به گزارش وب گردی خبرگزاری صدا وسیما؛ هر كودك در خانواده ای به دنیا می آید، بزرگ می شود و تكامل می یابد و خانواده سالم كه فرزند سالم پرورش می دهد خانواده ای است كه به تامین نیازهای همه جانبه فرزندان خود توجه دارد و سعی می كند به انتظارها و نیازهای آنان به شیوه های درست پاسخ دهد. بی دلیل نیست كه اكثر روان شناسان، مشاوران و متخصصان تعلیم و تربیت در فرایند مطالعه ناهنجاری های رفتاری و عاطفی كودكان، ریشه رفتارهای نابهنجار را در گذشته فرد، یعنی در دوران كودكی و در بستر خانواده جستجو می كنند.



زمانی كه با ناهنجاری های رفتاری و عاطفی كودكان روبه رو می شویم و قدم به قدم به عقب باز می گردیم و شرایط رشد كودك را از بدو انعقاد نطفه، دوران بارداری مادر و دوران شیرخوارگی تا زمان حاضر مورد مطالعه قرار می دهیم، ملاحظه می شود كه این گونه رفتارها در اكثر موارد معلول هستند، نه علت. بی شك علت ها را در درجه نخست در خانواده و در رابطه با مثلث پدر و مادر و فرزند و در قدم بعدی در مدرسه و در رابطه با معلمان و مربیان و سپس در عرصه جامعه باید مورد مطالعه و بررسی قرار داد. در واكاوی بیشتر تأثیر بكارگیری راهبردهای روانشناسی در افزایش مهارت كودكان و سازگاری و سلامت روان آنها با سعید رحیمی روانشناس كودك و نوجوان گفت وگویی داشتیم كه در ادامه می خوانید:

علم روانشناسی كودك دردهه های اخیر تا چه حد پیشرفت داشته است؟

اصولاً علم روانشناسی شاخه های مختلف دارد كه یكی از شاخه های مهم آن روانشناسی كودك است، روانشناسی كودك در چند دهه اخیر با توجه به تنوع نیازهای كودكان رشد و گسترش بیشتری پیدا كرده است در این خصوص به لحاظ روانشناختی از بدو تولد تا پایان 18 سالگی و بعضی از منابع تا 25 سالگی فرزند را كودك تلقی می كنند، موضوعی كه امروزه بسیار مطرح است تقسیم بندی این دوره ها به دوره های كودكی اول، كودكی دوم و دوره نوجوانی، جوانی، بزرگسالی، میان سالی و كهنسالی است.

بكارگیری راهبردهای روانشناسی در افزایش مهارت كودكان چه نقشی دارد؟

آنچه مهم است اصول روانشناسی و راهبردهای روانشناسی برای رشد كودكان دوره اول (كودكان از بدو تولد تا پایان 6 سال) بسیار كمك كننده است، اصولاً استفاده از این راهبردها برای این دسته از كودكان در مهارت افزایی و تشخیص توانایی و استعدادهای آنها مؤثر است، از سوی دیگر از نظر آسیب شناختی اگر كودكانی دچار نارسایی، اختلال و مشكلاتی باشند در دوران پیش از دبستان و در دوره اول كودكی با استفاده از مداخلات روانشناختی بهنگام می توان شدت این آسیب ها و نارسایی ها را كاهش داد به شكلی كه بتوان آنچه در توانایی این گروه از كودكان وجود دارد را ترمیم كرد.



استفاده از اصول روانشناسی تا چه حد سلامت روان كودك را در پی دارد؟

با استفاده از رویكردهای مختلف روانشناسی می توان به كودكان كمك كرد كه توانایی و مهارت های خود را افزایش دهند و استعدادهای آنها بهتر تشخیص داده می شود، با استفاده از اصول روانشناسی می توان به استعدادها و تفاوت های فردی كودكان توجه كرد. بخش عمده نتایج راهبردهای روانشناسی برگرفته از نتایج پژوهش هایی است كه به والدین در قالب سبك های فرزندپروری منطقی كمك زیادی می كند، این راهبردها برای تربیت فرزندان از بدو تولد تا 6 سالگی كمك كننده است و با افزایش توانایی و سازگاری آنها مرتبط بوده و به سلامت روانی و جسمی كودكان كمك می كند.

والدین در تأمین سلامت روان كودك چه نقشی دارند؟

لازم است والدین در رابطه با فرزندپروری منطقی به مهارت كافی دست پیدا كنند و با استفاده از این اصول، راهكارها و راهبردهای موجود در تربیت فرزندان را بشناسند. بهتر است والدین موظف به حضور در كارگاه های آموزشی مرتبط شوند تا بتوانند به این توانمندی ها دست پیدا كنند. نكته این است كه اگر این آموزش ها قبل از ازدواج صورت بگیرد و زوجی كه می خواهند ازدواج كنند گواهی حداقل 500 ساعت كاربرد اصول روانشناختی در تربیت كودك را آموزش ببینند و بعد تشكیل خانواده دهند، كودكان بهتری تربیت می كنند. معمولاً با بسیاری از والدین مواجه هستیم كه با چنین مهارت هایی آشنایی ندارند و بسیاری از مشكلاتی كه در بین كودكان مشاهده می كنیم ناشی از نابرخورداری این مهارت ها در والدین است كه به دلایلی یا احساس نیاز نكردند، شرایط برای آنها فراهم نبوده یا مجموع سازمان های ذی ربط برنامه مشخصی برای آموزش آنها نداشتند.

