همشهری- ساجده ودودی ـ روانشناس: همه ما می دانیم كه خوردن صبحانه مزایای بی شماری دارد و وعده غذایی مهمی است. صبحانه مهم ترین وعده غذایی به حساب می آید و كسانی كه این وعده غذایی را در برنامه روزانه خود می گنجانند، از سلامت بیشتری در طول زندگی خود برخوردارند. اگر شما روز را با خوردن صبحانه كامل شروع كنید، بیشتر احساس سرزندگی می كنید، انرژی بیشتری برای حركت و فعالیت دارید و این یعنی این كه كالری بیشتری می سوزانید. خوردن صبحانه باعث رشد مغز و تعادل سطح قند خون می شود. صبحانه همیشه به عنوان یك وعده غذایی مهم مطرح بوده زیرا می تواند نیاز روزانه شخص را تامین كند اما همواره از این وعده غذایی مهم غفلت می شود. باوجود اهمیتی كه صبحانه دارد، بسیاری از كودكان از خوردن صبحانه امتناع می كنند و این روند تا بزرگسالی ادامه دارد. بنابراین بزرگسالان زیادی وجود دارند كه صبحانه نمی خورند و معتقدند ما از كودكی چنین بوده ایم و حتی شاید شنیده باشید كه بسیاری از افراد برای لاغر شدن و تناسب اندام بهتر وعده غذایی صبحانه را حذف می كنند و در واقع این طور فكر می كنند كه با نخوردن صبحانه و خالی بودن شكم تا ظهر انرژی بیشتری مصرف شده و چربی بیشتری سوخت می شود.

درباره تأثیر صبحانه بر عملكرد روزانه، واضح است كه دانش آموزانی كه از وعده صبحانه استفاده می كنند به لحاظ رفتار مناسب امتیاز بالاتری كسب كرده و با افزودن هر نوع ماده غذایی اضافی، خلق آنها بیشتر بهبود پیدا می كند. با خوردن صبحانه، وضعیت بهداشت روانی كودكان و نوجوانان بهبود پیدا می كند و این تأثیر بدون درنظر گرفتن فاكتورهای دیگری چون درآمد خانواده، موقعیت اجتماعی - اقتصادی، میزان تمرینات ورزشی كودك، وزن و سایر بخش های رژیم غذایی او، اعمال می شود. بسیاری از افراد نمی دانند كه صبحانه همیشه به عنوان یك وعده غذایی مهم مطرح بوده، زیرا می تواند نیاز روزانه شخص را تامین كند اما همواره از این وعده غذایی مهم غفلت می شود. پس برای این كه این وعده غذایی را همیشه داشته باشیم باید از كودكی به خوردن صبحانه عادت كنیم.

از سوی دیگر با توجه به اهمیت صبحانه، بعضی از خانواده ها از هر طریقی كودكان خود را به صبحانه خوردن وادار می كنند. این همان نقطه آغاز اشتباه والدین و صدمه زدن به روان كودك است. والدین به كودك خود می گویند «اگر صبحانه نخوری خنگ می شوی و درس را نمی فهمی» و در دادن صبحانه به فرزندان خود اجبار و اصرار دارند. حتی اگر كودكان شب قبل دیر خوابیده باشند و ظهر بیدار شده باشند، بازهم اصرار دارند یك وعده غذایی به عنوان صبحانه به كودك خود بخورانند. این اصرار و رفتار والدین باعث می شود ارتباط كودك را با آن غذا خراب كنند، درست است كه به او مواد غذایی رسانده اند اما از لحاظ روانی به او آسیب زده اند و اقدام تخریب كننده ای انجام داده اند.

