چرایی ترس سالمندان از تزریق واكسن

دكتر بهنام شریعتی
روانپزشك
در اوج اخبار تلخ مربوط به كرونا و نگرانی های اقشار مختلف در مورد كندی روند واكسیناسیون، خبر عدم مراجعه حدود 30 درصد واجدین شرایط واكسیناسیون، كه فعلاً شامل افراد بالای 60 سال می شود، قابل توجه است. این عدم مراجعه در گروه های هدف را می توان از جنبه های مختلف مورد توجه قرار داد.
كمتر بودن ارتباطات اجتماعی سالمندان، ناآشنایی با تكنولوژی، عدم دسترسی به مراكز درمانی با توجه به محدودیت های سالمندی و محدودیت های دسترسی، ابهام در اطلاع رسانی و نگرانی های مرتبط با ابتلا به كرونا كه بسیاری از سالمندان را در یك سال و نیم گذشته خانه نشین كرده، ممكن است از جمله دلایلی باشند كه موجب تعلل این افراد در مراجعه به مراكز واكسیناسیون می شوند.
اما اگر به اطراف خود بنگریم موارد زیادی را مشاهده می كنیم كه با وجود آگاهی و توانایی در مراجعه بازهم حاضر به تزریق واكسن نیستند. ممكن است معدودی از این افراد درگیر تئوری های توطئه باشند و درصدی نیز به دلیل ناامیدی و اختلالاتی مثل افسردگی تمایلی به تجویز واكسن نداشته باشند ولی درصد قابل توجهی از این افراد صرفاً مردد هستند و لازم است منابعی داشته باشند تا بر این تردید غلبه كنند. برخی از مهم ترین منابع مورد اعتماد مردم در جامعه شامل دولتمردان و سایر سیاستمداران(مخالف)، پزشكان و پرسنل بهداشتی-درمانی، رسانه ها و افراد مشهور می باشند. هرچند در این یادداشت كوتاه فرصت پرداختن به ریشه ها وجود ندارد ولی در سال های گذشته متأسفانه اعتماد جامعه به این اقشار كمتر شده است.
اگر عزم جدی برای واكسیناسیون افراد مردد وجود داشته باشد لازم است حاكمیت از تمام منابع خود برای اقناع آنها استفاده كند. در این راه رویكرد فعال تر(مثل تماس یا مراجعه حضوری)، كمك گرفتن از خانواده سالمندان، داشتن رویكرد شفاف و اقناعی و پرهیز از اغراق و حماسه سازی رایج مسئولان كه خود موجب كاهش اعتماد می شود اثر گذار
خواهد بود. همچنین توجه به ترس ها و نگرانی های افراد در مورد واكسن و بیماری، شناسایی و رفع موانع تا حد امكان، استفاده از رسانه ها بخصوص رسانه های اجتماعی كه برخلاف تصور در سالمندان كاملاً رایج است و جلوگیری از انتشار اخبار ضد علمی و شبه علمی در رسانه ها كه این روزها گاهی از مراجع و رسانه های رسمی نیز ترویج می شوند و درنهایت كمك گرفتن از سازمان های مردم نهاد و افراد مشهور جهت تشویق مردم می تواند كمك كننده باشد.
موضوع مهمی كه در این راه وجود دارد این است كه این تبلیغات در صورتی كه شفاف، واقعی و بدون اغراق، علمی و توسط افراد مورد اعتماد نباشند می توانند اثر معكوس داشته باشند بنابراین استفاده از متخصصان حیطه سلامت روان و جامعه شناسان می تواند دراین راه كمك كننده باشد.