در تربیت كودكان زیر سه سال به چه مواردی باید توجه كرد؟

با توجه به ابعاد تحولی و رشدی كودك توجه به ابعاد شناختی، هیجانی، حركتی و اخلاقی كودكان ضروری به نظر می رسد، به طور طبیعی نتایج روانشناسی و پژوهش های مرتبط در این زمینه تاكید می كند والدین با استفاده از مكانیسم ارتباط مثبت با كودك (ارتباطی كه بتواند مبتنی بر هیجان های مثبت باشد)، ارتباط چهره به چهره، توجه اشتراكی، نوازش های كلامی و لمسی به وسیله والدین از ابتدای تولد صورت گیرد، توجه به این موارد می تواند نقش مهمی در رشد كودك داشته باشد بنابراین برای تحول هیجانی كاربرد اصول تحولی به وسیله والدین به خصوص مادر می تواند كودك را تا پایان سه و نیم سالگی به یك دلبستگی ایمن برساند.

استفاده از اصول تحول هیجانی در مهارت افزایی كودكان چه تأثیری دارد؟

در دوران پیش دبستانی، دبستان و دبیرستان كودكانی كه دلبستگی ایمنی با نمره بالایی دارند میزان امید و توكل، پیشرفت تحصیلی، سازگاری و سلامت روانی بسیار بالاتری از كودكانی دارند كه چنین دلبستگی ایمنی را تجربه نكردند، بنابراین بخشی از اثربخشی روانشناسی در حوزه كودك و والدین مربوط به تحول هیجانی است كه این تحول زیربنای تحول شناختی، اجتماعی و حركتی است، این فضاهای مهم در ارتباط با روانشناسی و تأثیر روانشناسی بر افزایش مهارت های (مهارت افزایی) كودكان به منظور پاسخ به استعدادهای آنها است.



برای تربیت اصولی فرزندان چه توصیه ای به والدین دارید؟

كودكانی كه دلبستگی ایمن با كیفیت بالایی دارند، میزان توكل، امید و پیشرفت تحصیلی آنها در سنین بعدی بیشتر است و آن دسته از كودكانی كه مهارت كافی را در ارتباط های بین فردی، انجام بازی ها و مهارت های حركتی نسبت به همسالان خود بیشتر دارند، میزان موفقیت این گروه از كودكان در آینده بیشتر خواهد بود، آن دسته از كودكانی كه به موقع استعدادیابی شوند و این استعدادها در قالب یك نیمرخ روان و هوشی ترسیم شود و در اختیار والدین آنها قرار بگیرد این گونه والدین با این استعدادهای كودك در آغاز آشنا می شوند.

این روند باید همچنان ادامه پیدا كند و كافی نیست، باید در سال های مدرسه از پیش دبستانی تا كلاس نهم این برنامه ادامه داشته باشد، این روند در قالب یك برنامه هدایت تحصیلی است كه به فرزندان كمك می كند در دبیرستان و در دانشگاه انتخاب رشته بهتری داشته باشند، در نهایت با انتخاب شغل مناسب دچار فرسودگی شغلی، مشكلات سازگاری زناشویی، استرس و اضطراب های مشاغل نشوند و مشاغل نامتناسب با توانمندی آنها را قبول نكنند و والدین بتوانند در قالب این برنامه، استعدادیابی كودكان و تشخیص هوش های چندگانه آنها به موقع اقدام كرده و این موارد را پیگیری كنند.

آشنایی والدین با اصول روانشناسی در تربیت فرزند تا چه اندازه ضروری است؟

در ارتباط با فضاهای تأثیرگذار در روانشناسی كودك، پدر و مادر باید نكات مهم را در قالب تربیت، هدایت، رشد و تحول كودك قرار دهند، این مسئله باید به وسیله والدین با تجربه هنرمندانه در مسیر بكارگیری اصول و تكنیك های تربیت كودك قرار بگیرد تا با استفاده از این اصول بتوانند فرزندانی شایسته برای جامعه تربیت كنند، این نوع تربیت با آمادگی و هدایت تحصیلی صحیح همراه باشد، بنابراین در اینجا والدین موظف هستند به دلیل اینكه تربیت هنر انسان است، با راهبردها و اصول روانشناسی در تربیت فرزند در دوره های كودكی اول و نوجوانی آشنا شوند تا بتواند رسالت معناداری را كه در ارتباط با والدگری یا فرزندپروری وجود دارد به صورت بهینه برای رشد كودك ایفا كنند.