به گزارش ایسنا، مسئله اعتیاد، یك معضل پیچیده اجتماعی است كه علاوه بر عوارض جسمی و روانی برای فرد، سلامت جامعه را از هر جهت تهدید می كند و به جرات نیز می توان گفت كه كشوری نمی توان یافت كه مصون باشد.

كشورهای مختلف در مقابله با این آسیب اجتماعی قوانین و سیاست های مختلفی را اتخاذ و اجرا كرده اند و در ایران نیز اولین قانون رسمی ممنوعیت مصرف در سال 1290 هجری شمسی با عنوان «قانون تحدید تریاك» به تصویب رسید و از آن زمان تاكنون قوانین و طرح های مختلفی در مقابله با این بلای خانمان سوز در كشور اجرا شد كه انفصال خدمت یا اخراج معتادان، توزیع كوپن تریاك، تاسیس مراكز بازپروری و ... برخی از آنهاست.

با پیروزی انقلاب اسلامی نیز ستادی تحت عنوان ستاد مركزی هماهنگی مبارزه با اعتیاد تأسیس شد كه تعیین خط مشی و سیاست كلی، برنامه ریزی، تهیه استانداردها و ضوابط مربوط به مواد مخدر را بر عهده گرفت. در آن زمان اگر چه دولت موقت ادامه سیاست توزیع كوپن تریاك در كشور را در دستور كار خود قرار داده بود، اما چندماهی نگذشت كه سیاست های كشور در مورد موادمخدر دچار تغییرات اساسی شد و مبارزه با مواد مخدر و پدیده اعتیاد شدت بیشتری به خود گرفت، تا جایی كه طرح هایی نظیر «جزیره فارور»، «اردوگاه كار اجباری آب حیات» و ... در دهه شصت به اجرا درآمد و پس از آن در دهه های بعد نیز «تشدید مجازات قاچاقچیان»، «ایجاد مراكز ماده 16» و ... در دستور كار قرار گرفت. حالا در تازه ترین اقدام نیز پلیس از طرحی جدید خبر داده كه بر اساس آن قرار است معتادان متجاهر شهر تهران به «دهكده سلامت» برده شوند.

نخستین بار این خبر را سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ اعلام كرد و در چهاردهم آذرماه امسال با اشاره به اقدامات انجام شده برای تجهیز و گسترش مركز نگهداری و درمان و كاهش آسیب های ماده 16 سروش گفت: «اقدامات لازم برای ایجاد «شهر سلامت» شروع شده و ما طرح كامل و هادی آن را ارائه داده ایم تا این شهرك 10 هزار نفری به همراه مراكزی در آن مثل مركز تفریحی و سرگرمی و ورزشی و... راه اندازی شود و افراد درگیر اعتیاد آرام آرام به جامعه و كار و زندگی باز گردند.»

گرچه آنچه كه سردار رحیمی از ویژگی های دهكده سلامت گفته بود شباهتی به «جزیره» مخوف معتادان دهه شصتی نداشت، اما برخی از شرایط آن نظیر دوری از مناطق شهری، ایزوله بودن محیط و ... شباهت هایی با جزیره را در ذهن برخی از جمله فعالان حوزه مبارزه با مواد مخدر ایجاد كرده بود.

