یك عضو انجمن مغز و اعصاب ایران با بیان اینكه احساس گزگز و مورمور شدن در مواردی ناشی از درگیری اعصاب محیطی دست و پا است تصریح كرد  در مواردی كه احساس گزگز و مورمور بدون علت خاصی بوده و چندین ساعت به طول انجامد باید به علل ارگانیك جدی تری فكر كنیم.


به گزارش سلامت نیوز به نقل از مای ام اس تیم ، بیماری ام اس (مولتیپل اسكلروزیس) یك بیماری خود ایمنی است كه به سیستم عصبی مركزی (CNS) آسیب می رساند. بیماری دژنراتیو دیسك یك بیماری مزمن پزشكی است كه بر استخوان ها و مفاصل ستون فقرات تأثیر می گذارد. این دو حالت متفاوت هستند، اما ممكن است برای برخی افراد مشابه باشند.

ام اس و دیسك هر دو شرایط مزمن و طولانی مدت هستند و اغلب با گذشت زمان بدتر می شوند. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی باعث التهاب و زخم (به نام پلاك یا ضایعات) در سیستم عصبی مركزی می شود كه شامل مغز و نخاع می شود. ام اس باعث ایجاد مشكلاتی در كنترل اعصاب و ماهیچه ها به همراه بسیاری از علائم دیگر می شود. از طرف دیگر بیماری دیسك بر استخوان های ستون فقرات كه طناب نخاعی را احاطه كرده و از آن محافظت می كند، تحت تاثیر قرار داده علت اصلی كمردرد است.

ام اس و دیسك كمر گاهی اوقات حتی توسط پزشك نیز با یكدیگر اشتباه می شوند، ، زیرا علائم مشتركی دارند و هر دو در یك سن مشابه (حدود 30 سالگی) ایجاد می شوند.

به گفته دكتر رضا باورصاد شهری پور :« از جمله علل شایع دیگر كه منجر به احساس خواب رفتگی و مور مور در اندام می گردد آرتروز گردن و كمر و یا در مواردی تنگی كانال نخاعی و یا بیرون زدگی دیسك گردن و كمر است كه در كنار علایمی همچون دردهای انتشاری در اندام فوقانی و تحتانی از احساس بی حسی و گزگز محدود به برخی انگشتان شاكی می باشند كه اغلب نشان از فشار برروی ریشه های عصبی است كه در این موارد نیز معاینه و تصویر برداری از مهره های كمر و گردن ارزشمند است.»

بیماری دیسك چیست؟ ستون فقرات از مهره های زیادی تشكیل شده است كه پوششی محافظ برای نخاع ایجاد می كند. در بین هر مهره ستون فقرات دیسك های بین مهره ای قرار دارند كه پدهای ضربه گیری شبیه به دونات های ژله ای هستند ، به عنوان بالشتك بین 33 استخوان (مهره) ستون فقرات عمل می كنند. بیماری دیسك زمانی رخ می دهد كه این دیسك ها شروع به فرسودگی می كنند. آنها می توانند بیرون زده یا خشك شوند. سپس برآمدگی ها می توانند روی اعصاب و رباط ها مالیده شوند و باعث درد، بی حسی، گزگز یا ضعف شوند.

علائم و نشانه های دیسك كمردرد، گردن درد و سفتی، و همچنین بی حسی، ضعف و تیركشیدن و گزگز بازوها و پاها می توانند به دلیل فشره شدن دیسك، مالش استخوان به استخوان، استئوفیت، فتق یا بیرون زدگی دیسك باشد كه در MRI و عكس رادیولوژی كاملا قابل تشخیص است . دیسك می تواند بر قسمت تحتانی كمر، به نام بیماری دیسك كمر ، و همچنین گردن، به نام اسپوندیلوز گردنی تاثیر بگذارد .

