ساری – ایرنا – همسو با اجرای عدالت آموزشی، دانش آموزان استثنایی نیز همانند سایر افراد نیازمند مناسب سازی نظام تعلیم و تربیت در ابعاد مختلف و فضاهای آموزشی هستند و در این راستا نیز دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم نیازمند فضایی خاص با محیطی آرامش بخش هستند تا بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، آموزش و پرورش استثنایی وظیفه توان بخشی دانش آموزان با نیازهای ویژه را نیز بر عهده دارد ، اما كمبود مدارس خاص ویژه دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم در مازندران، مشكلاتی را برای آنان و خانواده هایشان و در مجموع برای نظام آموزشی استان ایجاد كرده است كه برای رفع این مشكل باید فكری اساسی شود.
اوتیسم ( Autism) یا درخودماندگی، نوعی اختلال رشدی از نوع روابط اجتماعی است كه با رفتارهای ارتباطی و كلامی غیرطبیعی مشخص می شود و علایم این اختلال تا پیش از سه سالگی بروز می كند و علت اصلی آن هنوز ناشناخته است.
به افرادی كه این اختلال را دارند اوتیستیك یا درخود مانده گفته می شود. این اختلال در پسران شایع تر از دختران است و وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبك زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد.
این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی تأثیر می گذارد و كودكان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم در ارتباطات كلامی و غیركلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت های مربوط به بازی، مشكل دارند و ارتباط با دیگران و دنیای خارج برای آنان دشوار می شود.
آمارها در سطح بین المللی نشان می دهد كه ازهر 68 كودك یك تن به یك اختلال طیف اتیسم (ASD) مبتلا است.اختلال طیف اتیسم، در خود فرورفتن، بی توجهی به جهان خارج، ناتوانی در رشد و گسترش مهارت های اجتماعی است كه می تواند باعث ایجاد ارتباطات اجتماعی قابل توجه و چالش های رفتاری شود.
دانش آموزان مبتلا به اتیسم اغلب چالش های منحصر به فردی را در مدارس به وجود می آورند و معلمان بطور موثر می توانند پاسخگو به نیازهای آنان در چالش ها باشند. چالش هایی كه در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران وجود دارد، در بین دانش آموزان طیف اتیسم مشترك است و بر هر جنبه ای از زندگی آنها تاثیر خواهد گذاشت. این چالش ها می تواند به استرس، اضطراب و افسردگی منجر شود كه در دانش آموزان اوتیستیك بسیار بالاتر از سایر دانش آموزان است.
طبق بررسی های صورت گرفته، حداكثر 72 درصد دانش آموزان در طیف اتیسم نیازهای بهداشت روان متفاوت با كودكان دیگر دارند. كلاس های درس می تواند باعث افزایش استرس، اضطراب و افسردگی در بین این دانش آموزان شود.
در حالی كه دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم چهار برابر بیشتر از همسالان خود به خدمات یادگیری و پشتیبانی اجتماعی نیازدارند و این امر می تواند چالش های زیادی را برای معلمان و مربیان توانبخشی مدارس ایجاد كند، در نظام آموزشی كشورمان، دانش آموزان مبتلا به اوتیسم با رده " نیاز به حمایت" و "نیاز حمایت زیاد" زیر چتر تعلیم و تربیت آموزش و پرورش استثنایی قرار می گیرند و مبتلایان به بیماری اوتیسم با رده "نیاز به حمایت خیلی زیاد" از حمایت سازمان بهزیستی بهره مند هستند.
نبود مدارس خاص ویژه دانش آموزان اوتیسمی از یك سو و كمبود مربیان توانبخشی، كار درمانی و گفتار درمانی و هزینه بالای ایاب و ذهاب در مازندران باعث شده است تا خانواده ها و والدین برای ثبت نام فرزندان خود در مدارس با مشكلاتی مواجه شوند.
بابل تنها شهر در مازندران است كه از مدرسه ویژه دانش آموزان اوتیسمی برخوردار است ، اما در همین مدرسه نیز دیگر دانش آموزان استثنایی نیز مشغول تحصیل هستند و این امر می تواند مشكلاتی مضاعفی را برای دانشآموزان اوتیسم و خانواده های آنان ایجاد كند.



