گزارش همدلی از آسیب های دیواركشی اطراف پارك شوش نگرانی از كاهش مراجعه زنانِ بی خانمان به مراكز حمایتیهمدلی| پارك شوش محصور شد. بالاخره بعد از ماه ها برنامه ریزی نرده كشی اطراف پارك شوش كامل شد تا افراد كارتن خواب و دارای اعتیاد نتوانند در پاتوق همیشگی خود یعنی محوطه این پارك جمع شوند. اقدامی كه به نظر می رسد برای پاك كردن چهره شهر از اعتیاد یا در دسترس قرار دادن پارك برای استفاده سایر شهروندان باشد، اما بسیاری از كارشناسان معتقدند چنین اقدامی آسیب های بسیاری درپی خواهد داشت.
مسئله اعتیاد ماجرای جدیدی نیست. سال ها است مواجهه با این بیماری در لابه لای سازوكارهای بین سازمانی دارد پاسكاری می شود، طوری كه امروز كسی نمی داند متولی اصلی مقابله با اعتیاد و درمان افراد دارای اعتیاد چه كسی است. سازمان بهزیستی، پلیس مبارزه با مواد مخدر، شهرداری ها و بسیاری از نهادهای دیگر هركدام گوشه ای از این امر مهم را به عهده گرفته اند تا در میان برنامه ریزی ها و هدف گذاری های گلخانه ای بدون این كه یك نگاه جامع وجود داشته باشد، برنامه های خودشان را اجرا كنند. در این میان هم معمولاً كمتر پیش می آید نگاه كارشناسانه با رویكرد كاهش آسیب چراغ راه و راهنمای برنامه ریزی ها باشد طوری كه هركدام از این سازمان ها فقط به دنبال نشان دادن آمارها و صورتی از فعالیت خود در زمینه كاهش اعتیاد هستند. گاهی پلیس مبارزه با مواد مخدر آماری از دستگیری معتادان متجاهر بیان می كند كه همگی آن ها را به مراكز ماده 16 منتقل كرده و گاهی هم شهرداری ها با اجرای پروژه هایی به دنبال این هستند كه نشان دهند سیمای شهر را از صورت اعتیاد پاك كردند. درست مانند این اتفاقی كه برای پارك شوش رخ داده است.
از مدت ها قبل زمزمه دیواركشی اطراف پارك شوش شنیده می شد، اقدامی كه حالا به مراحل پایانی اجرای برنامه رسیده است. اواسط اردیبهشت ماه سال جاری بود كه علی محمد سعادتی، شهردار منطقه12 تهران به خبرگزاری دانشجو گفت: «تاكید پلیس مبارزه با موادمخدر بر نرده كشی جهت كنترل و مراقبت هر چه بهتر پارك شوش و آماده سازی آن برای استفاده بهینه شهروندان است. پلیس مبارزه با موادمخدر موضوع نرده كشی پارك شوش را به عنوان یك مطالبه ملی درخواست كرده و تصمیم نهایی در این رابطه و همچنین كار اجرایی آن هم با شهرداری است و پلیس مداخله اجرایی در این موضوع ندارد. به هر اقدامی باید از زوایای مختلف نگاه كرد و ما در شهرداری منطقه از زاویه شهروندی و استفاده بهتر از بوستان شوش به پارك شوش نگاه می كنیم و پلیس هم از زاویه اجتماعی و جوانب بزهكاری و وقوع جرم به این موضوع می نگرد.»
البته دیواركشی اطراف پارك هایی كه محل تجمع معتادان كارتن خواب و خرده فروش های مواد مخدر است اقدام جدیدی نیست. پروژه ای كه قبل تر درباره پارك هرندی كه حالا به بوستان زندگی تغییر نام داده است، انجام شده و مسئولان معتقدند با این اقدام توانسته اند امنیت پارك را تامین كنند، طوری كه كسی دیگر در آن پارك شاهد معتادان متجاهر نخواهد بود. اما بر كسی پوشیده نیست كه چنین اقدامی فقط توانسته محل تجمع معتادان و خرده فروش ها را تغییر دهد، طوری كه اگر قبل تر آن ها فقط در پارك بودند اما حالا در تمام خیابان های اطراف پارك پراكنده شده و كوچه و پس كوچه ها تبدیل به محل تزریق و فروش مخدر شده است. در واقع این اقدام جز بَزَك كردن سیمای پارك هرندی چیزی درپی نداشت و كمكی به حل مشكل اعتیاد نكرد. ضمن این كه پراكنده شدن افراد دارای اعتیاد سبب شده دسترسی انجمن ها و گروه های ارائه دهنده خدمات كاهش آسیب به معتادان كارتن خواب به شدت كاهش پیدا كند.
