بندرعباس- ایرنا- مشكلات اجتماعی و اقتصادی كه امروز و در دوران كرونا در كشور شاهد آن هستیم مربوط به امروز و دیروز نیست بلكه بستر آن ها از سالیان قبل ایجاد شده اما امروز كرونا این شكاف های اجتماعی، اقتصادی و فاصله طبقاتی زندگی ساكنان مناطقی از شهرها و محلات حاشیه نشین هرمزگان را نمایان تر كرده است.

بحران كرونا به شیوه های متفاوت، مسائل اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی مردم ایران را تحث تاثیرگذار خود قرار داده و چالش های اجتماعی و ضررهای اقتصادی فردی بسیاری را بر خانواده ها به ویژه بر قشر كم درآمد جامعه تحمیل كرده كه نمی توان از بیان این واقعیت ها چشم پوشی كرد.

این روزها این ویروس خطرناك در همه نوع چینی، انگلیسی، هندی و آفریقایی هم اكنون استان هرمزگان را درنوردیده و مسوولان دانشگاه علوم پزشكی هرمزگان نسبت به شیب صعودی كرونا در این استان روزانه هشدار می دهند كه همه مردم به رغم تمامی مشكلات آن، این ویروس كشنده را جدی بگیرند.

در كنار تمامی پیامدهای خطرناك آن و هشدارهای مكرر از سوی مسوولان دانشگاه علوم پزشكی استان و مسوولان اجرایی استان؛ اما از نگاه جامعه شناختی نمی توان مشكلات اجتماعی و فشارهای اقتصادی ناشی از كرونا كه بسیاری از خانواده ها به ویژه ساكنان حاشیه ای شهرها را متاثر كرده است را نیز نادیده گرفت.

تعطیلی كسب و كارها، نداشتن درآمد و یا كاهش درآمد، بیكاری، ناتوانی در پرداخت اقساط و به تعویق افتادن آن ها، افزایش اجاره خانه ها و مشكلات آن، اجاره مغازه در كنار نداشتن پس انداز همه دست به دست هم داده تا بار مشكلات ناشی از دوران كرونا پررنگ تر شود؛ هرچند كه آسیب های اجتماعی و مشكلاتی كه امروز و در دوران كرونا شاهد آن هستیم مربوط به دیروز و امروز نیست بلكه مشكلات و چالش های اجتماعی، امروز با شیوع كرونا و حمله های غافلگیركننده آن، خود را بیش از گذشته نمایان كرده است.

اما موضوعی كه بارها مورد اشاره قرار گرفته و اكثریت مردم، روان شناسان و استادان حوزه های اقتصادی، روان شناختی و جامعه شناسان بر آن اتفاق نظر دارند؛ اینكه كارگران و دستفروشان به عنوان فعالان مشاغل ساده و نیروهای فعال در بخش خدمات كه 50 درصد جمعیت شاغل كشور را تشكیل می‏ دهند، از جمله مشاغل آسیب پذیر در پی شیوع كرونا هستند.

كرونا یك مساله اجتماعی كه فاصله های طبقاتی را آشكارتر كرد

عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان در این باره به ایرنا گفت: نزدیك به یكسال و نیم از ورود كرونا به كشور گذشته است و برای همه محرز شده كه كرونا درحقیقت چالش های از پیش موجود نظام اجتماعی را آشكار كرده به تعبیری كرونا بستر و شرایطی را به جامعه تحمیل كرده كه برخی از این چالش ها و مشكلات آشكارتر شده است.

یاسر رستگار درخصوص چالش های كرونا در هرمزگان از نگاه جامعه شناسی اظهارداشت: كرونا بیش از هر چیز یك مساله اجتماعی است، شیوع این بیماری با توجه به ارتباطات انسانی در انتقال و سرایت بیماری، بعد اجتماعی مهمی از این بیماری است و به راحتی می توان آن را به عنوان یك مساله اجتماعی تلقی نمود و بعد اجتماعی مهم دیگر این بیماری، پیامدهای آن در سطوح فردی، گروهی، جامعه ای و جهانی و همچنین در ابعاد زمانی كوتاه مدت، میان مدت و درازمدت است.

وی با بیان اینكه زنجیره انتقال كرونا در واقع یك زنجیره اجتماعی است و به ارتباطات انسانی وابسته است، ادامه داد: كرونا برای گروه های حاشیه نشین شهری و برای قشرهای فرودست جامعه خطرناك تر و كشنده تر است اما امروز به صراحت می توانیم بگوییم كه كرونا طبقاتی عمل می كند و گروه های فرودست را بیشتر در معرض تهدید و از بین می برد.

