به گزارش ایسنا، بسیاری از كشورها زمانی كه نرخ جمعیتی آن ها به زیر 1.5 رسید، دیگر نتوانستند باوجود اعمال سیاست های تشویقی به بالای این عدد برسند و این در آینده زنگ خطر پیری جمعیت را افزایش می دهد.

كشور ایران در دهه شصت شاهد رشد چشمگیر آمار زاد و ولد بود، به گونه ای كه در اواخر این دهه سیاست كنترل جمعیت در كشور اعمال شد و خانوارهای كه تعداد فرزندان آن ها از یك تعداد خاص بالاتر بود از یكسری خدمات محروم می شدند، این طرح نیز همانند سایر طرح ها مخالفان و موافقان زیادی داشت.

باتوجه به اینكه سیاست گذاری صحیحی از سوی متولیان امر برای آموزش، تحصیل، اشتغال، ازدواج و ... متولدین دهه شصت در كشور صورت نگرفت، متولدین این دهه را با چالش های بسیار بزرگی مواجه كرد كه به نظر می رسد این چالش ها پایانی ندارد و هم چنان با آن درگیر هستند.

اما با اعمال سیاست های كنترل جمعیت با شعار " فرزند كمتر- زندگی بهتر" در اواخر دهه شصت، شاهد كاهش نرخ موالید در دو دهه گذشته در كشور بودیم، این كاهش موالید زنگ خطر پیری جمعیت در ایران را به صدا درآورد و سیاست گذاران مجددا در حال دعوت مردم به فرزندآوری هستند، اما تجربه ناموفق تشویق مردم به افزایش جمعیت و فرزندآوری در دهه شصت و چالش های متعدد برای متولدین این دهه نشان داد كه افزایش جمعیت بدون برنامه ریزی می تواند مشكل آفرین باشد.

در برنامه اول توسعه كشور یكی از مهم ترین رویكردها تحدید نسل و تنظیم خانواده بود

قربانعلی روغنی معاون مدیركل آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینكه هیچ برنامه ریزی بدون آمار امكانپذیر نیست، اظهار كرد: در ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی شش برنامه عمرانی نوشته شده بود، برنامه عمرانی اول در سال 1327 تا سال 1334 و برنامه عمرانی دوم برای سال های 1334 نوشته شد، در این دو برنامه توسعه ای بدون در نظر گرفتن آمارهای جمعیتی تدوین شده بود، بنابراین كارشناسان این حوزه به خلاءهای آمارهای جمعیتی پی بردند.

وی افزود: بنابراین یك موسسه برای تهیه و انتشار آمارهای جمعیتی در كشور تاسیس شد و برنامه سوم، چهارم، پنجم و ششم توسعه بر اساس همین آمارها تهیه و تدوین شد، كه برنامه ششم توسعه با پیروزی انقلاب اسلامی عملا اجرایی نشد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برنامه های تحدید نسل( محدود كردن جمعیت) شاهنشاهی متوقف شد.

روغنی با اشاره به اینكه تا پایان جنگ تحمیلی تمام توان كشور صرف مقابله با دشمنان بعثی شد، عنوان كرد: به همین دلیل برنامه مدونی در كشور تا پایان جنگ تعریف نشد، پس از اتمام جنگ اولین برنامه توسعه ای كشور برای سال های 68 تا 72 تدوین شد، قبل از تدوین این برنامه نتایج سرشماری سال 1365 منتشر شده و آمارها حاكی از این بود كه انفجار جمعیتی در ایران رخ داده است.

این كارشناس آمارهای رسمی، با اشاره به اینكه طبق آمارها رشد جمعیت كشور در سال های 1355 تا 1365 حدود 3.91 درصد و در چهارمحال و بختیاری حدود 5 درصد بود، یادآور شد: مسئولان وقت معتقد بودند كه با این روند رشد جمعیت، امكانات كشور پاسخگوی نیازهای جمعیت نیست، طبیعتا اگر جمعیت با این روند افزایش پیدا می كرد در آینده با مشكل مواجه می شدیم.

وی اضافه كرد: بنابراین در برنامه اول توسعه كشور یكی از مهم ترین رویكردها تحدید نسل و تنظیم خانواده بود، هدف گذاری در این برنامه رسیدن نرخ رشد جمعیت كشور به 2.9 درصد بود، باتوجه به تنگناهای اقتصادی در كشور این برنامه زودتر از موعد محقق شد و رشد جمعیت به كمتر از 2 درصد رسید.