مهم تر از این كه ما چه چیزی به كودك خود برای خوردن می دهیم، این است كه روان او را در چه وضعیتی قرارمی دهیم. آیا ما الگوی مناسبی هستیم و والدینی هستیم كه صبح خود را موظف به خوردن صبحانه می دانیم یا اینكه جزو والدینی هستیم كه خودمان صبحانه نمی خوریم اما می خواهیم این كمبود را در فرزندانمان جبران كنیم و آنها را به كاری واداركنیم كه از ما یاد نگرفته و در ما ندیده اند. حتی بعضی والدین، فرزندان خود را وادار به خوردن خوراكی هایی می كنند كه خودشان آن را دوست ندارند، درحالی كه شاید بسیاری از مواد غذایی سازگار با روحیات كودك ما نیستند. بنابراین باید خوردن صبحانه را برای كودكان به گونه ای برنامه ریزی كنیم كه از نظر روانی آنها از این وعده غذایی فراری نباشند. سبك زندگی افراد می تواند به سلامت روان آنها بسیار كمك كند.

ما باید با آگاهی و كسب اطلاعات بتوانیم نسبت به شرایط زندگی خود آن را بومی سازی كنیم. باید ببینیم صبحانه به عنوان فرصتی برای شروع روز چه تأثیر روانی ای روی ما می گذارد تا شرایط داخلی بدن با شرایط بیرونی به تعادل و سازگاری برسد. برای داشتن یك وعده صبحانه ایده آل باید تلفن همراه را كنار بگذاریم، تلویزیون را خاموش كنیم و با اعضای خانواده به خوردن صبحانه بپردازیم. از كودكان خود درباره اینكه آیا دیشب خواب دیده اند یا در طول روز چه كاری قرار است انجام دهند، به گفت وگو بنشینیم. بعد از صبحانه آنها را در آغوش بگیریم و ببوسیم. درواقع صبحانه را وسیله ای برای برقراری ارتباط های بین فردی و روانی قرار دهیم.

نكته ای كه باید در خوردن صبحانه به آن توجه كرد این است كه باید زمینه ای را فراهم آوریم تا كودكان و نوجوانان در هر سنی كه قرار دارند، بتوانند ساعات بیولوژیك بدن خود را پیدا كنند. همه كودكان و نوجوانان نمی توانند صبح زود بیدار شوند و سرحال باشند، بعضی ساعت بیولوژی بدنشان شب است. مسئله دیگر این كه باید مدام در فكر روده، معده و حس چشایی فرزندان باشیم و به این توجه كنیم كه اول صبح به خوردن كدام خوراكی تمایل دارند. به شیرینی، مایعات گرم یا سرد، صبحانه گرم یا سرد؟ این موضوعات در بدن هر فردی تفاوت دارد. پس باید رفتار و عملكرد ما به گونه ای باشد كه ارتباط فرزندانمان با غذا بهتر شود. این اقدام باعث می شود راحت تر مواد غذایی سالم را به آنها برسانیم. اگر شما در آغاز روز ظرف روانی فرزندان را پر كنید آنها ظرف جسم خود را به راحتی پر می كنند.

همچنین باید به نقش تغذیه در كاهش استرس اشاره كرد. تغذیه سالم نقش حیاتی در افزایش توانایی بدن برای مقابله با بار استرس اضافی دارد. صبحانه می تواند به عنوان نخستین وعده غذایی یكی از پیشتازان كاهش استرس در وعده های غذایی باشد. استرس و اضطراب یكی از مواردی است كه اگر كنترل نشود، سلامت روان را به خطر می اندازد زیرا استرس و اضطراب می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و نیاز بدن به مواد مغذی خاص را افزایش دهد. یك رژیم غذایی متعادل در صبحانه می تواند در طول زمان، به افزایش تمركز، هوشیاری، انرژی بالا و كاهش استرس كمك كند. حتی می توانیم صبحانه را به گونه ای برای كودكان و اهالی خانواده آماده كنیم تا شروعی خوب برای آغاز روز باشد. این وعده غذایی باید بدون تلفن همراه و فضای مجازی، در آرامش كامل، بدون سخن گفتن از اتفاقات تلخ و شرایط بد سپری شود تا فضای امنی برای اعضای خانواده ایجاد شود. در مجموع، مصرف صبحانه به صورت معنی دار با علائم روانپزشكی و روابط خوب خانوادگی و اجتماعی ارتباط دارد.