علائم MS ودیسك چگونه مشابه هستند؟ ام اس و دیسك تعدادی علائم مشترك دارند كه می تواند منجر به تاخیر در تشخیص، تشخیص اشتباه و تاخیر در درمان شود. یكی از مشكلات ام اس (از میان مشكلات متعدد آن) این است كه پزشكان، دوستان و حتی خودتان ممكن است بسیاری از علائم بیماری ام اس را به علائم بیماری دیسك ارتباط دهید

درد یك علامت رایج در MS و دیسك است. هر دو شرایط می توانند انواع مختلفی از درد ایجاد كنند. انواع مشترك آنها عبارتند از:

درد نوروپاتیك (درد عصبی) : درد ناشی از آسیب به اعصاب یا سایر نواحی سیستم عصبی، كه به طور بالقوه منجر به احساس سوزش یا ضربه زدن و افزایش حساسیت نواحی آسیب دیده می شود. درد اسكلتی عضلانی: درد در عضلات، استخوان ها، مفاصل و بافت های نرم كمردرد و همچنین درد رادیكولار: دیسك همچنین می تواند این نوع درد، دردی كه در امتداد ریشه عصب نخاعی حركت می كند و باعث ناراحتی در باسن، پاها و ستون فقرات می شود را ایجاد كند. افراد مبتلا به ام اس نیز دردی مشابه این درد از جمله درد در كمر، لگن و پاهای خود را تجربه كنند، مانند ایجاد تغییر در راه رفتن برای تطبیق با ضعف عضلانی یا مشكلات تعادل.

درد ناشی از دیسك با نشستن، چرخاندن و بلند كردن بدن بدتر می شود. اغلب با راه رفتن، دویدن یا دراز كشیدن بهبود می یابد.درد در این بیماری می تواند عود كننده (می آید و می رود)، حاد (ناگهانی و موقت)، یا مزمن (مداوم و طولانی مدت) باشد كه این موارد تا حدودی میتواند برای تفكیك ام اس و بیماری دیسك كمك كننده باشد.

علاوه بر درد، مشكل دیسك می تواند علائم عصبی مشابه علائم ام اس، مانند لرزش و پارستزی (بی حسی و سوزن سوزن شدن) ایجاد كند. افرادی كه هر یك از این دوبیماری را تجربه می كنند ممكن است در پاهای خود احساس سوزش، گزگز و دردكنند.

دكتر رضا باورصاد شهری پور ادامه داد:« احساس بی حسی و یا احساس ناخوشایند مومور در اندام تحتانی در بیماران مبتلا به قند خون، بیماریهای كلیوی، مبتلایان به انواع سرطانها كه تحت شیمی درمانی هستند، كم خونی فقرآهن، بیماری كم كاری تیروئید و یا تماس مكرر با برخی سموم می تواند عامل آسیب به اعصاب محیطی باشند و در نهایت خود را با علایم پارستزی و مور مور انتهایی انگشتان در پاها و دستها نشان دهد كه در این موارد علایم عصبی مذكور مداوم بوده و اغلب در تمام طول روز و بخصوص در زمان استراحت ( شبها) محسوس تر است.

وی در ادامه اظهار داشت:«در مواردی سردرد میگرنی با پیش درآمد احساس ناخوشایند عصبی در اندام ( یك نیمه بدن یا یك اندام) به صورت احساس گزگز و سوزش و یا بی حسی خود را نشان می دهد و پس از استقرار كامل سردرد علایم عصبی رفع می شود كه این حملات گاها چندین نوبت در ماه تكرار می گردد.»

علل و عوامل خطر بسیاری از مردم دیسك را به عنوان بخشی از فرآیند پیری می دانند اما همیشه هم اینطور نیست و می تواند ناشی از آسیب شغلی یا آسیب قبلی باشد. ام اس در اثر تركیبی از عوامل محیطی، ژنتیكی، عفونی و سیستم ایمنی ایجاد می شود.

