به گزارش ایسنا، آمارهای سال 2020 نشان داده كه ایران از نظر شادكامی در بین 153 كشور در جایگاه 118 و از لحاظ شاخص نابرابری جنسیتی در بین 189 كشور در رتبه 113 قرار دارد و این نشان دهنده جایگاه نگران كننده كشور در این شاخص ها است.

سازمان جهانی بهداشت، شادكامی را به عنوان عامل مهمی در مفهوم سلامت و برخی كشورها آن را به عنوان شاخصی برای سنجش كیفیت زندگی عنوان می كنند. بر اساس گزارش جهانی شادی در سال 2020 ایران از نظر شاخص شادكامی اندكی بالاتر از چارك ناشادترین كشورهاست.

مفهوم نابرابری جنسیتی به معنای توزیع نابرابر ثروت، قدرت و مزایای جامعه میان زنان و مردان است. نابرابری جنسیتی یك ویژگی غالب در كشورهای در حال توسعه است و به اشكال مختلف به صورت نابرابری در درآمد، دستیابی به فرصت ها، آموزش، دسترسی به اشتغال رسمی، موقعیت های مدیریتی و سیاسی و بالاخره نابرابری در قدرت چانه زنی در درون خانواده ظاهر می شود.

بر اساس گزارش مدیركل بین الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در آخرین گزارش سال ٢٠١٧ مجمع جهانی اقتصاد در خصوص شكاف جنسیتی به عنوان شاخصی از نابرابری؛ رتبه ایران در میان ١٤٤ كشور در شاخص اقتصاد برابر با ١٤٠، در زمینه آموزش ١٠٠، در سلامت و بقا ١٣٥ و در مشاركت سیاسی زنان ١٣٦ بوده است كه همگی نشانگر نامناسب بودن وضعیت ایران در این زمینه است.

با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران با انجام مطالعه ای شادكامی و نابرابری جنسیتی را در سطح استان های كشور بررسی كردند و ارتباط این دو شاخص را با یكدیگر مورد ارزیابی قرار دادند.

این مطالعه به صورت كمی و از نوع مطالعات اكولوژیك است. داده های مورد نیاز در خصوص نابرابری جنسیتی و شادكامی از مطالعات دیگری كه در گذشته انجام شده (در بازه زمانی سال های 1387 تا 1391)، استخراج شده است. همچنین داده های سایر متغیرهای زمینه ای مستخرج از مطالعات ملی و سالنامه آماری كشور بود.

بررسی های این مطالعه نشان داد كه میانگین نمره شادكامی كل كشور 3.43 بوده و استان های زنجان و یزد به ترتیب بیشترین و كم ترین میانگین شادكامی را در بین استان های كشور داشتند. همچنین استان های گلستان، بوشهر، هرمزگان و كردستان از میزان شادكامی بالاتر از میانگین برخوردار هستند.

در این بررسی مشخص شد كه در خصوص شاخص نابرابری جنسیتی، بالاترین میزان نابرابری در استان سیستان و بلوچستان و كم ترین میزان نابرابری در استان های گیلان و زنجان است. استان های كهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان نیز از میزان نابرابری بیشتری نسبت به سایر استان ها برخوردار بودند. اما این شاخص در استان های آذربایجان شرقی، اصفهان، اردبیل و خراسان رضوی به یك میزان و در حد مطلوب تری نسبت به سایر استان ها قرار داشت.

طبق این نتایج نرخ مشاركت اقتصادی كشور 38.2 درصد بود و بالاترین نرخ مربوط به استان اردبیل 43.7 و پایین ترین میزان مربوط به استان سیستان و بلوچستان است. مشاركت اقتصادی كشور برای زنان استان اردبیل با میزان 19.6 درصد بیشترین و در استان مركزی با میزان 8.1 درصد كم ترین است.

نرخ باسوادی كل كشور 84 درصد است. بالاترین نرخ با سوادی زنان و مردان مربوط به استان تهران و كم ترین مقدار در استان سیستان و بلوچستان است.

طبق بررسی ها میانگین نرخ بیكاری كل كشور 11 درصد بود. بالاترین نرخ بیكاری به تفكیك جنسیت، در زنان استان كهگیلویه و بویر احمد و مردان استان كرمانشاه و كم ترین نرخ بیكاری مربوط به زنان استان های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و مردان استان كرمان است.

