یك كارشناس بهداشت حرفه ای می گوید: حدود 21 درصد كارگاه های كشور؛ آسیب زننده از جنبه صدا هستند. در 17.5 تا نزدیك 20 درصد شاغلین كشور نیز طبق همین آمار شاهد آثار مخرب صدا هستیم.

به گزارش خبرنگار ایلنا، یكی از عوامل آسیب زننده و زیان آور محیط های كار كه در ایران نیز با آن مواجهه بسیاری وجود داشته است، آثار زیان بار صداهای غیرمجاز و آلودگی صوتی محیط كار است.

وقتی وارد یك كارگاه یا كارخانه می شوید ممكن است به صورت طبیعی با Ear Plug یا محافظ گوش روی سر كارگران مواجه شوید. این ابزارهای ساده معمولا تلاش می كنند كارگر را از آثار آلودگی صوتی محافظت كنند كه این وسیله معمول ترین وسیله حفاظت شنوایی در میان كارگران است اما معمولا به تنهایی نمی تواند آثار زیان بار تداوم كار ذیل شرایط آلوده صوتی را رفع كند. هرچند در بسیاری از كارگاه ها دیده شده كه برای صرفه جویی، گاهی كارگران از گلوله های پنبه ای یا پشمی به جای Ear Plug استفاده می كنند كه متاسفانه كارآیی ندارد؛ اقدامی كه در بسیاری از كارگاه های ایران رایج است.

در بسیاری از كشورهای مدرن جهان از مافرها و سایلنسرها (صدا خفه كن) های محیط كار استفاده می شود. از آنجا كه محیط های صنعتی در جهان همواره با صداهای دستگاه ها مواجه بودند، بسیاری از كشورهای صنعتی غربی از دیرباز و پس از بروز آثار منفی روانی و شنوایی روی كارگران خود، اقداماتی در جهت كنترل صدا به عمل آوردند.

در ایران باوجود حجم كمتر صنایع، شاهد اقدامات كمتری در این زمینه هستیم. بسیاری از مطالعات حاكی از این است كه كارگران در ایران نمی توانند شاهد این باشند كه كارفرمایان در زمینه كنترل صدا اقدامات مبتنی بر قواعد بهداشت حرفه ای را عملیاتی كردند. هزینه های اقدامات حفاظت فنی معمولا بهانه بسیاری از كارفرمایان برای سر باز زدن از توصیه های كارشناسان و بازرسان فنی محیط كار است.

نمونه های نسبتا تكان دهنده

سیدعباس صفوی نائینی (رئیس اسبق گروه گوش، حلق و بینی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی) در دهه هشتاد با مطالعه و معاینات گسترده با آزمایشات موسوم به آدیومتری در محیط، نشان داد كه كارگران شركت لوازم خانگی آزمایش (كه چندین سال است به دلیل مشكلات اقتصادی تعطیل است) با مشكل فراگیر كاهش شنوایی حسی-عصبی مواجه هستند.

مطالعه او دیگر پزشكان همكار وی نشان داد كه تداوم كار ماهانه تحت شرایط صداهای بسیار قوی و ممتد باعث شده تا تعداد كارگرانی كه شنوایی نرمال یا حتی نزدیك به نرمال دارند، زیر 48 درصد باشد و بیشتر كارگران این شركت دچار آسیب های ماندگار صوتی بوده و برخی از آن ها در سنین 30 تا 40 سالگی نیازمند سمعك هستند.

در برخی از بخش های فرآیند تولید شركت صداهای با فركانس 4000 هزار هرتز نیز شناسایی و در نهایت اعلام شد كه تنها 60درصد كارگران زیر 30 سال شركت شنوایی نرمال دارند.

آسیب های دیگر كارگاه های دارای آلودگی صوتی نیز همواره در كنار شنوایی اهمیت داشته است. علی محمد عباسی (عضو هیات علمی گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشكی ایلام نیز با مطالعه كارگاه های دارای نفرات بالاتر از 50 نفر كارگر نشان داد آسیب های اعصاب و روان و شنوایی در بسیاری از كارگران وجود دارد و حتی حدود 13 درصد كارگران حتی تا بعد از خروج از محیط كار، همچنان دچار وزوز گوش و احساس صدا بعد از پایان كار هستند كه نشانه خطرناكی باتوجه به استانداردهای بهداشت حرفه ای محسوب می شود.

كارشناسان بهداشت حرفه ای كار معمولا راه هایی را در مقابل كارگاه ها برای كنترل صدا قرار می دهند، اما باید گستره راه های مقابله با صدا شامل كنترل زمان كار باشد.

طبق مطالعه سارا بخشیان (هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی البرز) روی كارگران جوشكار در دهه 1390، برای جلوگیری از آثار افت شنوایی در كارگران جوشكار، حتما باید ساعت كار روزانه نیز كاهش پیدا كند.

وی در این مطالعه نشان داد كه بیش از یك سوم كارگران جوشكار نمونه گیری شده در شهر كرج، افت شنوایی بیشتر در فركانس 6000 هرتز و در گوش چپ دارند كه ناشی از تداوم صدای شدید با دسی بل بالا است. طبق این مطالعه 16 درصد از این كارگران برای همیشه دچار آسیب های متوسط كم شنوایی شده اند.