هم دیسك و هم MS با سطوح پایین ویتامین D مرتبط هستند كه برای حفظ سلامت استخوان بسیار مهم است. داشتن دیسك باعث افزایش خطر فشردگی نخاع و آسیب عصبی می شود. فرد مبتلا به ام اس آسیب عصبی ناشی از فرآیند حمله سیستم ایمنی به غلاف محافظ میلین (چربی اطراف اعصاب) را تجربه می كند. هردو این بیماری ها به دلیل آسیب وارد به اعصاب ممكن است علائم مشابهی از جمله احساس گزگز در اندام ها را ایجاد كنند.

زندگی با شرایط سلامتی متعدد می تواند بر كیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. هنگامی كه فردی مبتلا به ام اس و سایر بیماری های مزمن است - به خصوص وقتی علائم مشتركی دارد - تشخیص دقیق و به موقع می تواند چالش برانگیزتر باشد. كمر درد و پا درد شدید باعث استرس می شود و استرس بر ام اس تأثیر می گذارد و همین استرس می توند علائم را تشدید كند. دائمی شدن درد ازبین نرفتن آن ، نه فقط از نظر جسمی بلكه از نظر روحی و روانی نیز به فرد آسیب می رساند.

درمان ام اس و بیماری دیسك چندین گزینه برای تسكین علائم این دو بیماری مخصوصاً برای درد، وجود دارد. مدیریت تخصصی درد گزینه خوبی برای ام اس و دیسك است. در حالی كه چندین گزینه برای مدیریت علائم و گزینه های ترمیم ستون فقرات وجود دارد، یافتن گزینه مناسب می تواند زمانبر باشد.

گزینه های درمان پزشكی درمان های پزشكی برای دیسك عبارتند از:

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مسكن های بدون نسخه (مانند استامینوفن) داروهای ضد درد اپیوئیدی شل كننده های عضلانی

گزینه های درمان جراحی اگر درمان های پزشكی محافظه كارانه تر بی اثر باشند، جراحی مغز و اعصاب ممكن است بهترین راه حل برای دیسك باشد. جراحی ممكن است شامل تعویض دیسك یا جراحی رفع فشار از روی عصب باشد.

درمان های جایگزین و گزینه های سبك زندگی برای مدیریت دیسك

بسیاری از مردم به دنبال گزینه های جایگزین برای گزینه های پزشكی و جراحی هستند. بسیاری از راه های دیگر برای كاهش درد و علائم ام اس و دیسك وجود دارد:

یك رژیم غذایی سالم با تنوع غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی داشته باشید. به اندازه كافی ورزش منظم داشته باشید (20 تا 30 دقیقه در روز). از كمربند و گردنبند های طبی حمایت كننده استفاده كنید. از پدهای گرم كننده یا كیسه های یخ استفاده كنید.

درمان های دیگری كه شواهدی برای كمك به كاهش درد های این دو بیماری دارند عبارتند از: فیزیوتراپی تحریك الكتریكی عصب از طریق پوست (معروف به TENS) یوگا درمان شناختی رفتاری طب سوزنی و طب فشاری پیشگیری نیز كلیدی است. بهترین كاری كه می توانید برای ستون فقرات خود انجام دهید این است كه عضلات مركزی بدن خود را تمرین دهید. عضلات مركزی قوی و وضعیت مناسب از بسیاری از مشكلات ستون فقرات جلوگیری می كند ویا از بدتر شدن آنها جلوگیری می كند.

دكتر رضا باورصاد شهری پور یادآور شد:««در موارد نادر، احساس خواب رفتگی و بی حسی اندام ناشی از بروز تشنجات حسی است كه در این موارد علایم مذكور زود گذر بوده ولی تكرار زیاد آن و یكنواختی و یكسان بودن علامت عصبی و نیز تغییرات قابل مشاهده در نوار مغز این بیماران در تشخیص این فرم از تشنج بسیار ارزشمند خواهد بود.»

وی خاطر نشان كرد:« گزگز و مورمور انگشتان تنها یك نشانه عصبی از بیماریهای مختلف است كه برای تشخیص قطعی نیاز به بررسی دقیق دارد تا بتوان بر حسب آن به تشخیص بیماری و درمان اختصاصی آن اقدام نمود.»