به گزارش ایسنا، ایران یكی از سریع ترین نرخ های رشد جمعیت سالمندان در جهان را داشته و سهم جمعیت بالای 65 سال در ایران از 4.2 درصد در سال 1368 به 6.4 درصد در سال 1398 رسیده است.

با افزایش میانگین سن و رشد جمعیت سالمند، انتظار می رود كه رفته رفته بر شیوع بیماری های مزمن افزوده شود. با در نظر گرفتن تغییرات جمعیتی كه در حال وقوع است، نیازهای خاص دوره سالمندی به ویژه نیازهای بهداشتی و درمانی اهمیت بیشتری پیدا می كند.

همچنین رشد جمعیت سالمند در ایران و افزایش آن در دهه های آتی، استفاده از امكانات بهداشتی و درمانی و هزینه های آن به شدت افزایش پیدا خواهد كرد. اهمیت این موضوع آن جاست كه در حال حاضر بیماری های مزمن، مهم ترین علت مرگ ومیر در ایران به شمار می رود.

با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، با انجام یك مطالعه، وضعیت مهم ترین بیماری های مزمن و تكثر این بیماری ها را در سالمندان بر اساس وضعیت اجتماعی-اقتصادی آن ها، بررسی كردند.

این مطالعه به صورت مقطعی در سال 1398 انجام شد. شركت كنندگان این مطالعه به صورت تصادفی از تمام مناطق 22گانه شهر تهران انتخاب شدند و با استفاده از پرسش نامه ، اطلاعاتی درباره ویژگی های جمعیت شناختی (سن، جنسیت، تحصیلات و ...)، وضعیت سلامت (بیماری هایی كه پزشك تشخیص داده، مصرف دارو و ...)، وضعیت اقتصادی (درآمد خانواده، وضعیت اشتغال و مالكیت مسكن و ...) سالمندان جمع آوری شد.

از نظر متغیرهای جمعیت شناختی، سالمندان مرد، افراد متاهل دارای همسر و سالمندان دارای مدرك ابتدایی و راهنمایی، بیشتر فراوانی را داشتند. از نظر وضعیت اشتغال، بخش عمده سالمندان بازنشسته و یا خانه دار بودند و درآمد دو تا سه میلیون تومانی، پرتكرارترین سطح درآمد میان سالمندان شهر تهران بود.

93.7 درصد از شركت كنندگان در این مطالعه حداقل یك بیماری مزمن داشتند و نرخ شیوع بیماری های مزمن چندگانه (داشتن دو و بیش از دو بیماری مزمن) در میان سالمندان برابر 79.8 درصد بود. همچنین مشخص شد كه شیوع بیماری های چندگانه در میان زنان، بیشتر از مردان بود و این نرخ با افزایش سن سالمندان افزایش یافته است.

همچنین مشخص شد كه شیوع بیماری های چندگانه در سالمندان هرگز ازدواج نكرده، كمترین و در میان سالمندان بیوه، بیشترین نرخ را داشته است. در سالمندان با سطح تحصیلات بالاتر، شیوع بیماری های چندگانه كمتر است و این نرخ در سالمندان خانه دار و سالمندان بازنشسته، بالاتر از سالمندان بیكار و یا شاغل است.

در این مطالعه مشخص شد كه سالمندان با درآمد پایین (كمتر از یك میلیون تومان در ماه)، كمترین و سالمندان با درآمد متوسط به پایین (بین یك تا دو میلیون تومان در ماه)، بیشترین میزان شیوع بیماری های چندگانه را دارند.

بر اساس یافته های این مطالعه؛ پرفشاری خون، بیماری های اسكلتی عضلانی و چربی خون بالا، شایع ترین بیماری های مزمن سالمندان در شهر تهران هستند. سرطان، آلزایمر و بیماری های چشم نیز پایین ترین میزان شیوع را به خود اختصاص داده اند.

بررسی وضعیت شیوع بیماری های مزمن سالمندان در گروه های مختلف اجتماعی- اقتصادی نشان داد كه شیوع پرفشاری خون، بیماری های قلبی-عروقی، دیابت، چربی بالای خون، بیماری های اعصاب و روان و بیماری های چشم؛ از جمله بیماری هایی هستند كه احتمال ابتلا به آن ها در میان طبقات اجتماعی اقتصادی، تفاوت معنادار داشته است.

این مطالعه نشان داد كه میزان شیوع بیماری های پرفشاری خون، چربی خون بالا و بیماری های اعصاب و روان، در طبقه متوسط اجتماعی-اقتصادی بیشتر است. از طرف دیگر؛ بیماری های قلبی-عروقی، دیابت و بیماری های چشم نیز نرخ شیوع بالاتری در میان طبقه اجتماعی پایین جامعه دارد.

در این پژوهش مشخص شد كه سالم بودن سالمندان در ارتباط با وضعیت اجتماعی-اقتصادی آن ها است و سالمندان طبقات اجتماعی- اقتصادی بالا، از دیگر سالمندان سالم تر بودند.

پژوهشگران این مطالعه، با مقایسه یافته های این تحقیق با وضعیت شیوع بیماری های چندگانه در سایر كشورهای جهان، دریافتند كه وضعیت سالمندان در ایران بسیار نامطلوب تر از وضعیت كشورهای توسعه یافته است. به گفته محققان این مطالعه؛ مهم ترین دلایل تفاوت میان نرخ های شیوع در تعریف مطالعات از بیماری های مزمن، تفاوت در نظام های بهداشتی و درمانی (در سهولت مراجعه و تشخیص بیماری ها) و تفاوت های اجتماعی- اقتصادی است.

پژوهشگران این مطالعه، عنوان می كنند كه وضعیت اجتماعی-اقتصادی نقش مهمی در سالم بودن سالمندان دارد، اما نمی توان نقش این متغیر در ابتلا به انواع بیماری های مزمن را یكسان در نظر گرفت. در نتیجه پژوهش ها و سیاست گذاری ها در زمینه كنترل بیماری های مزمن در سالمندان باید بر اساس توجه به نابرابری های موجود در وضعیت اجتماعی-اقتصادی طراحی و اجرا شود.

این محققان عنوان می كنند كه این مطالعه با محدودیت هایی همراه بوده است كه مهم ترین آن را می توان اتكا به خوداظهاری سالمندان پیرامون بیماری های مزمن دانست.

همچنین با توجه به این كه انتخاب سالمندان در این مطالعه از درب منزل، محدودیت هایی داشت، نمونه گیری در سایر مراكز اجتماع سالمندان مانند بوستان ها و سرای محلات انجام شد. از آن جایی كه بسیاری از سالمندان كه بیماری های مزمن حركتی دارند، امكان حضور در محیط های اجتماعی را ندارند، ممكن است، نمونه های این مطالعه دربرگیرنده همه سالمندان نباشد.

در انجام این تحقیق، حسین محققی كمال و مهدی باسخا؛ پژوهشگران دانشكده علوم تربیتی و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی مشاركت داشتند.

یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «شیوع بیماری های مزمن در میان سالمندان ایران: آیا وضعیت اجتماعی- اقتصادی مهم است؟» در نشریه سالمند منتشر شده است.

انتهای پیام