این استاد دانشگاه از كرونا به عنوان آشكاركننده شكاف های اقتصادی و فاصله طبقاتی زندگی بخشی زیادی از ساكنان حاشیه نشین در شهرها و روستاهای هرمزگان از جمله در حاشیه نشینان شهر بندرعباس نام برد و ابرازداشت: مهم ترین و حرفه ای ترین راه پیشگیری از ویروس كرونا درخانه ماندن است و همه بر روی آن اتفاق نظر دارند اما این استراتژی ترین راه پیشگیری برای بخشی از قشرهای جامعه امكان پذیر نیست.

رستگار با بیان اینكه نگاه آسیب شناسانه به خسارت های كرونا و مسائل اجتماعی ناشی از آن باید بیان واقعیت ها و به صورت واقع بینانه باشد، گفت: به عنوان مثال در مناطقی از شهر بندرعباس و محلات حاشیه نشین امكان درخانه ماندن به هیچ وجه وجود ندارد و دلیل مهم این مساله نیز به مشكلات اقتصادی خانواده ها برمی گردد.

قشر ضعیف نیازمند رفاه بیشتر و نشاط اجتماعی است

این جامعه شناس توضیح داد: خانواده هایی در همین شهر بندرعباس زندگی می كنند كه از پس تامین هزینه های حداقلی هم بر نمی آیند و تامین بسیاری از اقلام بهداشتی نیز برای آنها میسر نیست كه این مساله در كوتاه مدت می تواند به سلامت خانواده ها آسیب برساند این درحالی است كه مردم به ویژه قشر ضعیف نیازمند رفاه بیشتر و نشاط اجتماعی هستند و باید بیش از گذشته مورد حمایت باشند.

وی در این باره بیان داشت: نشاط اجتماعی، احساس امنیت، امید به آینده و میزان مشاركت اجتماعی از جمله مؤلفه هایی تاثیرگذار در افزایش نشاط اجتماعی هستند؛ اما متأسفانه در جاهایی می بینیم كه این مؤلفه ها با مشكلات جدی روبه رو است و بخش های حاشیه ای شهرهای استان به ویژه در محلات حاشیه ای شهر بندرعباس كه به گفته دانشگاه علوم پزشكی آمار كرونا در این محله ها روبه افزایش می باشد، از این نشاط اجتماعی محروم هستند.

رستگار ادامه داد: كارگران روزمزد و زنان سرپرست خانوار و افرادی كه معیشت آن ها به كار دست فروشی می گذرد، امكان درخانه ماندن برای آن ها وجود ندارد و بیشتر مشكلات این قشر از جامعه از نوع اقتصادی است كه به تبع آن فشار روحی و روانی بر آن ها وارد می كند و بر توانایی و عملكرد آن ها نیز تاثیر می گذارد.

عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان گفت: جدای از بحث های اقتصادی، اساسا خانه هایی كه در مناطق حاشیه وجود دارد، مثل یك خانه شیك و متوسط شهری نیست كه بتوان مدت زیادی در آن ماند، زیرا این خانه ها به قدری كوچك، محقر و خالی از امكانات اولیه است كه اگر ساكنان آن درآمدی هم داشته باشند، نمی توانند در این خانه های كوچك و بدون امكانات مناسب، برای پیشگیری از كرونا مدت زیادی دوام بیاورند.

رستگار اضافه كرد: درخانه هایی كوچك و با امكانات پایین كه میزان تماس افراد نیز بیشتر می باشد، بدیهی است كه كرونا نیز در این مناطق شیوع بیشتری داشته باشد و قدرت خرید لوازم بهداشتی مناسب برای ساكنان این مناطق نیز بسیار پایین است و از طرفی چون سبك زندگی گروه های ساكن در این مناطق كه عمدتا كارگر و سرپرست خانوار هستند، ریسك ابتلا را بالا می برد.

خصلت تقدیرگرایانه درمناطق حاشیه ای بندرعباس آسیب زاست

این جامعه شناس در سخنان پایانی خود در خصوص چالش های اجتماعی ناشی از ویروس كرونا به مفهوم تقدیرگرایی به عنوان یكی از خصلت های فرهنگی رایج در دنیا اشاره كرد و بیان داشت: این مفهوم نوعی باور فرهنگی متاثر از ساختارهای اجتماعی، واقعیت ها و شرایط فرهنگی است و آنچه تقدیرگرایی را در بین افراد تشدید می كند، احساس درماندگی و ناتوانی است.

رستگار گفت: در تمامی دنیا افرادی كه فقر و خشونت اقتصادی را به طور عمیق تجربه و افرادی كه زندگی های واقعی خود را برباد رفته می بینند اساسا تقدیرگراتر می شوند و كسی كه با فقر ساختاری دست و پنجه نرم می كند، یا كسی كه در زندگی چیز زیادی برای از دست دادن ندارد، طبیعی است ترس از دست دادن هم نداشته باشد؛ بنابراین این شخص از كرونا نمی ترسد و برای این دسته از افراد كرونا نیز مثل سایر بحران ها(فقر، بیكاری و اعتیاد) هم عرض قرار بگیرد.

