در همایش "همه گیری كووید 19 و گروه های آسیب پذیر":

" آسیب های كرونا بر روی كودكان و پیامدهای آن " بررسی می شود

شیوع پاندمی كووید در ایران و دیگر كشورهای دنیا، گروه های بسیاری را متاثر كرد و یكی از گروه هایی كه در این همه گیری، آسیب های زیادی را تحمل كرد، اما كمتر مورد توجه قرار گرفت، گروه كودكان بود، به همین دلیل برای بررسی تاثیرات همه گیری كووید 19 بر روی كودكان، با دكتر " منصوره كریم زاده" عضو هیات علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی به گفت وگو نشستیم تا بیشتر با ابعاد این موضوع آشنا شویم.

دكتر كریم زاده عضو هیات علمی گروه رشد و پرورش كودكان پیش از دبستان دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در ارتباط با این موضوع، بر اهمیت بررسی تاثیرات كووید 19 بر روی كودكان تاكید كرد و گفت: كودكان و به خصوص كودكان پیش از دبستان در زمان همه گیری كووید 19 از جنبه های مختلف اجتماعی، روانی، جسمی، خانوادگی، اقتصادی و به ویژه آموزش، آسیب دیدند.

وی افزود: با وجود اینكه حدود 18 الی 20 نهاد همچون بهزیستی و آموزش و پرورش متولی آموزش كودكان پیش از دبستان هستند، فضایی برای آموزش آنان ایجاد نشد و باعث محروم شدن این گروه از كودكان از آموزش رسمی شد، در حالی كه آموزش و پرورش از طریق سامانه هایی مثل سامانه شاد، توانست خلا نبود كلاس های حضوری را برای مقاطع ابتدایی تا پایان دبیرستان جبران كند و این گروه ها از طریق كلاس های مجازی از فضای آموزش رسمی محروم نشدند.

در دوره همه گیری كووید 19 با افت كمی و كیفی آموزش مواجه بودیم

دكتر كریم زاده كه با توجه به حوزه تخصصی شان بیشتر بر روی كودكان پیش از دبستان مطالعه كرده، در ادامه توضیح آسیب های حوزه آموزش گفت: « در دوره كرونا، كودكان با افت كمی و كیفی آموزش مواجه بودند ».

وی در این باره تصریح كرد: چون آموزش در دوره پیش دبستانی یا پیش از دبستان به صورت تعاملی و با هدف رشد همه جانبه كودكان و نه صرفا در یك بعد شناختی صورت می گیرد و این دوره یكی از مهترین دوره های است كه كودك از جنبه های شناختی، عاطفی، اجتماعی، هیجانی و حتی اخلاقی، به آمادگی و رشد همه جانبه ای می رسد و برای ورود به دبستان و آموزش رسمی آماده می شود، لذا دایر نبودن كلاس های آموزشی در دوره همه گیری كووید 19، از تحقق این اهداف جلوگیری كرد و شاهد افت كیفیت آموزش در این دوره بودیم.

وی همچنین عامل دیگر تاثیرگذار در كاهش كیفیت آموزش در دوره همه گیری كووید 19 را ارائه آموزش در فضای مجازی عنوان كرد و گفت: « قطعا كیفیت آموزش در بستر مجازی با كیفیت آموزش حضوری به خصوص برای گروه سنی پیش از دبستان كه قرار است تمام اهداف آموزشی از طریق بازی و تعامل محقق شود، بسیار متفاوت است ».

وی افزود: در فضای مجازی ارتباط یك طرفه است و ارتباط تعاملی صورت نمی گیرد، رشد اجتماعی كودك آسیب می بیند و باعث ضعف مهارت های ارتباطی در كودك می شود، بنابراین « فضای مجازی و ضعف های ارتباطی آن، باعت افت كیفی آموزش در این دوره شده است ».

كریم زاده در رابطه با عوامل ایجاد كننده افت كمی آموزش خاطرنشان كرد: «عدم فعالیت موسسات آموزشی خصوصی، تعطیلی و ورشكسته شدن برخی از آنها، عدم بازگشایی مهدكودك ها و مراكز دیگری همچون شهرداری ها كه در حوزه آموزش پیش از دبستان فعالیت می كردند، افت كمی مراكز آموزشی را به دنبال داشت ».