تحصیل 2 هزار 800 دانش آموز مبتلا به اوتیسم در كشور
در كشورمان هم اكنون 2 هزار و 800 دانش آموز مبتلا به بیماری اوتیسم در 58 مدرسه خاص و 400 كلاس ضمیمه در حال تحصیل هستند.آموزش رسمی این دانش آموزان از سال 1382 آغاز شد و بنا به استناد آمارهای ارایه شده توسط مسوولان، پوشش تحصیلی این دانش آموزان از آن زمان تاكنون 2 هزار و 500 درصد رشد داشته است.
معاون وقت وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی كشور آبان ماه پارسال در سخنانی با بیان اینكه تعداد مدارس خاص اوتیسم تا پایان سال به 70 مدرسه خواهد رسید، گفت كه با رویكرد ایجاد فضای آموزشی استاندارد برای دانش آموزان مبتلا به اوتیسم، سال گذشته 14 مدرسه اختصاصی اوتیسم در كشور كلنگ زنی و یا افتتاح شده است.
سیدجواد حسینی با بیان این كه تاكنون 700 محتوای آموزشی ویژه طیف اوتیسم در سازمان آموزش و پرورش استثنایی تولید شده است ، افزود : برگزاری دوره های آموزشی ویژه معلمان دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم و گنجاندن دروس مرتبط با این بیماری در دروس دانشگاه فرهنگیان از جمله مواردی است كه جهت استاندارد سازی نیروی انسانی انجام شده است.

افزایش شمار مبتلایان به بیماری اوتیسم
رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی مازندران هم با بیان اینكه شمار مبتلایان به بیماری اوتیسم در كشور و از جمله در این استان در حال افزایش است، گفت كه تداوم وضعیت موجود با توجه به امكانات فعلی، می تواند مشكلات آموزشی به این داشن آموزان و دیگر دانش آموزان استثنای را دوچندان كند.
محمد جعفری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا شمار دانش آموزان مبتلا به این بیماری در استان را در زمان حاضر 78 نفر اعلام كرد و اظهار داشـت: به تناسب افزایش جمعیت بیماران اوتیسمی، امكانات مورد نیاز متناسب با آنان نیز از جمله مدارس خاص و افزایش كلاس های درسی باید افزایش یابد تا موانع فراروی تحصیل این دانش آموزان نیز رفع شود.
وی گفت: با توجه به افزایش جمعیت مبتلایان به بیماری اوتیسم، احداث مدارس خاص ویژه نگهداری و آموزش به اینگونه دانش آموزان در دستور كار قرار گرفته است.

كمبود زمین ، مهم ترین مشكل
وی كمبود زمین، افزایش بی رویه قیمت زمین و محدود بودن منابع مالی این نهاد را از جمله دلایل اصلی كمبود مدارس خاص برای دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم در این استان عنوان كرد و گفت كه دانش آموزان اوتیسمی مازندران هم اكنون با كمبود فضا و تجهیزات آموزشی مواجه هستند و این امر می تواند ضربات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
جعفری افزود : هم اكنون تعدادی از 78 دانش آموز مبتلا به بیماری اوتیسم در این استان به علت كمبود فضای آموزشی با نیازهای ویژه، در مدارس استثنایی مشغول تحصیل هستند و این امر می تواند تبعات منفی زیادی به همراه داشته باشد.
این مقام مسوول هزینه ساخت یك باب مدرسه ویژه دانش آموزان اوتیسمی در مازندران را بین 120 تا 150 میلیارد ریال اعلام كرد و با بیان اینكه تامین این میزان منابع كار دشواری است، گفت كه برای رفع این مشكل در نظر است كه از سه مدرسه استثنایی در شهر ساری و انتقال دانش آموزان به مدارس دیگر، یك مدرسه اختصاصی ویژه دانش آموزان اوتیسمی در مركز مازندران راه اندازی شود.
جعفری با بیان اینكه بابل تنها شهر در مازندران است كه مدرسه ویژه دانش آموزان اوتیسمی در آن راه اندازی شده است، افزود: با توجه به افزایش جمعیت بیماران مبتلا به اوتیسم، احداث مركز خاص آموزش بویژه در شهرهای با جمعیت بالا، یكی از نیازهای اساسی است.
وی با اشاره به تهیه زمین برای احداث مدرسه ویژه دانش آموزان اوتیسمی در مركز مازندران، گفت: قطعه زمینی كه برای این منظور تهیه شد، وقفی و در مالكیت شهرداری است و پیگیری و رایزنی های صورت گرفته نیز تاكنون برای رفع این مشكل تاكنون نتیجه بخش نبوده است.
او ادامه داد : در نظر است با جا به جایی دانش آموزان یكی از مدارس ابتدایی به مدرسه ای مجاور در منطقه گرجی محله شهر ساری، مشكل كمبود فضای آموزشی برای دانش آموزان اوتیسمی در مركز مازندران رفع شود.



