آرمان ملی- رها معیری: طی دو دهه اخیر، با افزایش نرخ تورم در جامعه و مشكلات تامین مسكن و پیدا كردن شغل، یكی از مواردی كه با سرعت بیشتر از این مشكلات در نمودار با سمت بالا حركت می كند، سن ازدواج افرادی است كه نمی توان به آنها لقب جوان داد و باید در میانسالی فكر ازدواج كنند. البته این آمار در استان های مختلف متفاوت است و هرچه شهر بزرگتر باشد، سن میانگین سن ازدواج جوانان بیشتر می شود. در آماری كه اواخر سال گذشته سازمان ثبت احوال منتشر كرد، در سال 98 به ترتیب پنج استان تهران (32 سال)، البرز (31.5 سال)، مازندران (30.9 سال)، مركزی (30.8 سال) و فارس (30.8 سال) دارای بالاترین میانگین سن ازدواج در مردان بوده اند. همچنین به ترتیب 5 استان كشور از جمله سیستان و بلوچستان (25.8 سال)، خراسان جنوبی (27.3 سال)، هرمزگان (27.7 سال)، خراسان شمالی (27.9 سال)، یزد (28.3 سال) و گلستان (28.4 سال) دارای پایین ترین میانگین سن ازدواج در مردان بوده اند. در زنان نیز به ترتیب 5 استان كشور از جمله كرمانشاه (30.1 سال)، تهــران (28 سال)، البــرز (27.3 سال)، گــیلان (26.4 سال) و مازندران (26.2 سال) دارای بالاترین میانگین سن ازدواج در زنان بوده اند، همچنین به ترتیب 5 استان كشور نیز از جمله سیستان و بلوچستان (21 سال)، خراسان جنوبی (22.5 سال)، خراسان شمالی (22.7 سال)، هرمزگان (23.3 سال) و زنجان (23.6 سال) دارای پایین ترین میانگین سن ازدواج در زنان بوده اند. اما این آمار ظاهرا در سال 99 و 1400 با رشد نموداری بیشتری همراه بوده است.
نظرسنجی ها چه می گویند؟
طبق یك نظرسنجی كه وزارت ورزش و جوانان با استناد به نتایج افكار سنجی بر روی جامعه آماری انجام داده 60 درصد جوانان به ضرورت ازدواج تاكید دارند و 30 درصد جوانان نداشتن شغل را از دلایل تاخیر در ازدواج عنوان كرده اند. 33 درصد جوانان حتی با وجود پیدا شدن فرد مناسب و فراهم بودن شرایط اقتصادی تمایلی به ازدواج ندارند. 34. 9 درصد از جوانان بالا بودن هزینه های ازدواج، 30 درصد جوانان نداشتن شغل، 26. 3 درصد جوانان نیز ترس از ازدواج ناموفق را از دلایل تاخیر در ازدواج عنوان كرده اند. این درحالی است كه در سال 98 تعداد 533 هزار و 165 مورد ازدواج در كشور ثبت شده كه در سال 99 این رقم به 556 هزار و 699 مورد افزایش یافته كه این افزایش 5 درصدی به دلیل كرونا و حذف مراسم ها و كم شدن هزینه های ازدواج رقم خورده است. باید به این آمارها، گفته های علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی نیز اضافه كرد كه در اوایل خرداد گفته بود: «از 13 میلیون مرد و زن مجرد ایرانی 2.5 میلیون نفر آنان از سن ازدواج عبور كردند.» همچنین یك نظرسنجی دیگر كه توسط وزارت بهداشت در اوایل امسال انجام شده بود گویای این مساله است، 37 درصد جوانان كشور اعلام كرده اند كه انگیزه تشكیل خانواده را ندارند و انجام عمل ازدواج جزء لزومات زندگی آنها نیست. همه این آمارها، تنها یك پیام داد و آن ترس از ازدواج و رسیدن جوانان به مجردی دائم است و همین امر می تواند یك چالش عظیم دیگر برای كشور به وجود بیاورد و آن كاهش تولد و نیروی مولد جوان است. كارشناسان نام این چالش را «گرداب جمعیتی گذاشته اند و پیش بینی كرده اند كه تا سال 1440، روند جمعیتی كشور به صفر خواهد رسید.