روغنی با بیان اینكه برنامه دوم توسعه برای سال های 1374 تا 78 زمانی تدوین شد كه هنوز نتایج سرشماری سال 1375 منتشر نشده بود و ذهنیت مسئولان در زمان تدوین این برنامه آمارهای سال 1355 تا 65 بود، توضیح داد: بنابراین رویكرد توسعه ای همان رویكرد برنامه اول بود، پس از انتشار نتایج سرشماری عملا در مورد مباحث مدیریت جمعیت سكوت اختیار كردند، اما تبلیغات مربوط به كاهش جمعیت و تنظیم خانواده هم چنان در ذهن مردم باقی مانده بود.

معاون مدیركل آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی چهارمحال و بختیاری افزود: قبل از تدوین برنامه ششم توسعه مقام معظم رهبری برای بحث پیری جمیعت هشدارهایی را به دولت و مجلس دادند، بنابراین در این برنامه مباحثی نظیر مدیریت جمیعت، مشوق برای ازدواج و فرزندآوری در نظر گرفته شد، اما متاسفانه در اجرای این سیاست ها به خوبی عمل نشد و نیازمند اقدامات جدی تر هستیم.

وی با اشاره به مصوبه شورای انقلاب فرهنگی در خصوص افزایش جمعیت، گفت: در این مصوبه مشوق های خیلی خوبی برای افزایش جمعیت در نظر گرفته شد، اما باتوجه به اینكه این مصوبات ضمانت اجرایی نداشتند و بسیار بلندپروازانه بودند، عملا به درستی اجرایی و عملیاتی نشد، اما این مصوبه هم اكنون پیش زمینه طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده بود كه هم اكنون در كمیسیون های تخصصی مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است.

روغنی با بیان اینكه دولت در برنامه هفتم توسعه به صورت جدی تر وارد مباحث افزایش جمعیت می شود، اظهار كرد: رویكرد جمعیت بهینه در دستور برنامه ریزان كشور قرار دارد، یعنی جمعیت باید متناسب با امكانات و منابع در كشور افزایش پیدا كند و به نسل آینده نیز آسیب وارد نكند، در طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده همه جوانب سنجیده می شود.

دیگر با انفجار جمعیت در ایران مواجه نمی شویم

این كارشناس آمارهای رسمی تاكید كرد: تجربه ثابت كرده است كه اگر تمام توان خود را برای افزایش جمیعت به كار ببریم، دیگر با انفجار جمعیت در ایران مواجه نمی شویم، امروز جامعه ایران نیز از شرایط جهانی و غرب الگو گرفته است و تمامی كشورها این شرایط را پشت سر گذاشته اند و به پیری جمعیت رسیده اند.

وی با اشاره به اینكه میانگین آمار ازدواج نسبت به 10 سال گذشته تقریبا به نصف رسیده است، گفت: اما این كاهش ازدواج ناشی از كاهش جمعیت در سن ازدواج نیست، بلكه جوانان تمایلی برای ازدواج ندارند، باید سیاست ها به گونه ای اعمال شود كه فرآیند پیری جمیعت تا حدود 30 سال به تاخیر بیوفتد.

روغنی افزود: در ایران حداقل تا 40 سال آینده با كاهش جمعیت مواجه نمی شویم، بلكه تركیب جمعیتی در حال تغییر است، در حال حاضر دولت در تلاش است سیاست های تحدید موالید ضعیف شود، برای اجرای این سیاست ها نیازمند همراهی مردم نیز هستیم، اگر طرح جوانی جمیعت و تعالی خانواده در مجلس به تصویب برسد دولت نیز مكلف به اجرای آن است.

معاون مدیركل آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی چهارمحال و بختیاری با تاكید بر اینكه پیری جمعیت امری اجتناب ناپذیر است، خاطرنشان كرد: در برخی كشورها برنامه هایی برای سالمندی فعال در دست اجرا است، تا سالمندان علاوه بر مشاركت اقتصادی، سالمندی سالمی داشته باشند و هزینه كمتری را تحمیل كنند.

كاهش جمعیت در كشورهای در حال توسعه به منزله بازگشت به عقب است

مهشید سلیمانی جامعه شناس در گفت وگو با ایسنا با اشاره به اینكه سیاست كلان كشورهای در حال توسعه سرمایه گذاری برروی نیروی انسانی است، اظهار كرد: بالاترین سرمایه اجتماعی هر كشور نیروی انسانی ماهر و متخصص است، نیروهای بالقوه در كشورها باید تبدیل به نیروی بالفعل شوند.