میزان رضایت از زندگی كلی در زنان كشور 1.24 و در مردان 1.47 است. بیشترین میزان رضایت از زندگی در مردان استان كهگیلویه و بویر احمد و استان قم و كم ترین میزان رضایت از زندگی مربوط به زنان استان ایلام و استان كرمان است.

بررسی ها نشان می دهد كه امید به زندگی در استان های تهران و البرز بیشتر از سایر استان ها است (بالاتر از 76 سال) و در استان های هرمزگان و خراسان شمالی كم تر از سایر استان ها (71 سال) است. تنها استان با امید به زندگی كم تر از 70 سال، استان سیستان و بلوچستان (67.45 سال) است.

بیشترین میزان GDP یا تولید ناخالص داخلی اختصاص یافته، برای استان تهران و كم ترین مقدار مربوط به خراسان جنوبی است. طبق بررسی ها استان كهگیلویه و بویر احمد، توسعه یافته ترین استان ایران و استان كردستان پایین ترین میزان توسعه یافتگی را دارد.

بر اساس بررسی های این مطالعه؛ بین نابرابری جنسیتی و شادكامی در استان های بررسی شده، ارتباط معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین متغیرهای زمینه ای مورد بررسی، مثل نرخ مشاركت اقتصادی در زنان و مردان، میانگین سنی جمعیت، سطح سواد زنان و مردان، امید به زندگی، تولید ناخالص داخلی، نرخ بیكاری، رضایت از زندی و توسعه یافتگی استان، با شاخص شادكامی ارتباط معناداری یافت نشد.

با این وجود، بین میانگین سنی كل استان ها، میانگین سنی زنان، میانگین سنی مردان و نابرابری جنسیتی رابطه معنادار و معكوس مشاهده شد. به این معنا كه هرچه میانگین سنی در یك استان بالاتر باشد، میزان نابرابری جنسیتی كم تر است و بالعكس.

پژوهشگران این تحقیق می گویند: به نظر می رسد چنانچه این مطالعه با حجم نمونه بیشتر تكرار شود (مانند سطح شهرستان) احتمالا می تواند نتایج متفاوتی یافت شود. همچنین تعمیم یافته های این مطالعه كه حاصل یك بررسی اكولوژیكی است، به سطح فردی، مردود است. لذا پیشنهاد می شود كه فرضیه رابطه بین نابرابری جنسیتی و شادكامی یكبار دیگر، این بار در سطح فردی، مجددا توسط محققان بعدی بررسی شود.

این محققان معتقدند: از آنجا كه مطابق با گزارشات بین المللی، ایران وضعیت نامناسبی در هر دو شاخص شادكامی و نابرابری جنسیتی دارد؛ لازم است اقدامات مؤثر، هدفمند و نظام مندی برای ارتقای وضعیت آن ها انجام گیرد. با توجه به چند بعدی بودن مقوله شادكامی و همچنین نابرابری های جنسیتی، لازم است كه در همه مراحل اعم از تحقیقات، سیاست گذاری و برنامه ریزی، رویكرد بین بخشی و با مشاركت كلیه ساختارها و نهادهای دخیل از جمله واحدهای آموزشی، بهداشتی، اقتصادی، فرهنگی مدنظر قرار گرفته و در زمینه های مختلف از جمله تدوین برنامه های آموزش و مهارت افزایی به ویژه در نقاط محروم، توانمندسازی زنان به ویژه در عرصه های سیاسی و مدیریتی و افزایش توانمندی آن ها در انتخاب های استراتژیك، ایجاد فرصت های اشتغال جهت كاهش نرخ بیكاری و توجه به مقوله تبعیض مثبت، تدوین برنامه های فرهنگی طولانی مدت برای كمرنگ كردن باورهای كلیشه ای، ایدئولوژی ها و نگرش های جنسیتی درباره نقش و جایگاه زن تلاش شود تا به صورت مستقیم و غیرمستقیم زمینه ساز ارتقاء عدالت، سلامت روان، بهره وری و بهبود تولید ناخالص داخلی و توسعه پایدار شود.

در انجام این تحقیق سارا شهبازی، مریم تاجور، زینب خالدیان و حسین درگاهی از پژوهشگران گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت و میرسعید یكانی نژاد، استاد گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی دانشگاه علوم پزشكی تهران مشاركت داشتند.

یافته های این مطالعه زمستان سال 1399 به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «ارتباط بین نابرابری جنسیتی و شادكامی در استان های ایران: یك مطالعه اكولوژیكی» در مجله دانشكده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی منتشر شده است.

انتهای پیام