به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، مرگ، یكی از واقعیت های تلخ است كه نحوه برخورد هر فردی به آن با دیگری متفاوت است و كودكان از جمله گروه های آسیب پذیری هستند كه بزرگسالان باید در شرایطی كه می خواهند آن ها را از مرگ فردی كه از نزدیكان آن هاست مطلع كنند بسیار مراقب باشند تا كودكان دچار استرس و اضطراب ناشی از این اتفاق نشوند و بیش از اندازه آسیب نبینند.
فاطمه كوهپایه زاده روانشناس در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با چگونگی دادن خبر مرگ به كودكان اظهار كرد: فقدان ناگهانی پدر یا مادر، سبب ایجاد تغییرات بنیادین در آن خانواده می شودو به همین دلیل، پدر یا مادر مجبور است علاوه بر تحمل رنج جدایی یا مرگ همسر، نقش والد دیگر را نیز به دوش بكشد. بنابراین، هنگامی كه چنین اتفاقاتی رخ می دهد، بزرگسالان توانایی این را دارند كه با شرایط جدید وفق پیدا كنند، اما برای كودكان كمتر از شش سال مفهوم مرگ به راحتی قابل درك نیست.
وی بیان كرد: بسیاری از كودكان در این بازه سنی گمان می كنند، مرگ مثل یك سفر است كه پس از مدتی فرد بازمی گردد و درواقع، برای آن ها این سفر بی بازگشت معنایی ندارد و به همین دلیل هم، كودكانی كه عزیزی را از دست می دهند خواهان بازگشت شرایط به وضع عادی هستند.

بیشتر بخوانید

- چرا كودكان دروغ می گویند؟ شركت در مراسم خاكسپاری

این روانشناس در رابطه با چگونگی شركت كردن كودكان در مراسم خاكسپاری نزدیكان خود تصریح كرد: بهتر است كودكان كمتر از 9 سال در مراسم خاكسپاری حضور نداشته باشند. زیرا شركت كردن آن ها در این مراسم و تماشای صحنه خاكسپاری می تواند باعث به وجود آمدن اضطراب و ترس در آن ها شود، ضمن این كه معمولا در چنین فضا هایی بزرگ تر ها بیشتر مراقب كسانی هستند كه بی قراری می كنند و خودبه خود كودكان از دایره توجه خارج می شوند.

كوهپایه زاده گفت: بزرگسالان باید مراقب باشند كه كودك، وسیله تخلیه احساسات نشود، یعنی اگر نزدیكان از سر محبت كودك را در آغوش می گیرند و گریه می كنند، باید آن ها را به شدت از این كار منع كرد چرا كه كودك در چنین شرایطی دچار بهت و حیرت می شود.



امنیت كودك را تضمین كنید

وی با اشاره به الزام تضمین امنیت كودكان در شرایط سوگ والدین ادامه داد: هنگامی كه یكی از والدین از دنیا می رود، اولین مساله ای كه ذهن كودك را درگیر می كند، این است كه مبادا والد دیگر نیز بمیرد و در این موارد، پدر یا مادر كه در قید حیات هستند باید به كودك خود اطمینان داد كه وی(پدر یا مادر) از نظر جسمی سالم است و توانایی اداره خانواده را دارد.

كوهپایه زاده افزود: تفكر فوق، در كودكان طلاق، به گونه ای دیگر خود را نشان می دهد؛ به طوری كه وقتی پدر و مادر، یكدیگر را ترك می كنند، كودك دچار هراس می شود كه مبادا آن ها، او را نیز طرد كنند كه در این صورت، والد می تواند از طریق اطمینان دادن به كودك، با این احساس ناامنی مقابله كند و به همین دلیل، برای این كار باید با كودك صحبت كرد و اجازه داد كه او از ترس ها و نگرانی هایش سخن بگوید.

مرگ را از آنچه است، مبهم تر نكنید

این روانشناس تأكید كرد: كودكان علاقه ای به توضیحات خیالی و فلسفی ندارند. پس با كلمات مناسب مرگ را برایشان توضیح دهید و باید دانست كه گفتن جملاتی مثل «رفت»، «ما را ترك كرد» یا «او به سفر رفته است»، كودك را در انتظاری ناتمام نگه می دارد، ضمن این كه گفتن «خدا انسان های خوب را می برد» به كودك این باور را تلقین می كند كه یا انسان های زنده خوب نیستند یا آدم های خوب اطراف او هم بزودی می میرند.

وی مطرح كرد: بهتر است از واژه مردن استفاده كرد و مرگ را برای كودك توضیح داد. یعنی به او گفت كسانی كه مرده اند دیگر نیازی به خوردن غذا یا نفس كشیدن ندارند چراكه بسیاری از كودكان گمان می كنند شخص مرده در زیر خاك در حال عذاب كشیدن است، چون راه نفس كشیدن ندارد یا گرسنه و تشنه مانده است. بنابراین، باید برای كودك، به اقتضای سن و میزان درك و هوش عمومی كه دارد، توضیح داد تا بتواند احساساتش را ابراز و تخلیه كند و نزدیكان و اطرافیان كودك، در این زمینه می توانند از روانشناس نیز كمك بگیرند.