وی افزود: نیروهای انسانی در كشورها باید متناسب با نیازها آموزش ببینند، همچنین برای جمعیت در هر كشور باید مسائلی از جمله مسكن، شغل، امنیت، مسائل درمانی، مسائل تربیتی، جنبه های روحی و روانی، نیازهای اولیه زندگی، تعلق خاطر، احساس دوست داشته شدن و ... در نظر گرفته شود.

سلیمانی با بیان اینكه در كشورهای در حال توسعه مانند ایران در تلاش هستند كاهش جمعیتی خود را به روش های گوناگون پوشش دهند، خاطرنشان كرد: جمعیت برای كشورهای در حال توسعه یك نقطه قوت است و اگر این كشورها سرمایه انسانی نداشته باشند از مسیر توسعه عقب می مانند، كاهش جمعیت در این كشورها به منزله بازگشت به عقب است.

این جامعه شناس با تاكید بر اینكه افزایش جمعیت زمانی می تواند نتایج مثبت داشته باشد كه سیاست گذاران نیازمندی های جمعیتی را احصا و برای آن برنامه ریز ی كنند، گفت: در غیراین صورت این افزایش جمعیت بی رویه بدون آینده نگری و تدبیر می تواند مشكل آفرین باشد و می توان گفت نوعی تله جمعیتی محسوب می شود.

وی با اشاره به اینكه كشورهای جهان به دو دسته كانونی و پیرامونی تقسیم بندی می شوند، بیان كرد: به كشورهای توسعه یافته و پیشرفته، كشورهای كانون می گویند، كشورهای در حال توسعه نیز به لحاظ جامعه شناختی مانند سیارات در حال گردش به دور این كشورها هستند و به آن ها كشورهای پیرامونی می گویند، این كشورها در حال نزدیك شدن به توسعه یافتگی هستند.

سلیمانی یادآور شد: كاهش جمعیت در كشورهای در حال توسعه یك امتیاز منفی محسوب می شود، اما قبل از اعمال سیاست های افزایش جمعیت باید پیش زمینه و زیرساخت های مورد نیاز فراهم شود و دولت بتواند این جمعیت را مدیریت كند، در غیراین صورت در مسیر توسعه بازگشت به عقب داریم، رشد جمعیت در صورتی مثبت است كه تمام نیازهای جمعیت مورد توجه قرار بگیرد.

این جامعه شناس در پایان تاكید كرد: اگر می خواهیم رشد جمعیت تبعات منفی در جامعه نداشته باشد باید به زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... در كنار یكدیگر توجه كنیم و این جمعیت به نقطه قوت تبدیل شود.

جمعیت كشور در حال حركت به سمت سالمندی است

پیش از این نرگس عسگری مدیركل بهزیستی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با ایسنا با بیان اینكه سالمند به فرد بالای 65 سال اطلاق می شود، اظهار كرد: همچنین افراد بین 30 تا 65 سال نیز در رده سنی میانسالی قرار می گیرند و در حال حاضر 5 درصد جمعیت استان سالمند است.

وی با بیان اینكه سالمندان یكی از اقشار جامعه هدف سازمان بهزیستی هستند، بیان كرد: نزدیك به هشت درصد جمعیت كشور را سالمندان تشكیل می دهند، جمعیت كشور در حال حركت به سمت سالمندی است و در سال های آینده با افزایش آمار سالمندان در كشور باتوجه به رسیدن متولدین دهه پنجاه و شصت به سن میانسالی مواجه خواهیم بود.

عسگری با اشاره به اینكه پیش بینی می شود جمعیت سالمند كشور به سه تا چهار برابر افزایش پیدا كند، گفت: قطعا افرادی كه به سمت سالمندی حركت می كنند دچار بیماری های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، ناتوانی جسمی، حركتی و ... می شوند.

باوجود تمامی هشدارها برای سالمندی جمعیت ایران در آینده ای نه چندان دور،زوجین به علت نبود اطمینان از برنامه ریزی صحیح برای آینده و نبود ثبات اقتصادی در كشور از فرزندآوری امتناع می كنند، این موضوع یك زنگ خطر جدی در كشور محسوب می شود، زیرا اگر چاره ای برای كاهش جمعیت در كشور اندیشیده نشود، در آینده با مشكلات بسیاری روبرو می شویم.

انتهای پیام