كمبود مربی توانبخشی و تجهیزات آموزشی
رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی مازندران، كمبود مربی توانبخشی و تجهیزات آموزشی را از مهم ترین مشكل دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم در این استان ذكركرد و با بیان اینكه برای خرید تجهیزات توانبخشی و آموزشی ویژه این دانش آموزان به سه تا چهار میلیارد ریال اعتبار نیاز است، توضیح داد : هزینه ساخت یك باب مدرسه ویژه دانش آموزان اوتیسمی در مازندران بین 120 تا 150 میلیارد ریال است كه تامین این میزان منابع كار دشواری است.
وی شمار مربیان دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم در این استان را 20 نفر اعلام كرد و گفت كه طبق استانداردهای آموزشی، در هر یك از كلاس های درس، تنها پنج دانش آموز اوتیسمی باید حضور داشته باشند كه تحقق این امر نیاز به فضای آموزشی جدید و مربی به تعداد مورد نیاز است.
جعفری با بیان اینكه مازندران با كمبود حدود 20 مربی توانبخشی ویژه دانش آموزان مبتلا به اوتیسم مواجه است، افزود : می توان با جذب نیروهای فارغ التحصیل سایر مراكز دانشگاهی در رشته های گفتار و كار درمانی، كمبود نیرو در این بخش را جبران كرد.
وی از پیگیری های لازم برای جذب این نیروها به منظور گذراندن طرح های آموزشی به مدت 2 سال در مدارس استثنایی مازندران خبر داد و گفت كه در صورت تحقق این مهم، كمبود نیرو در این بخش نیز رفع خواهد شد.
جعفری بیشترین كمبود معلم را مربوط به مقطع ابتدایی دانست و اظهار كرد: در صورت صدور مجوز و جذب 70 نیروی حق التدریس جدید، نیاز آموزشی در تمامی مدارس استثنایی مازندران در سال تحصیلی جدید تا حدودی رفع می شود.

فعالیت 55 مدرسه استثنایی دولتی و غیردولتی در مازندران
این مسوول شمار مدارس استثنایی دولتی در مازندران را 53 باب و غیردولتی را نیز 2 واحد اعلام كرد و افزود: 24 مركز آموزشی دولتی ویژه اختلالات یادگیری و 18 مركز غیردولتی نیز در این استان به دانش آموزان استثنایی و با نیازهای خاص و ویژه مشغول ارایه خدمت هستند.
وی ادامه داد: در سال تحصیلی گذشته 2 هزار و 670 دانش آموز با شرایط خاص و معلولیت شدید در 51 باب مدرسه دولتی و 2 مدرسه غیردولتی و 2 هزار و 266 دانش آموز استثنایی نیز با نیاز ویژه در یكهزار و 582 مدرسه مازندران مشغول تحصیل بودند.
رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی مازندران تامین نیروی آموزشی مورد نیاز را از نیازهای ضروری این نهاد برای تداوم و ارایه آموزش به دانش آموزان با نیازهای ویژه دانست و گفت كه این نهاد با كمبود بیش از 200 نیروی آموزشی شامل معلم و نیروهای توانبخشی مواجه است.
وی افزود : كمبود نیروی آموزشی باعث شد آموزش و پرورش استثنایی مازندران در سال تحصیلی گذشته با كمبود چهار هزار و 400 ساعت آموزش مواجه شود.
جعفری شمار نیروهای فعال در بخش های مختلف آموزش و پرورش استثنایی مازندران را یكهزار و پنج نفر اعلام كرد و گفت: با توجه به بازنشستگی تعدادی از معلمان، برای رفع این مشكل باید فكری اساسی شود.
وی با بیان این كه در دو سال گذشته هیچگونه مجوزی مبنی بر جذب یا استخدام نیروی آموزشی مورد نیاز در مدارس استثنایی صادر نشده است، خاطرنشان كرد: تاكنون مجوزی برای جذب نیروهای حق التدریس ابلاغ نشده است و برای كمبود نیروی آموزشی ناچاریم علاوه بر بكارگیری معلمان بازنشسته یا معاونان مدارس، جمعیت دانش آموزی برخی كلاس ها را نیز با یكدیگر ادغام كنیم.