مراقب كلمات خود باشید

وی بیان كرد: اطرافیان و نزدیكان كودك باید به خاطر داشته باشند، زخم كلمات روی روان كودكان به این آسانی ها التیام نمی یابد و به همین دلیل، اگر مجبور هستند كه كودك خود را به تنهایی بزرگ كنند، كودك مسئول این شرایط نیست. بنابراین، هنگامی كه اشتباهی مرتكب می شود یا شیطنت می كند، به او احساس گناه ندهند چراكه كودك به اقتضای سن خود رفتار می كند. پس هیچ گاه به او نگویند «به خاطر تو از خودم گذشته ام، ولی تو این طور مرا اذیت می كنی» یا «جوانی ام را به پای تو هدر دادم كه خوب درست را نمی خوانی». هنگام عصبانیت مراقب باشند، چیزی نگویند كه او حس اضافی بودن پیدا كند.

مشكلات را بزرگ تر از آنچه هستند، جلوه ندهید

كوهپایه زاده تصریح كرد: ردیف كردن فهرست بلند بالایی از مشكلات نزد كودك چیزی را حل نمی كند و او شنونده مناسبی برای درددل های اطرافیان نیست چرا كه كودك است و توانایی حل مشكلات را ندارد. گاه پدر یا مادر گمان می كنند با بیان این مشكلات، كودك را مسئول تر بار می آورند یا این كه می توانند از شیطنت های احتمالی او در آینده جلوگیری كنند؛ در حالی كه كودك با شنیدن حكایت های این چنینی، غم و اندوهی را تجربه می كند كه مناسب سن او نیست، ضمن این كه برخی كودكان از ابراز احتیاجات یا اظهار تمایل برای چیز هایی كه دوست دارند، خودداری می كنند چرا كه نمی خواهند بر بار مشكلات بیفزایند.

به كودك مسئولیت سنگین ندهید

این روانشناس تصریح كرد: اطرافیان كودك مراقب باشند، حتی به صورت زبانی به كودك مسئولیتی بیشتر از ظرفیتش ندهند چرا كه گاهی مادران پس از مرگ یا جدایی همسرشان، به پسر خود می گویند: «تو مرد خانه هستی». یا پدران به دختر خود می گویند «حالا كه مامان نیست، تو باید مثل یك خانم رفتار كنی». این در حالی است كه آن ها باید اجازه دهند كودك، همان كودك باشد و رفتار های كودكانه اش را ابراز كند.

خاطرات بد را برایش بازگو نكنید

وی گفت: معمولا خانواده هایی كه درگیر مساله اعتیاد هستند، قبل از فوت پدری كه معتاد است، اتفاقات تلخ و درگیری های زیادی را تجربه می كنند؛ پدری كه بر اثر سوءمصرف مواد یا اوردوز از دنیا می رود، هیچ گاه نمی تواند نقش یك پدر قهرمان و قدرتمند را برای فرزندانش داشته باشد، اما بازگو كردن خاطرات بد از والدی كه حضور ندارد، كودك را در شرایط بدی قرار می دهد. زیرا یكی از والدین، از یك سو، والد دیگر را محكوم می كند و از سوی دیگر، او كه هم شما را دوست دارد و هم او را، نمی داند با این احساس چه كند و باید دانست كه كودكان كوچك تر از آن هستند كه در موضع قضاوت قرار بگیرند. پس باید شرایطی ایجاد كرد كه كودك درباره والدی كه حضور ندارد، احساسات بهتری داشته باشد چرا كه تنفر از پدر یا مادری كه فوت كرده است، به كودكان احساس گناه می دهد.



در مدیریت امور، جدی و سرسخت در عین حال مهربان باشید

كوهپایه زاده تأكید كرد:گاهی اوقات، پدر یا مادر به دلیل نبودن والد دیگر، به فرزندان خود میدان بیشتری برای آزادی می دهند و اغلب اشتباهات آنان را ندیده می گیرند و به بهانه این كه كودك از پدر یا مادرش محروم است، در تربیت او كوتاهی می كنند، اما آن ها باید در امور مربوط به تربیت و پرورش او جدی و سرسخت باشند و به این مساله نیز توجه داشته باشند كه تربیت كودك در حوزه اختیارات والدین است، نه بستگان دور یا نزدیك و كودك هم باید بداند كه در قبال اشتباهاتش، فقط باید در مقابل پدر یا مادر پاسخگو باشد نه پدربزرگ، عمو یا شخصی دیگر.

نشانه ها و یادگاری ها را پنهان نكنید

این روانشناس در پایان خاطرنشان كرد: گاهی اوقات، افراد فكر می كنند اگر یادگاری های فرد از دست رفته را پنهان كنند كودك او را فراموش می كند؛ در حالی كه كودكان با این روش نه تنها كسی را فراموش نمی كنند بلكه احساس می كنند دیگران در حق او بی مهری كرده اند. بنابراین، بهتر است یك آلبوم عكس از فرد ازدست رفته تهیه كرد یا حتی از میان یادگاری هایش چیزی را به كودك داد تا نگه دارد و از این طریق، كسی را كه دوست داشته، اما از او جدا شده است را به خاطر بیاورد.

بیشتر بخوانید

- ضرورت آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان