سرپرست دفتر امور توانبخشی روزانه و توانبخشی پزشكی سازمان بهزیستی كشور گفته است كه بهزیستی برای تأمین به موقع وسایل توانبخشی با كیفیت، دچار مشكل است و با توجه به اینكه هر روز به جمعیت هدف نیازمند اضافه می شود، باوجود تلاش برای تأمین اعتبارات، مشكلات وجود دارد.


به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،رامین رضایی گفت: افزایش اعتبارات متناسب با نیازهای بهزیستی نیست و بیمه نبودن وسایل توانبخشی از یك سو و همچنین افزایش قیمت تجهیزات مورد نیاز با توجه به تورم و ارزش ارز و ریال از سویی دیگر باعث ایجاد مشكلات شده است. مراكز توانبخشی مكلف هستند وسایل آموزشی مصرفی و برخی وسایل توانبخشی خاص را داشته باشند اما تجهیزات توانبخشی معلولان در خانواده تأمین می شود و بهزیستی همه تلاش خود را می كند تا هیچ معلولی از كمبود تجهیزات توانبخشی، خانه نشین نشود. اهمیت وسایل توانبخشی به این است كه افرادی هستند كه در نبود این وسایل خانه نشین می شوند و این در حالی است كه ایران پیشگام ارائه خدمات توانبخشی در منطقه است و در این زمینه با كشورهای توسعه یافته اروپایی برابری می كند.

بسیاری از مواردی كه شاید برای ما در زندگی روزمره دارای اهمیت چندانی نباشد برای گروه دیگری از افراد جامعه جزو ضرورت های زندگی تلقی می شود. عصا، سمعك، ویلچر و... تجهیزاتی هستند كه به استقلال افراد دارای معلولیت در جامعه كمك می كنند اما نوسان قیمت ارز در بازار و تحریم ها موجب شده كه افراد دارای معلولیت برای تهیه این وسایل با مشكلاتی مواجه شوند، این در حالی است كه طی سال های گذشته بودجه تجهیزات توانبخشی در محل بودجه سازمان بهزیستی كشور همواره از رشد خوبی برخوردار بوده است.

ایمان طوسی ناشنواست و از سمعك استفاده می كند، او می گوید: زندگی من به سمعك وابسته است، اگر سمعك نباشد ارتباطم با جامعه با مشكل مواجه می شود. متأسفانه هنوز سمعكی نداریم كه با كیفیت و قیمت مناسب و تولید داخل كشور باشد. قیمت سمعك های موجود در بازار خیلی بالا است. هر زمان كه من از وضعیت سمعكم راضی نیستم و به شنوایی سنج مراجعه می كنم سریعاً به من می گویند كه این سمعك به دردت نمی خورد و قدیمی است باید سمعك جدیدی بخری جالب اینكه هرشنوایی سنج، سمعك متفاوتی معرفی می كند و از نظر قیمت هم قیمت سمعك ها بسیار بالاست قبلاً قیمت بهترین سمعك 3میلیون تومان بود ولی این روزها هر شنوایی سنجی كه می روم سمعك هایی كه معرفی می كنند از 15 تا 50 میلیون تومان قیمت دارد! البته ما ناشنوایان دردهای دیگری هم داریم مثل نبودن قطعات سمعك و نبودن قالب خوب و گران بودن باتری و تجهیزات جانبی سمعك، هیچ نظارتی هم بر تجهیزات شنوایی سنجی در بازار سمعك نیست.

اختلاف قیمت ها میلیونی است از هر شنوایی سنجی كه آن مدل سمعكی كه معرفی شده را قیمت می گیرم چندین میلیون تفاوت قیمت دارند و متأسفانه ما ناشنوایان هم به نرخ نامه های قیمت های سمعك دسترسی نداریم و از قیمت واقعی آگاهی نداریم. از طرف دیگر قالب سمعك دردی هست كه سال ها داریم تحملش می كنیم. جنس قالب های سمعك خیلی بی كیفیت است یا پاره می شود یا می شكند یا سوت می كشد یا همیشه گوش های ما را كبود می كند. بارها قالب عوض كرده ام اما بازهم راضی نیستم.

قیمت های قالب سمعك هم در بازار متفاوت است، هركسی یك قیمتی می دهد كه از200 تا 400 هزار تومان متفاوت است. شلنگ های سمعك هم كیفیت پایینی دارند. سریع خشك می شوند و باید حتماً تعویض شوند. سمعك ما هر هفته نیاز به باتری دارد. هر بسته باتری بین 40 تا 60 هزار تومان قیمت دارد البته قیمت ها خیلی متفاوت و سلیقه ای است.

به طور كلی اگر سمعك كوچكترین مشكلی پیدا كند حداقل یك میلیون تومان هزینه تعمیرات است و یك شهروند ناشنوا تا آخر عمر كلی هزینه اضافی مثل هزینه سمعك ، باتری ، تعمیرات و قالب و... سمعك دارد و نمی تواند مثل شهروندانی كه معلولیت ندارند زندگی كند. حتی بیمه هم برای كاهش هزینه های سمعك و قالب و تعمیرات و باتری و... هیچ خدماتی به ما نمی دهد.» ایمان در ادامه اشاره می كند: «بسیاری از قطعات سمعك در ایران تولید نمی شود. قطعات وارداتی هم موجود نیست.

افرادی كه كاشت حلزون انجام داده اند دغدغه زیادی برای تأمین قطعات دارند، به خاطر تحریم ها قطعات پیدا نمی شوند، بعضی از ناشنواها باید حتماً از سمعك های خاص استفاده كنند. مثل سمعك استخوانی و هر كدام از این انواع تجهیزات جانبی خاص خودش را دارد و قیمت هایی متفاوت تر این درحالی است كه در دنیا بواسطه تولید سمعك های هوشمند و پیشرفته مشكلات ناشنوایان روز به روز كمتر می شود و اینجا سمعك و هزینه هایش برای ناشنواها تبدیل به كابوسی وحشتناك شده و مخارجش ناشنوایان را زمینگیر كرده است.»

قیمت ها ثبات ندارد
بهروز مروتی معلول جسمی-حركتی و مدیر كمپین دفاع از حقوق معلولان هم از بی ثباتی قیمت ها در حوزه تجهیزات توانبخشی گله مند است. او به «ایران» می گوید: «قیمت ها هیچ ثباتی ندارد و نمی شود به قیمت ها اعتماد كرد، امروز یك قیمت را می گویند و فردا یك قیمت دیگر! مراكز فروش تجهیزات فاكتور ارائه نمی كنند چون باید براساس فاكتور به اداره مالیات جوابگو باشند. از طرف دیگر بهزیستی هم در دادن كمك هزینه ها اذیت می كند و تنها بخشی از هزینه را می دهد.

مثلاً در مورد ویلچر اولاً كه هر 5 سال یك بار ویلچر می دهند یا كمك هزینه اش را و تا 5 سال بعد هیچ هزینه ای پرداخت نمی كنند؛ مثلاً ویلچر برقی زیر 35 میلیون تومان در بازار وجود ندارد و بهزیستی فقط چهار یا پنج میلیون تومان می دهد و تأمین آن هزینه گزاف با فرد دارای معلولیت است. در جریان ویلچر هم همین وضعیت هست؛ گاهی می گویند بروید بخرید بیایید ما یك بخشی را ما می دهیم و فرد چند میلیون هزینه می كند و بهزیستی فقط 400 تا 500 هزار تومن آن را می دهد در بحث عصا و پروتز حتی توالت فرنگی هم همین وضعیت برای معلولان جسمی-حركتی حاكم است، در حالی كه می توانند روش بهتری داشته باشند.

می توانند پول را ابتدا به حساب مددجو بریزند و بعد خود مددجو تصمیم بگیرد چه جنسی با چه كیفیتی تهیه كند. بنابراین متأسفانه برای خرید تجهیزات توانبخشی و كمك توانبخشی سالمندان و معلولان مشكلات عدیده ای دارند چون سیاست ها و حمایت ها تغییری نكرده در حالی كه قیمت ها روز به روز بالاتر می رود.

قیمت از بودجه پیشی گرفته است
امیر سرمدی نابینا و فعال حوزه نابینایان است. او عمده ترین مشكل در زمینه تجهیزات توانبخشی را عدم حمایت نهاد دولتی و عدم تخصیص بودجه كافی برای خرید تجهیزات توانبخشی می داند و می گوید: «افراد دارای معلولیت درخواست هایی برای خرید تجهیزات توانبخشی دارند اما متناسب با آن بودجه ای وجود ندارد. به رغم اینكه طی دو سه سال اخیر بودجه تجهیزات افزایش پیدا كرده ولی قیمت تجهیزات هشت تا ده برابر شده در حالی كه بودجه نهایتاً دو تا سه برابر رشد داشته است. در واقع قیمت از بودجه سازمان بهزیستی پیشی گرفته است.

برای تجهیزات گران قیمت مثل ویلچر برقی یا نوت تیكر(برجسته نگار هوشمند همراه) كه برای نابینایان بخصوص دانشجویان و دانش آموزان نابینا ضروری است سقفی در سازمان داریم، نهایت سقفی كه سازمان پرداخت می كند 7 میلیون تومان است ولی قیمت یك ویلچر برقی 37 میلیون و قیمت برجسته نگار هوشمند (تبلت ویژه نابینایان) در بازار 42 میلیون تومان است.

مسأله دیگری كه به دنبال افزایش قیمت ها اتفاق افتاده واردات محصولات بی كیفیت از چین است. اگر قبلاً ساعت گویای باكیفیت را با 40 تا 50 هزار تومان می توانستیم تهیه كنیم الان باید با سیصد تا چهارصد هزار تومان یك ساعت بی كیفیت تهیه كنیم چون از طرف دیگر قدرت خرید پایین آمده است. واردكننده ها هم سراغ محصولاتی می روند كه كیفیت پایین تری داشته باشد و ارزان تر برایشان تمام شود.

از طرف دیگر كارشناسان و مددكاران در استان ها شناخت كافی نسبت به تجهیزات روز دنیا ندارند و كاملاً در استان ها سلیقه ای عمل می كنند، هیچ كار كارشناسی مشخصی انجام نشده كه بگوید مثلاً اگر قرار است نابینا از عصا استفاده كند چه عصایی بهتر و با كیفیت تر است و در تجهیزات مختلف آنهایی كه با كیفیت هستند و در كشور وجود دارند چه چیزهایی هستند. بنابراین كاملاً سلیقه ای كارها انجام می شود.

بهزیستی بودجه تجهیزات توانبخشی را به استان ها می دهد و خودش خرید نمی كند. استان بودجه را تقسیم می كند به شهرستان ها. در نتیجه بودجه همواره كمتر و كمتر می شود و برای اینكه آمار بدهند كه تجهیزات خریده اند بودجه صرف خرید كالاهای بی كیفیت می شود كه فقط بگویند 80 قلم تجهیزات توانبخشی دادیم یا 120 قلم تجهیزات توانبخشی در كشور توزیع كردیم.

این فعال جامعه نابینایان به سیستم های حمایتی در كشورهای دیگر اشاره می كند و می گوید: «در همه دنیا سیستم های حمایتی دولتی تجهیزات توانبخشی را تحت پوشش بیمه قرار می دهند. متأسفانه در قانون حمایت از معلولان این اتفاق نیفتاد، در حالی كه در كشورهای دیگر بیمه مستقیم حمایت می كند. مثلاً می گوید هر 5 سال یك بار می توانی برجسته نگار بخری یا هر سال می توانی عصا بخری یا یك مبلغی را سالانه می دهند كه این تجهیزات را تهیه كنند.

در واقع قدرت خرید را به فرد می دهند و آن فرد تصمیم می گیرد كه چه نوع تجهیزاتی را خریداری كند نه اینكه یكسری محصولات بی كیفیت را بخرند و مددجو هم چاره ای جز استفاده كردن نداشته باشد. متأسفانه این ساختار كه خود فرد تصمیم بگیرد و دستش برای این تصمیم باز باشد در كشور ما وجود ندارد. سرمدی راه برون رفت از این آشفته بازار را تشكیل كارگروه های تخصصی می داند: فعلاً با همین ساختار فعلی برای برطرف شدن این معضل باید كارگروه های تخصصی در حوزه تجهیزات توانبخشی با تفكیك نوع معلولیت های مختلف در سازمان بهزیستی كشور شكل بگیرد، سپس اعضای كارگروه تأیید كنند نابینایان یا ناشنوایان كدام تجهیزات توانبخشی برایشان ضروری است و كدام محصول كه در داخل تولید می شود یا وارد كشور می شود كیفیت بهتری دارد تا استان ها سلیقه ای عمل نكنند و از طرف دیگر قدرت خرید به فرد داده شود و فرد دارای معلولیت تصمیم بگیرد كه كدام وسیله را بیشتر نیاز دارد و بر مبنای پولی كه دارد برای آن تصمیم بگیرد.

گلایه های جامعه افراد دارای معلولیت در حالی مطرح می شود كه بنا به گفته سید مرتضی حسینی معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی كشور بودجه حوزه توانبخشی در لایحه بودجه 1401 به نسبت سال قبل از رشد 26 درصدی برخوردار شده است.بنا به گفته حسینی در لایحه، دولت برای سال آینده 5660 میلیارد تومان در نظر گرفته است.

سیدمرتضی حسینی می گوید: در سال جاری حدود 4500 میلیارد تومان برای حوزه توانبخشی اعتبار در نظر گرفته شد كه تاكنون حدود 70 درصد این رقم تخصیص اعتبار یافته است و این درحالی است كه در این حوزه با مشكلات جدی روبه‏‏ رو هستیم و نیاز به منابع بیشتری برای رفع مشكلات حداقلی معلولان داریم كه امیدواریم در 2 ماه آینده بخش باقی مانده از بودجه در این زمینه به سازمان پرداخت شود.