وی شمار دانش آموران در حال تحصیل در مدارس استثنایی مازندران را هشت هزار نفر اعلام كرد و گفت: از این تعداد 2 هزار و 750 دانش آموز استثنایی با نیازهای ویژه در 55 باب آموزشگاه دولتی و غیردولتی و 24 مركز دولتی آموزشی ویژه اختلالات یادگیری و 18 مركز غیردولتی نیز در این استان مشغول ارایه خدمت به دانش آموزان استثنایی و با نیازهای خاص و ویژه هستند



فقر امكانات برای دانش آموزان اوتیسمی
مدیرعامل انجمن خیریه سلام اوتیسم مازندران، نبود مدرسه خاص ویژه این دانش آموزان در استان، كمبود مربیان توانبخشی و خودداری برخی مدارس از ثبت نام دانش آموزان مبتلا به بیماری اوتیسم را از جمله مشكلات فراروی عنوان كرد و گفت كه این امر باعث شده تا برخی دانش آموزانی اوتیسمی از ادامه تخصیل بازبمانند.
میثم حشمتی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تفاوت های كودكان دارای اوتیسم با سایر كودكان در حوزه مسائل آموزشی، افزود: تدریس به دانش آموزان دارای اوتیسم، از ظرافت ها و پیچیدگی های خاصی برخورداراست و ضمن تلاش و حوصله فراوان، نیازمند ذهنی خلاق و چشمانی تیزبین است تا راه پیشرفت و برقراری ارتباط برای بروز استعدادهای این كودكان فراهم شود.
وی اظهار داشت: چالش هایی كه در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران وجود دارد، در بین دانش آموزان اتیسم مشترك است و بر هر جنبه ای از زندگی آنها تاثیر خواهد گذاشت. این چالش ها می تواند به استرس، اضطراب و افسردگی منجر شود كه در دانش آموزان اوتیستیك بسیار بالاتر از سایر دانش آموزان است.
او افزود: دانش آموزان اوتیسم با توجه به شدت اختلالی كه دارند، در چند طیف مختلف قرار می گیرند كه بر اساس آن نوع مدرسه ای كه می توانند در آن تحصیل كنند نیز متغیر است و هرگونه رفتارهای نادرست در مواجه با چنین دانش آموزانی منجر به افزایش استرس و اضطراب در بین آنان می شود تا جایی كه دانش آموز دیگر رغبتی برای حضور در مدرسه را نخواهد داشت.
حشتمی گفت : با توجه به تعداد كم مدارس اوتیسم در مازندران ، گاهی كودكان باید از نقاط بسیار دور به مدرسه بیایند و پرداخت زیاد هزینه سروریس و ایاب و ذهاب از جمله مشكلات خانواده ها است كه باید به آن رسیدگی شود.
مدیرعامل انجمن خیریه سلام اوتیسم مازندران، حمایت انجمن ها و خانواده را در زمینه فرهنگ سازی مهم دانست و افزود : باید در مورد اختلال اوتیسم آموزش های لازم را به سایر دانش آموزان و كاركنان مدارس و اقشار مختلف مردم ارایه كرد و به آنها یادآوری شود كه اوتیسم یك اختلال واگیردار نیست، رفتارهای نامناسب دانش آموز دال بر بی ادبی نیست و توضیح دهیم كه مسوولیت اجتماعی هر فرد در مواجه با یك فرد دارای اوتیسم به چه صورت باید باشد و چگونه باید برخورد شود.
وی به عدم مناسب سازی محتوای آموزشی برای كودكان دارای اختلال اوتیسم اشاره كرد و گفت : محتوای كتب درسی باید با توجه به نوع اختلال این كودكان بازنگری شود. حتی ممكن است كودكان طیف بالای اوتیسم برای موفقیت در دروس تحت فشار روانی قرار گیرند و نسبت به مدرسه دل زده شوند و در عین حال این بچه ها نیاز به آموزش متفاوت به جای آموزش كلاسیك دارند تا به شكوفایی استعدادشان كمك كند.
او با بیان اینكه دغدغه اصلی خانواده های دارای اوتیسم، ادامه تحصیل و حرفه آموزی این كودكان است، افزود : مسولان باید در این زمینه نیز تدابیر ویژه ای اتخاذ شود تا مشكلات فراروی این قشر و خانواده های انان به حداقل برسد.
لزوم حمایت جدی از دانش آموزان اوتیسم
یكی از مربیان توانبخشی كه در یكی از مدارس مقطع ابتدایی مازندران مشغول ارایه خدمت به دانش آموزان اوتیسمی است گفت: مازندران از امكانات و فضای آموزشی خاص برای دانش آموزان اوتیسمی بی بهره است و این امر می تواند شرایط تحصیل برای اینگونه دانش آموزان را سخت كند.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مازندران از داشتن مدارس خاص ویژه دانش آموزان اوتیسم محروم است و با توجه به تعداد كم اینگونه دانش آموزان درهر شهرستان، ساخت مدرسه در هر شهر برای آموزش و پرورش نیزهزینه بر و در عمل امكان پذیر نیست ، ضمن این كه ساخت مدرسه در شهرستان با نداشتن كارشناس آموزشی متخصص در این زمینه هم فایده ای ندارد.