حالا با اجرایی شدن پروژه مشابه برای پارك شوش معتادان كمتر از نرده ها به قصد ورود به پارك عبور می كنند، آن ها نگران هستند كه توسط پلیس دستگیر و به مراكز ماده 16 منتقل شوند. مراكزی كه از آن ها با عنوان درمان اجباری اعتیاد یاد می شود. تجربه نشان داده افراد دارای اعتیاد بعد از سه الی شش ماهی كه از این مراكز خارج می شوند مجدد به پاتوق های قبلی خود برگشته و مصرف مواد مخدر را شروع می كنند. از طرفی این دیواركشی اطراف پارك و ترس از دستگیر شدن سبب می شود معتادان كارتن خواب به جای حضور در مراكز تخصصی كاهش آسیب و دریافت خدمات از آن ها، به مراكز اقامتی غیررسمی مراجعه كنند. این اتفاق به ویژه برای زنان معتاد و بی خانمان با آسیب های جدی تری همراه است و معلوم نیست چه سوءاستفاده هایی از آن ها در مراكز اقامتی غیررسمی می شود. دیواركشی اطراف پارك شوش سبب شده مراجعه زنان بی خانمان و كارتن خواب های زنِ دارای اعتیاد به مركز 24ساعته كاهش آسیب داخل پارك شوش كاهش پیدا كند. سپیده علیزاده، مدیرعامل موسسه كاهش آسیب نور سپید هدایت كه خدمات رایگان كاهش آسیبی به زنان بی خانمان و دارای اعتیاد ارائه می دهد روز گذشته در واكنش به اجرای پروژه دیواركشی و آسیب های احتمالی آن در صفحه اینستاگرام این مركز توضیحاتی ارائه داد، او گفت: «بالاخره با تلاش شبانه روزی چند دستگاه پارك شوش محصور شد. حالا میله هایی كه اطراف پارك كشیدند سبب شده تردد كارتن خواب ها و معتادان در پارك كمتر شود، اما این به معنای آن نیست كه محله شوش و هرندی امن شده است، بلكه با پخش شدن آسیب ها در سطح محله اتفاق خوشایندی برای شهر و البته برای مددجوها كه آن ها هم همگی برای این شهر هستند نخواهد افتاد.»
او ادامه داد: «با این اتفاق دخترها، زنان و مادرهایی كه با فرزندان شان به مركز ما مراجعه می كردند، دیگر به این جا نمی آیند. الان تعداد كاركنان این مركز با 15 الی 16 نفر از تعداد مددجوهای ما بیشتر شده است. برای این كه این زنان ترس دارند مانند چند روز قبل پلیس بیاید و آن ها را به اجبار برای ترك و كمپ های ماده 16 بفرستد كه سال ها نشان داده شده درمان های اجباری اثر بخش نبودند و از طرف مددجوها مورد استقبال قرار نگرفته اند.
به جای این كه برنامه های كاهش آسیب را تقویت كنند، گرمخانه ها، شلترها و كانكس های كاهش آسیب را كه خدمات رایگان به مددجوها می دهند را حمایت كنند برعكس درمان اجباری را مورد حمایت قرار می دهند.»
علیزاده در این ویدیو توضیح داد: «نتیجه این اقدامات به دنیا آمدن بچه های بیشتر در محیط های ناامن خانگی می شود. با نیمه تعطیل كردن گرمخانه ها، خوابگاه های غیر رسمی رونق گرفته اند. مددجوهایی كه ما در این مركز دو سال تلاش كردیم از دست این صاحبان مافیا شكل خانه های تیمی نجات دهیم و عادت دهیم زیر سقف امنِ مراكز كاهش آسیب بخوابند الان مجدد به همان تیم های مافیایی مراجعه كرده اند تا به آن ها جای خواب بدهند. با اجرای این پروژه كارتن خواب ها بخار نشدند بلكه درحال حاضر اگر آن ها از این خوابگاه خدمات نمی گیرند دارند از مراكزی خدمات می گیرند كه برای آن ها امن نیست. ما همیشه در این مركز روزانه پنج الی شش كودك داشتیم كه در اتاق مادر-فرزندِ داخل مركز درحال بازی بودند، الان كه این اتاق خالی است یعنی زنان و مادران دارند جای دیگر خدمات می گیرند. اما نه جایی كه مجوز بهزیستی داشته باشد و تحت نظارت شهرداری فعالیت كند.»
این فعال اجتماعی درخصوص كاهش مراجعه زنان به مركز كاهش آسیب بیان كرد: «همیشه در این مركز روزانه 150ناهار رایگان به مددجوها داده می شد گاهی كه غذا كم می آمد مجبور بودیم به كسانی كه دیر مراجعه می كردند نان و پنیر، تخم مرغ و غیره به عنوان وعده غذایی بدهیم، اما حالا در این چند روز بیشتر از 20غذا به مددجوها ندادیم و این به خاطر این است كه تعداد آدم هایی كه به این مركز مراجعه كردند كم شده است. امروز دختران و زنانی كه از مركز ما خدمات رایگان دریافت می كردند كجا هستند؟ چرا آنقدر محیط را برای آن ها ناامن كردید كه ترجیح می دهند امنیت شان را صاحبان خانه های تیمی تامین كنند؟ اگر نمی توانید برای دردهای این زنان و دختران مرهمی باشید زخم های زندگی آن ها را بیشتر نكنید. آن ها دختران همین سرزمین بودند كه الان پراكنده شدند و معلوم نیست كجا هستند.»