این استاد دانشگاه در رابطه با چرایی افت كمی مراكز آموزشی افزود: به دلیل عدم امكان ارائه خدمات، تقریبا یك سوم این مراكز ورشكسته شدند و در نتیجه افت كمی مراكز آموزش را شاهد بودیم و این موارد كودكانی كه در بافت روستایی بودند را بیشتر تحت تاثیر قرار داد، چون شاید در محیط های شهری، مراكز آموزشی به صورت محدود از طریق امكانات آنلاین توانستند برخی از خدمات را به كودكان ارائه دهند كه در بافت های روستایی این امكان كمتر وجود داشت، بنابراین علاوه بر افت كمی آموزش، بی تعادلی یا نابرابری در بهره مندی از امكانات آموزشی را نیز مشاهده می كنیم.

در دوره همه گیری كووید 19، انواع كودك آزاری در خانواده ها افزایش یافته است

مدیر گروه رشد و پرورش كودكان پیش از دبستان دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بعد دیگری كه باعث آسیب بر روی كودكان شده است را در بستر خانواده مطرح كرد و گفت: « در دوران كرونا تعاملات خانوادگی تحت تاثیر مشكلات اقتصادی، اجتماعی و عاطفی قرار گرفته است ». تعاملات خانوادگی كمتر شده، تنش ها و خشونت های خانوادگی افزایش یافته و به طبع آن خشونت با كودكان افزایش یافته است، چنانچه طبق آمار موجود، انواع كودك آزاری مثل خشونت كلامی، پرخاشگری، بی توجهی، سركوفت زدن در خانواده ها بیشتر شده است. حتی شاید خیلی از این كودكان به خاطر ضعف اقتصادی یا ضعف در احیای بسترهای آموزشی، دیگر امكان ورود به فضاهای آموزشی را نداشته باشند.

كریم زاده ادامه داد: ساختار خانواده ها مثل تك سرپرست بودن، وضعیت اقتصادی خانواده ها، داشتن پس انداز، میزان آن، از دست دادن كار و بیكاری والدین، امكان دوركاری و... نیز هر كدام اثرات متفاوتی بر روی كودكان داشته و بنابراین شرایط خانواده ها از نظر ساختاری و وضعیت اقتصادی از جنبه های مختلف روی كودكان اثر گذاشته است.

كاهش رشد اجتماعی كودك و ضعف در مهارت های ارتباطی از آسیب های اجتماعی دوران همه گیری كووید 19 است

وی همچنین به عنوان عضو رصدخانه اجتماعی كووید 19، به بیان آسیب های اجتماعی كه كرونا بر روی كودكان داشته پرداخت و گفت: تاثیر منفی در رشد اجتماعی كودكان و ضعف در مهارت های ارتباطی آنان به دلیل نبود كلاس های حضوری، استفاده بیش از اندازه و رها شده كودكان از فضاهای مجازی و شبكه های آنلاین از آسیب های اجتماعی دوران همه گیری كووید 19 است.

كریم زاده، سوء تغذیه شامل ضعف در تغذیه و چاقی را از پیامدهای جسمی دوران همه گیری كووید 19 دانست و گفت: « عدم فعالیت و جنب و جوش كودك باعث چاقی و وضعیت نامناسب اقتصادی خانواده، سبب ضعف در تغدیه كودكان می شود ».

وی در ادامه به آسیب های روانی نیز اشاره كرد و افزود: كودكان در دوره همه گیری كووید 19، با مشكلات روانی مثل افسردگی های خفیف، افزایش اختلال های وسواس به دلیل رعایت وسواس گونه مسائل بهداشتی توسط خانواده ها، گوشه گیری، اضطراب و نگرانی روبه رو بودند.

باید پروتكل های مداخله ای برای احیا و بازتوانی افراد آسیب دیده طراحی شود

این عضو هیات علمی دانشگاه همچنین، به مشكل اساسی دیگری در زمینه آسیب های همه گیری كووید 19 بر روی كودكان اشاره كرد و گفت: متاسفانه ما فاقد پروتكل های بازسازی و احیای آسیب ها در دوره كرونا یا بیماری های مشابه برای كودكان هستیم، لذا ضرورت وجود پروتكل هایی كه به بررسی اختلال های بعد از ضربه می پردازد به شدت احساس می شود.