این مربی توانبخشی با اظهار این كه كتاب های دانش آموزان مبتلا به اوتیسم نیز متناسب با شرایط آنان نیست و برای بچه های كم توان ذهنی تالیف شده است ، گفت : علاوه بر این كه باید در كتب درسی این دانش اموزان از تصاویر بزرگ تر و جذاب تری استفاده شود، روش تدریس به آنان نیز باید ساعتی و فرد به فرد باشد تا آنان بتوانند در فضایی آرام و بی سر و صدا به تحصیل خود ادامه دهند.
وی از مسوولان خواست كتاب های آموزشی متناسب با این كودكان چاپ شود چرا كه كار با كتاب ها فعلی خیلی سخت است و با این محتواهای آموزشی نمی توان انتظار بازخورد خوبی از كودكان داشت.
این مربی كودكان اوتیسمی با بیان اینكه آموزش مجازی برای كودكان مبتلا به اوتیسم امكان پذیر نیست، گفت : آموزش به كودكان اوتیسم باید رودررو و با تماس چشمی باشد. در فضای مجازی نمی توان این كودكان را آرام و با آن ها تماس برقرار كرد.

و ی بر لزوم آگاه سازی خانواده ها نسبت به شناسایی كودكان دچار اختلالات اوتیسم و همچنین شرایط نگهداری و تحصیل آنها در جامعه تاكید كرد و افزود : جامعه نباید كودكان اوتیسمی را معلول و یا مریض بدانند بلكه این افراد به علت شرایط خاص نیازمند توجگه بیشتر هستند.
كمبود منابع مالی، كمبود دانش تخصصی معلمان و كمبود دوره های آموزشی ویژه به روزرسانی دانش و مهارتی معلمان ویژه این قشر، نداشتن نیروی متخصص پشتیبان و نبود منابع آموزشی مناسب از جمله موانع موجود برای ادامه تحصیل دانش آموزان اوتیسم است.
تحقیقات حاكی از اهمیت درك ارتباط بین یادگیری و شایستگی های اجتماعی و عاطفی است. فقدان صلاحیت عاطفی اجتماعی نه تنها باعث كاهش ارتباط دانش آموز با مدرسه می شود ، بلكه افت عملكرد تحصیلی را نیز به همراه دارد و بر همین اساس نیز این عقیده را تقویت می كند كه یادگیری عاطفی اجتماعی نقش مهمی در یادگیری و همچنین حضور در مدرسه، رفتار در كلاس و سرگرمی برای همه دانش آموزان دارد.

مازندران در سال تحصیلی جدید، 520 هزار دانش آموز، 45 هزار معلم و چهار هزار و 205 مدرسه در مقاطع مختلف تحصیلی دارد.

برچسب ها
- مدارس
- ساری
- ایرنا
- مازندران
- سازمان آموزش و پرورش استثنایی
- اوتیسم
- دانش آموزان