فاطمه تنانی

تماشای زباله و رها شدن آن در طبیعت و سطح خیابان ها به امری عادی تبدیل شده است. این شرایط با دیدن زباله گردهایی كه در سطح شهر به جمع آوری زباله ها می پردازند، تشدید كرده و می تواند فشار روانی زیادی را به هركدام از ما وارد كند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» پرسش اینجاست كه چرا با توجه به افزایش میزان سواد در جامعه آموزش های لازم به افراد برای آلوده نكردن محیط و رها نكردن زباله صورت نمی گیرد. مشكل دیگر این است كه چرا این عمل نابهنجار روزبه روز افزایش می یابد. آیا دیدن مناظر آلوده به زباله ما را عصبانی می كند؟ آیا رها كردن زباله در سطح شهر توسط افراد مختلف فشار روانی به ما وارد می كند یا ما را دچار افسردگی می كند؟ برای یافتن این پاسخ ها با محمود پهلوان مشاور خانواده گفت وگو كردیم.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» محمود پهلوان مشاور خانواده، در پاسخ به این سوال كه «آیا ریختن زباله امری فردی یا اجتماعی است؟» اظهار كرد:  بخش عمده این كار سیستم فردی نیست. ما همیشه در ارتباط با سیستم جامعه و شهرمان رفتارهایمان را انتخاب می كنیم. فقط در برخی موارد است كه فردی با خشم این كار را انجام می دهد؛ یعنی خشم فرو خورده خود را با ریختن زباله در خیابان نشان می دهد؛ به این منظوركه من زباله می ریزم و به من ربطی ندارد و دیگران باید این زباله را جمع كنند، كه به نظر خودش از این راه انتقام می گیرد.

 هر چیزی كه در ما ایجاد ناامنی كند نیازهای اساسی ما را زیر سوال می برد

وی در مورد ریختن زباله و تأثیرات آن بر افراد توضیح می دهد: هر عاملی كه بخواهد سیستم روانی ما را بهم بریزد و ناامنی ایجاد كند، باید بدانیم كه ناامنی فقط هفت تیر كشیدن روی افراد نیست بلكه ناامنی احساسی است كه زمانی كه از منزل بیرون برویم و جاهای مختلف در اطرافمان را آلوده و پر از زباله ببینیم، این یعنی ناامنی روانی برای افراد یكی از مهمترین نیازهای اساسی ما را زیر سوال برده است و چیزی كه نیاز ما را زیر سوال ببرد می تواند عوارض مختلفی از جمله افسردگی برای افراد به دنبال داشته باشد.

زباله عامل افسردگی است

پهلوان در مورد عكس العمل های متفاوت افراد در رابطه با آلودگی محیط بیان می كند: در واقع افراد دارای سه ابزار غریضی هستند، از جمله «گریز، ستیز و بایست» ؛ یعنی یا فرار كنیم یا با آن بجنگیم و یا در آنجا میخكوب شویم. این موارد در مواقع ناامنی كاربرد دارند. این سه ابزار پاسخ های غریضی ما هستند كه بسته به شرایط از هر كدام آن استفاده می كنیم. ممكن است در این وضعیت من واكنش جنگیدن را در ابزار خشم بروز دهم،این در مرحله اول است هرچند كه این خوب نیست.

یكی به دلیل افسردگی زباله می ریزد و یكی دیگر با دیدن زباله ریختن دیگران افسرده می شود. هر چیزی كه سینگال اوضاع ناامن را بفرستد باعث ناامنی در افراد می شود، مثل آلودگی ها، ترافیك، یا خاطره ای در ذهن افراد كه یادآور یك اتفاق بد باشد خشم افراد را برمی انگیزد. البته این در افراد مختلف متفاوت است.  ممكن است در برخی ایجاد ناامیدی و در برخی دیگر بروز افسردگی باشد

در مرحله دوم فرد ناامید می شود كه كاری از او برنمی آید و این بعد افسردگی را در افراد افسرده تشدید می كند. در مورد اینكه صددرصد، زباله عامل افسردگی می شود یا نه، باید تحقیقات لازم انجام شود ولی به عنوان یك ناهنجاری و تصویر ناخوشایند حال خوبی برای افراد به وجود نمی آورد. در سطح كلان بویژه شهری باعث تنگ شدن خلق كه این عامل افسردگی است و با همه افراد ارتباط دارد.

این موضوع اجتماعی است یا فردی

این مشاور اجتماعی در مورد اینكه موضوع باید سیستمی حل شود نه فردی توضیح می دهد: مهمتر از اینكه موضوع را فردی ببینیم باید از بعد اجتماعی به این موضوع نگاه كنیم. نگرش فردی باعث می شود ما به سراغ استثناءها برویم و آن ها را پررنگ كنیم. در واقعیت استثنائات خیلی كمتر هستند و باید ببینیم چه سیستمی در سطح شهر برای این موضوعات طراحی شده است.

به گفته وی، این مسأله دو موضوع را در برمی گیرد؛ یعنی یكی به دلیل افسردگی زباله می ریزد و یكی دیگر با دیدن زباله ریختن دیگران افسرده می شود. هر چیزی كه سینگال اوضاع ناامن را بفرستد باعث ناامنی در افراد می شود، مثل آلودگی ها، ترافیك، یا خاطره ای در ذهن افراد كه یادآور یك اتفاق بد باشد خشم افراد را برمی انگیزد. البته این در افراد مختلف متفاوت است.  ممكن است در برخی ایجاد ناامیدی و در برخی دیگر بروز افسردگی باشد.

صرفا گوش زد كردن به افراد اثر بخشی ندارد

وی افزود: اگر بخواهیم به فرد بگوییم كه زباله نریز و یا اینكه به افراد بگوییم زباله ببین ولی افسرده نشو، اثربخشی كمی دارد. بهترین كار این است كه در حوزه های زباله و ترافیك كه الان دغدغه عموم است در سطح شهری و روان شناسی اجتماعی تحلیل شوند تا با تحلیل های غربی به بیراهه نرویم.

پهلوان راهكار مقابله با خشم و جنگیدن را بیان می كند: وقتی اوضاع ناامن است یكی از این ابزارهای «فرار، خشم، ایستادن» كه از بخش های غریضی مغز است بروز می كند. انسان نسبت به گونه های دیگر متمدن شده است و باید به جای اینكه بجنگد، لحظه ای مكث كند و به عنوان یك شهروند بیندیشد كه چه كاری از او در این زمینه برمی آید. به طور مثال اگر معلم است باید در این مورد با دانش آموزان صحبت كند و راه درست را به آن ها آموزش دهد. اگر مشاور خانواده است باید این را به مراجعه كنند گان آموزش دهد.

ایجاد سیستم متناسب با نسل جوان

محمود پهلوان در پاسخ به این سوال كه «ریختن زباله در بلند مدت چه تاثیری بر نسل جوان دارد؟» گفت: باید توجه داشته باشیم كه چطور می شود سیستمی بسازیم كه متناسب با آن بخش جوان جامعه را به سمت قابل قبولی پیش ببریم. طراحی بد آن باعث ایجاد خشم در جوانان می شود. اگر جوانان را بدون آموزش در جامعه رها كنیم تا زباله بریزند و ناهنجاری ها را به وجود بیاورند باعث برانگیخته شدن حس "مقابله به مثل" می شود. فكر می كنم نسل جوان، نسل مستعدی هستند و از خیلی افراد تكلیفشان روشن تر است. این تقصیر ما است كه سیستم هایی را برای تلنگر به نسل جوان ایجاد نكردیم تا تعامل با آنها صورت بگیرد.