جزیره ای كه سردار مهدی ابویی كه در اواخر دهه شصت مسئولیت مدیر كل اداره مبارزه با موادمخدر انقلاب اسلامی را بر عهده داشت، در گفت وگویی كه پیش از این با یكی از خبرگزاری ها داشت، در باره آن گفته بود: «خدا رحمت كند شهید لاجوردی را؛ ایشان در آن زمان رئیس سازمان زندان های كشور بود و آن سال من به همراه ایشان (در سال 68) به جزیره «فارور» رفتیم و قرار شد تا در این جزیره كلیه امكانات زندگی برای این معتادان درنظر گرفته شود و با توجه به اینكه این جزیره قابل فرار نبود، قرار شد پس از اسكان معتادان در این جزیره خالی از سكنه، خودشان امورات روزمره شان همچون پخت غذا و مدیریت اردوگاه را به عهده گیرند؛ البته این اردوگاه به سازمان بهزیستی واگذار شد ولی قرار بود تامین امنیت این اردوگاه از خارج از جزیره بر عهده كمیته باشد. من به یاد دارم در آن سال، یك میلیارد تومان هزینه راه اندازی اردوگاه جزیره و فراهم كردن مكان خواب، حمام، آشپزخانه و ... آن شد و به بهزیستی سپرده شد. یك بار تعدادی از معتادان به این جزیره اعزام شدند كه اگر درست در خاطرم مانده باشد حدود 150 تا 200 نفر بودند؛ به هر حال اسم این اردوگاه چنان رعب و وحشتی در دل معتادان انداخته بود و اسم «جزیره» چنان پیچیده بود كه بسیاری از خانواده های معتادان از ترس فرستادن آن ها به جزیره، متعهد می شدند خودشان معتادان شان را ترك دهند.»

اما آنچه كه سردار رحیمی از ایجاد مراكز تفریحی و سرگرمی و ... برای دهكده سلامت بیان كرده بود، نشان دهنده تغییرات دیگری در مواجهه با معتادان متجاهر است. به ویژه آنكه رییس پلیس پایتخت با انتقاد از شرایط فعلی بازپروری معتادان متجاهر تاكید كرده بود كه «پلیس به فرایندهای بازپروری و اقداماتی كه الان در خیلی از مراكز بازپروری اتفاق می افتد انتقاد دارد و باید این موارد اصلاح شود. » انتقادی كه به نظر می رسد نتیجه اش پیگیری برای ایجاد همین دهكده های سلامت شده است.

این شهرهای سلامت اما امكانات دیگری نیز خواهند داشت، از جمله خانه های مهر كه دستكم 30 باب آن در حال ساخت است، خانه هایی كه به گفته رحیمی سبب تحكیم ارتباط بین معتاد و خانواده اش خواهد شد و در كنار آن نیز مراكز ورزشی ساخته خواهد شد.

امكانات پیش بینی شده برای دهكده سلامت معتادان اما دهكده سلامت معتادان كه بناست كه برای بازپروری و حرفه آموزی 10 هزار نفر فعالیت كند، چه زمانی نهایی خواهد شد؟ سرهنگ عبدالوهاب حسنوند، رییس پلیس مبارزه با موادمخدر ناجا درباره جزئیات آن می گوید: « جزئیات این طرح به ستاد مباره با مواد مخدر ارائه شده و سوله هایی با عنوان آسایشگاه برای نگهداری مددجویان، ساختمان غربالگری برای ورود افراد جدید به دهكده، حسینه با مساحت یك هزار مترمربع، آموزشگاه های 21گانه در دو ساختمان مجزا، احداث 20 كارگاه، یك هتل آپارتمان، منازل كارگری، ساختمان چندمنظوره سینما، تئاتر ، ساختمانی برای افراد نگهداری معتادان متجاهر با سن زیر 18 سال، پارك مجهز با سبك و سیاق مدرن و ویژه با سایت های مختلف اعم از پارك علم و فناوری، مركز مطالعات بالینی مواد مخدر، سایت پیاده روی و دوچرخه سواری، چهار باغ هنر شامل باغ كتاب، هنر، فلسفه و هنرهای دستی، زمین های ورزشی، جاده تندرستی و آب نماهای مختلف در طراحی این دهكده پیش بینی شده است.»

به گفته او بر اساس برآوردهای انجام شده فاز نخست این دهكده طی دو سال و فاز دوم آن طی سه سال انجام خواهد شد و نیازمند اعتباری در حدود هزار میلیارد تومان است كه البته می توان با كمك دولت و خیرین آن را اجرایی كرد.

پیشنهاد دهكده سلامت برای جایگزینی با فرآیند فعلی بازپروری سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ نیز در گفت وگو با ایسنا درباره جزئیات دهكده سلامت معتادان گفت: « یكی از موضوعاتی كه به طور مرتب به آن انتقاد داشتیم فرآیند بازپروری معتادان متجاهر بود. از نظر ما این فرآیند به طور درست انجام نمی شود و به همین دلیل نیز ما طرح دهكده سلامت را پیشنهاد دادیم و روی آن كار می كنیم.»