به گفته این استاد دانشگاه هرمزگان، در سال های اخیر و به خصوص بعد از شیوع ویروس كرونا احساس تقدیرگرایانه قوت بیشتری به خود گرفته و در مناطق حاشیه ای بندرعباس نیز به دلیل پایین بودن سطح آگاهی ذهنی و سطح تحصیلات افراد این مفهوم وجود دارد، و نمی توان آن را منكر شد.

وی افزود: این خصلت تقدیرگرایانه درموضوع كرونا می تواند بسیار آسیب زا باشد، زیرا در صحبت هایی كه با گروه های حاشیه نشین شهری داشتم و پژوهشی را در این باره انجام دادم، چون معتقدند ته آن مرگ است و از این زندگی راحت می شوند به همین دلیل نیاز اعتقادی به رعایت نكات بهداشتی در خود نمی بینند، لذا ضرورت حمایت های اجتماعی از سوی مسوولان و نهادهای اجتماعی و فرهنگی در این مناطق را دوچندان می كند.

ضرورت مقابله موثر با نابرابری های اجتماعی و اقتصادی در مناطق حاشیه ای

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد بندرعباس نیز گفت: از ابتدای شیوع كرونا مهم ترین مساله ای كه خانواده ها را در استان هرمزگان را درگیر خود كرد، تحت تاثیر قرارگرفتن مشاغل و وضعت معیشتی آن هاست و با شیوع گسترده تر این بیماری در روزهای اخیر، این وضعیت ادامه دارد.

سیدرضا هاشمی زاده در گفت وگو با ایرنا افزود: كرونا از جمله پدیده های هزاره سوم است كه برای نخستین بار یك ویروس از خانواده كرونا، پاندومی جهانی(همه گیری جهانی) ایجاد كرده و پیامدها و تاثیرات منفی در مسایل و مشكلات اجتماعی و فرهنگی به ویژه برای قشرهای كم درآمد جامعه به وضوح قابل مشاهده است.

وی ادامه داد: با تغییرات گسترده و همه گیری سریع آن، جامعه امروزی نمی داند با این پدیده چگونه برخورد كند، بنابراین اگر برنامه درستی برای این موضوع نداشته باشیم در حوزه های مختلف دچار مشكلات بیشتری خواهیم بود.

این جامعه شناس ارتباطات بیان داشت: طبق هشدار مسوولان دانشگاه علوم پزشكی، محلات سورو، پیامبر اعظم، تپه الله اكبر، الهیه و كوی ملت در بندرعباس روند افزایشی بیشتری نسبت به دیگر مناطق این شهر در حوزه شیوع كرونا دارند و این مساله یك هشدار جدی در حوزه بهداشت و درمان و هم مسائل اجتماعی است.

هاشمی زاده با اشاره به روند صعودی كرونا درهرمزگان و اینكه كارگران و زنان سرپرست خانوار درمعرض این ویروس قرار دارند، عامل اساسی در افزایش آمار مبتلایان به كرونا در این محله ها را مسائل اقتصادی و معیشتی عنوان كرد و افزود: این مساله اهمیت مقابله مؤثر با نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و بهداشتی در این محلات را پررنگ تر كرده است.

مردم به حمایت های اقتصادی و نشاط اجتماعی نیاز دارند

این استاد ارتباطات با بیان اینكه؛ رسانه های استان به مشكلات اجتماعی و زیرساختی شهری مردم این محله ها و مناطق به ویژه منطقه تپه الله اكبر و شهرك پیامبراعظم(ص) بندرعباس به صورت عمیق و ریشه ای نپرداخته اند، گفت: ساكنان این مناطق از طبقات اجتماعی كم درآمدتر بوده و نیازمند حمایت های جدی هستند.

هاشمی زاده، یكی از نیازهای جدی مردم مناطق پرخطر وحاشیه ای كه دچار خسارت های كرونا شده اند را حمایت های اقتصادی و نشاط اجتماعی دانست و گفت: بسیاری از افراد در جامعه ما دچار روزمرگی شده اند درحالی كه با كاهش فشارهای اجتماعی تحمیل شده بر مردم و افزایش نشاط اجتماعی می توان از سطح افسردگی ناشی از مشكلات و ضررهای اقتصادی آن كاست.

وی یادآورشد: با توجه به كمبود امكانات بهداشتی درمانی در برخی از مناطق شهری و روستایی و اینكه فرهنگ مراجعه به مراكز درمانی در بین برخی از مردم كمتر است، رسانه ها می توانند در راستای توسعه سلامت مردم، مشكلات و كاستی ها را رصد و به صورت ویژه مطالبه گری كنند.

برچسب ها
- آسیب های اجتماعی
- ویروس كرونا
- بسته حمایتی
- هرمزگان
- بندرعباس
پروندهٔ خبری
- مدیریت استانی كرونا
- كرونا و قشرهای آسیب پذیر