كریم زاده افزود: « در واقع بیماری كووید 19 مثل اختلال ptsdاست كه به آن اختلال پس از ضربه می گوییم و ممكن است در این موارداختلالاتی را ببینیم كه هیچ پروتكل مداخله ای برای بازتوانی آن پیش بینی نكرده ایم. نكته مهم دیگر این است كه نبود این پروتكل های مداخله ای برای كودكان دارای نیازهای ویژه و خاص، نسبت به كودكان عادی، آسیب زننده تر است ».

تمركز اصلی برای كاهش آسیب های همه گیری كووید 19 بر روی كودكان، در حوزه آموزش و سلامت باشد

عضو رصدخانه اجتماعی كووید 19 در بخش پایانی سخنانش به راهكارهای كاهش آسیب های كرونا بر گروه های خاص اشاره كرد و گفت: با توجه به واكسیناسیون كرونا كه در حال اجراست، به نظر می رسد ما ظرف چند ماه آینده از كرونا عبور كنیم و وارد دوران پسا كرونا شویم و به همین دلیل باید بیش از توجه به مسائل اقتصادی و... بخش اعظم تمركزمان بر حوزه آموزش و سلامت گروه های مختلف سنی باشد.

كریم زاده درباره اهمیت بعد آموزش و سلامت افزود: همه موارد ذكر شده را می توان در دو بعد آموزش و سلامت گنجاند. به عبارت دیگر، سلامت؛ مجموعه سلامت روانی، سلامت اجتماعی، سلامت عاطفی و سلامت جسمی را در بر گرفته و خود آموزش هم در خدمت سلامت قرار می گیرد.

وی تصریح كرد: بهتر است حداقل در این دوره باقیمانده، به تمهیدات در حوزه آموزش به خانواده، مدیریت در استفاده از بسترهای مجازی برای پیشگیری از آسیب های بیشتر در حوزه های مختلف سلامت كودكان اندیشید و بعد سراغ كاهش آسیب های اقتصادی مثل این كه چگونه می توان خانواده های آسیب دیده را احیا كرد، رفت. البته منظور این نیست كه مسائل اقتصادی كم اهمیت هستند، بلكه باید در نظر بگیریم حل مسائل اقتصادی بیشتر به سیاست های اقتصادی كلان جامعه برمی گردد.

كریم زاده ادامه داد: « حداقل در این دوره می توان با ارائه آموزش های مناسب، از طریق آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، رسانه ها، سازمان بهزیستی، از پیشرفت و تداوم آسیب ها جلوگیری كرد و با كمك نهادهای مسئول و ارائه برنامه های كوتاه مدت و میان مدت به احیا و بازتوانی افراد آسیب دیده كمك كرد».

وی افزود: با توجه به بررسی وضعیت موجود، وخامت و حوزه هایی كه در آن وخامت وجود دارد و تعیین مولفه های اصلی میتوان برنامه ارائه داد. مثلا اگر قرار باشد در بخش آموزش برای كودكان كار شود، باید ببینیم چه بسترهای وجود دارد، چكار می توان كرد؟ آیا باید به خانواده ها مشاوره دهیم؟ آیا بهتر است روی تربیت مربی ها تمركز كنیم و به آنها آموزش دهیم؟ و باید این مساله را در نظر داشت نمی توان ادعا كرد، قادر به ترمیم همه بخش های آسیب دیده هستیم، بلكه باید به صورت واقع بینانه در بخش هایی كه امكان پذیر است، پروتكل های مداخله ای طراحی كنیم.

گفتنی است؛ همایش "همه گیری كووید 19 و گروه های آسیب پذیر"، به همت بسیج جامعه پزشكی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در تاریخ سوم مردادماه امسال برگزار می شود و محورهای همایش شامل «كرونا و سالمندان، كرونا و كودكان (كودكان كار، دانش آموزان)، كرونا و معلولیت و ناتوانی جسمی و روانی، كرونا و زنان (زنان سرپرست خانوار، زنان باردار)، كرونا و زندانیان » و بخش ویژه آن، گزارش موارد خاص از همه گیری كووید 19 می باشد.

انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: شاهی - نعیمی پور