ازدواج نكردن بهتر از زندگی چند ساله
اما از هر روی به این موضوع نگاه كنیم، كاهش ازدواج، یك موضوع اقتصادی است و شاید 30 درصد آن در گرو تغییر فرهنگ باشد. در این میان بسیاری از كارشناسان و صاحب نظران، دلیل اصلی عدم تمایل جوانان به ازدواج را تغییر باورهای فرهنگی و نگرانی آنها از آینده توصیف كرده اند. همان طور كه آنها باور دارند، با رشد بی سابقه قیمت مسكن در كنار دیگر اقلام زندگی، همچنین نبود شغل مناسب و با درآمد نسبی، امید به آینده را در میان جوانان كاهش داده و آنها زندگی تك نفر و تجرد قطعی را مناسب تر می دانند تا اینكه به دلیل مشكلات مالی و ناتوانی در هزینه های زندگی متاهلی، پس از چند سال زندگی مشترك در راهروهای دادگاه، جدایی را راه حل پایان مشكلاتشان كنند. شاید این ادعا را با گفته های فاطمه قاسم پور رئیس فراكسیون زنان مجلس شورای اسلامی بتوان تطبیق داد، او با اشاره بر تاثیر مشكلات اقتصادی در تمایل جوانان به ازدواج گفته است: «دو سوم از كسانی كه قصد ازدواج ندارند، مشكلات اقتصادی را عامل عدم تشكیل خانواده می دانند.»
دلایل عدم تمایل به ازدواج
در این میان یك آسیب شناس در موضوعات خانواده به «آرمان ملی» در رابطه با افزایش سن ازدواج می گوید: «در دهه 80 رشد اقتصادی منفی داشته و سن ازدواج افزایش یافت. میانگین سن ازدواج تا اواخر این دهه در مردان 28 سال و در زنان 24 سال بود.» جعفر بای افزود: «دلایل اجتماعی و طبقه افراد در ازدواج ها مهم است. یكی از اساسی ترین مشكلات مشكل تامین هزینه برای جوانان است و جوانان امنیت شغلی ندارند و ازدواج های خود را به تعویق می اندازند. تحصیلات باعث افزایش توقعات افراد می شود. جوانان خود هزینه های ازدواج را سنگین تر می كنند با عروسی های نامتعارف و توقعات بسیار بالا. سن ازدواج در جامعه ما برای دختران به 28 سال و برای پسران به 32 سال رسیده است. جوانان به دنبال سطح رفاه بسیار بالا در همان بدو ازدواج هستند.» وی در ادامه می افزاید: «همچنین بالا بودن آمار طلاق خود مانعی برای ازدواج است و نسبت طلاق به ازدواج در حال افزایش است و چون افراد شاهد طلاق های زیادی هستند تمایلی به ازدواج ندارند. در مناطق مرفه از هر سه ازدواج حتما یكی از آن ها به طلاق منجر می شود. در سوی دیگر ملاك درستی برای افراد وجود ندارد و توجه به ظواهر بسیار زیاد است. افراد باید به همدلی و اهمیت خانواده آگاه شوند. همچنین آمار طلاق عاطفی در كشور ما بسیار بالا است یعنی افراد با یكدیگر زندگی می كنند ولی دائما در حال نزاع و درگیری با یكدیگر هستند.»
وی در بخش دیگری از سخنانش می افزاید: «نگرش افراد با قانون نسبت به این پدیده عوض نمی شود باید بدانیم چرا برای جوانان ازدواج كنش خردمندانه ای نیست؟ ما از ازدواج تنها مسئولیت ساخته ایم در صورتی كه باید به مزایای آن بپردازیم. باید كاركردهای اجتماعی پیوند زوج ها فراهم شود. الان هم با اجبار قرار نیست این مشكل حل شود این یك مسئله فرهنگی است كه ما باید بسنجیم كجای فرهنگ ما دچار افراط و تفریط شده كه این چنین نتیجه ای را به وجود آورده است.»