به گزارش ایسنا، اختلال سوء مصرف مواد مخدر در زنان بسیار كم تر از مردان است؛ اما اعتیاد به دلیل موقعیت و نیازهای ویژه زنان، پیامدهای منفی گسترده ای در آن ها دارد و توجه به مساله اعتیاد زنان بسیار ضروری است.

وسوسه یا ولع مصرف مواد مخدر، مهم ترین عامل در بازگشت افراد به مواد، پس از ترك است. این وسوسه امكان تمركز فرد بر مسائل دیگر را از او می گیرد و عدم مواجهه مناسب با آن موجب لغزش و بازگشت فرد به مصرف مواد مخدر می شود. بررسی ها نشان داده كه زنان بیشتر از مردان مستعد تجربه ولع و متعاقب آن لغزش هستند.

با توجه به اهمیت این موضوع پژوهشگران با انجام یك مطالعه عوامل خانوادگی، اجتماعی و محیطی آشكارساز وسوسه را در زنان دچار اختلال سوء مصرف مواد مورد بررسی قرار دادند.

برای انجام این تحقیق 40 نفر از زنان وابسته به مواد مراجعه كننده و مقیم در یك كمپ ترك اعتیاد، طی سال های 1397 و 1398 با روش مصاحبه، بررسی شدند. همچنین در همان بازه زمانی با سه گروه از افرادی كه در فرآیند درمانی این زنان نقش داشتند، مصاحبه انجام شد. این سه گروه شامل چهار نفر از اعضای با سابقه پاكی یك سال و بالاتر انجمن معتادان گمنام، دو نفر از مددكاران كمپ، با سابقه پاكی سه سال و بالاتر و دو مددكار فردی و یك مددكار خانوادگی بدون سابقه سوء مصرف مواد، بودند.

در مصاحبه از شركت كنندگان خواسته شد، تمامی عواملی كه باعث وسوسه آن ها می شود را بیان كنند. محتوای مصاحبه ها پس از پیاده سازی، تحلیل، دسته بندی و كد بندی شدند.

میانگین سنی مشاركت كنندگان در این تحقیق، 29.3 سال بود و در رده سنی 13 تا 50 سال قرار داشتند. 42.5 درصد از آن ها مطلقه، 27.5 درصد مجرد و 30 درصد نیز متاهل بودند. 80 درصد آن ها حداقل یك فرزند داشتند و جنسیت اكثر فرزندان دختر بود. نیمی از آن ها بیكار و نیمی دارای شغل بودند كه از بین آن ها تنها پنج درصد شغل رسمی و مابقی مشاغلی مانند آرایشگری، نظافت منزل و پرستاری از سالمندان داشتند. اكثر افراد (67.5 درصد) تحصیلات زیر دیپلم داشتند و تنها یك فرد تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر داشت.

بر اساس بررسی های این مطالعه، عوامل خانوادگی كه باعث ایجاد وسوسه در زنان در حال بهبودی از اعتیاد می شود، در سه دسته عوامل شناختی، عوامل عاطفی هیجانی و عوامل رفتاری قرار دارند.

عوامل شناختی كه باعث وسوسه می شوند، شامل «ناباوری و ناامیدی خانواده نسبت به پاك ماندن فرد»، «بی اعتمادی و شك مكرر نسبت به فرد»، «افكار انتقام جویانه نسبت به فرد در حال بهبود»، «عدم تمایل به بهبودی فرد» و «تردید و اختلاف نظر نسبت به فرآیند بهبودی فرد» هستند.

عوامل عاطفی-هیجانی كه در وسوسه فرد نسبت به مصرف مجدد مواد مخدر نقش دارند، «تجربه هیجانات و احساسات منفی نسبت به فرد در حال بهبود»، «هیجانات و احساسات منفی نسبت به فرآیند بهبودی» و «هیجانات و احساسات منفی نسبت به پاك ماندن فرد در حال بهبود» هستند.

مصاحبه با شركت كنندگان در این مطالعه نشان داد كه رفتارهایی مانند «محدودیت افراطی فرد»، «بی پول كردن فرد و تحت فشار قرار دادن او از نظر مالی»، «خشونت فیزیكی و یا روانی»، «اظهار ناامیدی نسبت به پاكی فرد»، «بیان نامناسب شك و بی اعتمادی نسبت به فرد»، «بیان نامناسب انتظارات و توقعات معقول و یا نامعقول»، «بد قولی و بد عهدی نسبت به وعده های داده شده»، «عدم وجود یا عدم استمرار تحسین و تشویق فرد در حال بهبود»، «بی اقتداری والدین»، «طرد آشكار از سمت خانواده»، «بی تفاوتی نسبت به سلامت جسمی و روانی فرد»، «بی تفاوتی نسبت به مشكلات دوران پاكی»، «ناپایداری رفتاری»، «مصرف مواد توسط اعضای خانواده در مقابل فرد در حال بهبود»، «رفتارهای تبعیض آمیز»، «پیشنهاد مصرف به فرد» و «عدم یا سوء مدیریت میزان دسترسی فرد به تلفن همراه» رفتارهایی بودند كه فرد را به مصرف مجدد مواد مخدر وسوسه می كردند.

در این مطالعه عنوان شد كه «دسترسی آسان مواد مخدر»، «افراد دچار سوءمصرف غیرآشكار»، «محیط پیشنهاد دهنده»، «افراد دچار سوء مصرف آشكار» عوامل اجتماعی هستند كه می توانند فرد را به مصرف مواد مخدر وسوسه كنند.

بررسی های این مطالعه حاكی از این است كه عوامل محیطی نیز در وسوسه افراد در حال بهبود نقش دارد. این عوامل شامل «اوقات زمانی خاص»، «مكان های خاص»، «شرایط آب وهوایی خاص»، «مناسبت های ویژه» در وسوسه افراد به مصرف مجدد دخیل هستند.

پژوهشگران این مطالعه معتقدند كه بررسی ها و پژوهش های بیشتری در مورد موضوع وسوسه مصرف مجدد مواد توسط زنان، نیاز است.

این محققان می گویند: با شناسایی عوامل آشكارساز وسوسه در زنان وابسته به مواد و تنظیم پروتكل های درمانی جدید در این زمینه، می توان از بروز وسوسه و لغزش در زنان پیشگیری كرد.

در انجام این تحقیق ضحی حاجیها، هادی بهرامی احسان و رضا رستمی؛ پژوهشگران گروه روان شناسی دانشگاه تهران مشاركت داشتند.

یافته های این مطالعه بهار سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «عوامل خانوادگی، اجتماعی و محیطی آشكارساز وسوسه در زنان وابسته به مواد در شهر تهران» در فصل نامه علمی اعتیاد پژوهشی منتشر شده است.

این مقاله برگرفته از رساله دكتری ضحی حاجیها در دانشگاه تهران است كه توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر مورد حمایت مالی قرار گرفته است.

انتهای پیام