند. اگر دارویی تحت تاثیر تحریم است قطعا نباید وارد كشور شده باشد اما دیده می شود كه همان دارو با قیمت های افسانه ای در بازار سیاه فروخته می شود.



امكانات درمانی ایران در حوزه سرطان پستان در مقایسه با كشورهای توسعه یافته در چه جایگاهی قرار دارد؟

می توانم با قاطعیت بگویم كاری كه ما در ایران و بطور مثال در پژوهشكده سرطان پستان جهاد دانشگاهی و در حوزه سرطان پستان انجام می دهیم، از نظر كیفیت با معروف ترین مراكز دنیا برابری می كند. گواه ادعای من هم حضور افرادی است كه از خارج از كشور برای درمان به ما مراجعه می كنند. درست است كه هزینه های درمان در كشور ما برای آنها كه به دلار خرج می كنند بسیار پایین است اما اگر كار بی كیفیتی انجام می دادیم برای عمل جراحی به ما اعتماد نمی كردند. من هیچ كمبودی در سیستم درمان ایران در این حوزه نمی بینم.

آیا آماری از افرادی كه بر اثر سرطان پستان در ایران فوت می شوند، وجود دارد؟

در مورد تعداد و آمار مرگ و میر اطلاعات دقیقی ندارم اما بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت سالانه حدود 13 هزار مبتلای جدید سرطان پستان داریم كه رقم وحشتناكی است و ممكن است این رقم تا سال 1410 دو برابر شود. می توان گفت در سال های آتی با سونامی سرطان روبه رو خواهیم بود. یكی از دلایل هم این است كه جمعیت دهه 60 در حال پیرشدن است.

چند درصد از مبتلایان به سرطان درمان می شوند؟

با اطمینان می توانم بگویم كه مراجعه در مراحل اولیه سرطان پستان با درمان كامل همراه است. اما اكثر بیماران ما زمانی مراجعه می كنند كه بیماری در مراحل پیشرفته است. با توجه به مراجعه بیماران ما در مراحل بالای بیماری می توان حدس زد كه آمار مرگ و میر كشور ما هم نسبت به كشورهای پیشرفته بالاتر است.

عامه مردم معتقدند پارازیت ها و مصرف غذاهای تراریخته موجب افزایش سرطان شده است. آیا این باور صحت دارد؟

در پزشكی باید بر اساس شواهد و اطلاعات صحبت كنیم. ما باید امكان این را داشته باشیم كه درباره پارازیت و مواد تراریخته تحقیق كنیم تا متوجه شویم آیا سرطان زاست یا خیر یا باید این امكان وجود داشته باشد تا بتوانیم با مسئولان این امر صحبت كنیم. زمانی كه این امكانات وجود نداشته باشد دیتایی هم برای صحبت كردن درباره آن وجود ندارد. اگر با چهار نفر از مسئولان وزارت بهداشت هم در این زمینه صحبت كنید، دو نفرشان می گویند پارازیت مضر است و دو نفر دیگر می گویند اطلاعی در این باره ندارند. متاسفانه این موضوع هم یكی از مشكلات مدیریتی است كه كسی دوست ندارد به آن ورود كند و تا زمانی هم كه به موضوعی ورود نكنیم نمی توانیم درباره آن صحبت كنیم.

بارها در شبكه های اجتماعی عكس هایی از زنانی كه تخلیه كامل پستان انجام داده اند، برای اطلاع رسانی درباره سرطان پستان منتشر شده است. آیا این عكس ها واقعی اند؟

اگر بیمار در مراحل اولیه بیماری مراجعه كند، تخلیه كامل انجام نمی شود. جراحی ما برای حفظ پستان است. ما در بسیاری از شرایط و در حین جراحی تخلیه می توانیم آن را بازسازی كنیم تا فرم پستان از بین نرود. بعضی مواقع مجبوریم بافت را برداریم و بنا بر شرایط بیمار امكان اینكه در همان جلسه بازسازی انجام شود، وجود ندارد. چون این عكس ها بازخورد بیشتری دارد و مخاطب را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد، چنین تصاویری منتشر می شود و درباره جزئیات صحبت نمی شود در حالی كه این فقط 10 درصد از موضوع است و ممكن است برای 90 درصد از افراد چنین اتفاقی نیفتد.