رحیمی درباره اینكه آیا پلیس در مواجهه با معتادان متجاهری كه در مركز مهرسروش نگهداری می شوند براساس همان روش ها و فرآیندهایی كه انتقاد داشت، اقدام می كند یا خیر اظهار كرد: « در حال حاضر 800 نفر در مجموعه سروش هستند كه تمام فرآیندها برای آنها بر اساس آنچه كه در مورد دهكده سلامت پیشنهاد شده انجام می شود.»

به گفته رییس پلیس پایتخت، در مركز سروش هیچ قرص و شربتی دارویی نظیر متادون در فرآیند درمان به معتادان داده نمی شود و در عین حال تلاش شده تا به مددجویان مركز شغل و حرفه ای آموخته شود.

وی درباره اینكه در صورت ایجاد دهكده سلامت، افراد حاضر بعد از چه مدت می توانند امكان خروج و بازگشت به جامعه را پیدا كنند، گفت:« این افراد زمانی می توانند از این مراكز خارج شوند كه هیچگونه وابستگی به مصرف مواد و قرص و شربت و مواد مرتبط با مواد مخدر نداشته باشند. نكته دیگر اینكه این افراد حتما به خانواده شان تحویل داده خواهند شد.»

به گفته فرمانده انتظامی تهران بزرگ، «دهكده سلامت معتادان مثل یك شهر خواهد بود كه تمام امكانات بازپروری، درمان، مشاوره و آموزش برگشت به زندگی و خانه و خانواده در آن فراهم خواهد شد و حتی خانه هایی در آن ساخته می شود كه انس و ارتباط بین فرد و خانواده در آنها برقرار شود.»

رحیمی درباره اینكه سقف زمان حضور این افراد در دهكده سلامت چقدر خواهد بود نیز به ایسنا گفت: « فرآیند درمان را نباید اینطور ببنیم. همین حالا در مركز مهر سروش ما فردی هست كه بیش از یك سال و نیم در آنجا حضور دارد. اتفاقا فرد باید زمانی به جامعه بازگردد كه واقعا آمادگی ورود به جامعه و زندگی سالم و به دور از اعتیاد را داشته باشد. نباید چرخه های قبلی تكرار شود. به همین دلیل هم ما به دنبال فراهم كردن امكان اشتغال و مهارت آموزی به این افراد هم هستیم»

رحیمی درباره اینكه طرح دهكده سلامت چه زمانی به طور كامل اجرایی شده و به بهره برداری می رسد، اظهار كرد: « ما اقداماتمان را در حد وسع و توانمان آغاز كرده ایم وبه زودی ظرفیت های جدیدی نیز به مجموعه مهرسروش اضافه خواهد شد. اما در مورد نهایی شدن دهكده سلامت موضوع بستگی به كمك ها دارد چه كمك های دولتی و چه كمك های مردمی، اما امیدواریم كه بتوان این طرح را زودتر اجرایی كرد.»

فاصله زمانی بین «جزیره» تا «دهكده سلامت» رویایی بیش از 30 سال است، سال هایی كه عدد آن از میانگین سن معتادان متجاهر كه اخیرا از سوی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بین 23 تا 24 سال اعلام شد هم بیشتر است. اما آنچه كه طی این سال ها همواره دغدغه بوده مبارزه با مواد مخدر است، مبارزه ای كه عزم ملی می طلبد و ابعاد مختلفی دارد كه یكی از موارد آن درمان معتادان است، مساله ای كه به نظر می رسد سیاست ها و تصمیماتی كه تاكنون برای آن اتخاذ و اجرایی شده، چندان نتیجه بخش نبوده كه بار دیگر طرحی جدید برای آن ارائه شده است. حال باید منتظر ماند و دید سرانجام دهكده به جزیره پیوند می خورد یا الگویی جدید برای مبارزه با پدیده اعتیاد خواهد بود.

انتهای پیام