چند درصد افراد، متقاضی بازسازی پستان می شوند؟

چون بیشتر بیمه ها هزینه بازسازی را نمی دهند به همین دلیل افراد كمی برای این كار مراجعه می كنند.

هزینه این كار چقدر است؟

حدود دو شركت فعال عرضه و ساخت پروتز در ایران داریم كه در حال حاضر این شركت ها به دلیل قیمت دلار و مسائل دیگر هر چند ماه یك بار افزایش قیمت دارند. در حال حاضر هر عدد پروتز حدود 8 میلیون تومان است. هزینه های بیمارستانی هم بسیار متغیر است چون بازسازی هم انواع مختلفی دارد و ممكن است هزینه در بخش خصوصی و بسته به شرایط بیمار از 20 میلیون تومان هم بیشتر شود.

این روزها تمایل زنان به جراحی زیبایی از جمله جراحی پستان بالاست. آیا این نوع از جراحی هم ممكن است منجر به سرطان پستان شود؟

در دوران كرونا كه قاعدتا نباید مراجعه غیرضروری به مراكز درمانی داشته باشیم، می بینیم كه متقاضیان جراحی زیبایی نسبت به سال های قبل بیشتر شده اند! چون عمل زیبایی جزء عمل های غیرضروری است، متقاضی باید عوارض احتمالی را بداند بنابراین وظیفه جراح است كه علاوه بر نشان دادن عكس های خوبی كه از عمل هایش گرفته عوارض كار از جمله امكان عفونت، خونریزی یا تخلیه پروتز را با آمار و احتمالات بیان كند. این پروتزها هیچگاه سرطان پستان ایجاد نمی كنند اما احتمال سرطان به صورت نادر وجود دارد كه آن هم مربوط به سرطان خون می شود. لازم است اینجا به یك موضوع مهم هم اشاره كنم. یك پزشك از نظر قانونی مجاز نیست عكسی از بدن برهنه بیمارش را در شبكه های اجتماعی منتشر كند. من هم از بیمارانی كه تمایل دارند اجازه می گیرم و عكس جراحی آنان را در مطب به بیماران دیگر نشان می دهم و اینطور نیست كه در شبكه های اجتماعی منتشر كنم. اینكه از بیماری كه بی هوش است عكس بگیریم و آن را منتشر كنیم اخلاقی و قانونی نیست.

آیا مردان هم به سرطان پستان مبتلا می شوند؟

بله و اكثر مردانی كه به ما مراجعه می كنند در مرحله پیشرفته بیماری هستند تا جایی كه پوست هم درگیر شده است چون تا آخرین لحظه اصلا به ذهن آقایان نمی رسد كه ممكن است درگیر سرطان پستان شده باشند. توصیه می كنیم آقایان هم اگر علامتی در ناحیه پستان دارند حتما برای بررسی مراجعه كنند.

توصیه شما به عنوان پزشك برای اعضای خانواده افراد درگیر سرطان چیست؟

در پروسه درمان سرطان، اعضای خانواده بیمار هم بشدت درگیر می شوند و از نظر روحی و روانی و حتی مسائل اقتصادی تحت فشار قرار می گیرند. در مجموع، ما باید یاد بگیریم كمك به بیمار یك تخصص جداست و باید به فرد متخصص مراجعه كنیم. مثلا كسی كه همسرش درگیر سرطان پستان است باید از روانشناس یا روانپزشك كمك بگیرد. برخی فكر می كنند روحیه دادن به بیمار كاری ندارد در حالی كه من توصیه می كنم حتی خود بیمار هم به روانشناس مراجعه كند.

انتهای پیام