سیدجلیل میرمحمدی (استادیار طب كار در دانشگاه شهید صدوقی یزد) نیز با مطالعه روی كارگران كاشی میبد نشان داد كه حدود 46.5 درصد از 371 كارگر این مجموعه دچار افت شنوایی جدی و قابل ثبت هستند.

علاوه بر آثار روانی آلودگی صوتی مثل پرخاشگری در محیط منزل، آثار جسمی دیگر نیز مانند افزایش ضربان قلب نیز در طی این مطالعات شناسایی شده است. هرچند مسئله شنوایی خود مسئله كوچكی نیست و كاهش طولانی مدت توان شنوایی باعث كاهش دائمی «میزان آستانه شنوایی» نیز خواهد شد.

علی صفری واریانی با كمك میرعبدالعلی مجابی با مطالعه از سوی دانشگاه قزوین، نشان دادند كه در شركت نخ البرز آستانه شنوایی كارگران نیز كاهش یافته و بسیاری از كارگران ممكن است صداهایی كه حتی نشنیدن آن ممكن است برای آن ها خطرناك بوده و سایر آثار زیان بار شغلی را رقم بزند را نمی شنوند.

وی با قراردادن كارگران در معرض صداهای بین 250 هرتز تا 6000 هرتز نشان داد كه 37 درصد كارگران این شركت كه بالای 10 - 15 سال سابقه كار دارند، بسیاری از صداهای بالای 4000 هرتز را نمی شنوند و حداقل بالای 33 درصد (یك سوم) آن ها از سنگینی شدید گوش رنج می برند. مجابی و صفری در بخش پیشنهادات مقاله خود توصیه اكید كردند كه این شركت و شركت های مشابه حتما باید از اتاقك های عایق صدای آكوستیك برای كارگران خود استفاده كنند.

هرچند به نظر می رسد تاكنون مطالعات گسترده ای در بحث ایمنی كار صورت گرفته است، اما با این حال، تعداد قابل توجهی از شركت ها هنوز به دلیل ضعف بازرسی ها و ضعف های الزام آوری قانون، به اصلاحات محیط كار و رفع شرایط زیان آوری كار تن نمی دهند.

تنها 3 دسی بل صدای اضافه باید زمان مجاز كار كارگر را نصف كند

حتما برای كارگران آسیب دیده سمعك تهیه شود

محمدامین رشیدی (كارشناس بهداشت حرفه ای و ایمنی كار در حوزه صدا) در رابطه با وضعیت آمارهای آسیب های محیطی كار گفت: طبق آماری كه سازمان بهداشت جهانی WHO اعلام كرده است، سالانه حدود 120 میلیون مورد حادثه شغلی در جهان رخ می دهد كه در سال 200 هزار مورد آن به نقص عضو منتهی شده كه در این میان تاكنون 68 میلیون كیس بیماری شغلی در سال برای كلیه كارگران در جهان داشته ایم. این بیماری ها عمدتا ناشی از عوامل زیان آور شغلی هستند. عوامل زیان آور شغلی در محیط های كاری نیز مهمترین دلیل بروز این مشكلات برای نیروی كار محسوب می شوند كه شامل انواع مشكلات و آسیب های جسمی (بیولوژیك) و روانی (سایكولوژیك) هستند.

وی با اشاره به نقش «صدا» و آلودگی صوتی به عنوان یكی از عوامل آسیب زای كار گفت: از زمان انقلاب صنعتی صدا به عنوان یكی از عوامل آسیب زا به سلامت نیروی كار شناخته می شود. به صورت كلی اگر بخواهیم اثرات صداهای محیط كار یا مواجهه شغلی با صدا را دسته بندی كنیم، باید آن ها را به دو گروه اصلی آثار شنیداری و غیر شنیداری تقسیم كنیم. اثرات شنیداری ناشی از مواجهه طولانی مدت و مداوم با صدای بالاتر از 85 دسی بل است، منجر به افت دائم شنوایی و وزوز گوش و اختلال و اشكال در درك و گفتار شخص می شود.

رشیدی با تاكید بر اهمیت «آثار غیرشنیداری» ناشی از مواجهه شغلی كارگران با صدا گفت: آثار غیرشنیداری بیشتر شامل شامل اثرات جسمی و روحی است كه مهمترین اثرات آن شامل اختلال غدد درون ریز، سر درد، فشار خون بالا، بیماری های قلبی و بیماری های عروقی است. آثار غیر شنیداری روحی و روانی نیز مانند خستگی دائم، افسردگی، استرس بالا از آثار روحی و روانی غیرشنیداری مواجهه شغلی با صداهای بالاتر از 85 دسی بل است.

این كارشناس بهداشت حرفه ای و ایمنی كار با تاكید بر اینكه «صدا عاملی است كه خود بر سایر خطرات شغلی و ایمنی محیط كار اثر می گذارد» توضیح داد: اینكه شما صدای دستگاه های اطراف یا خود دستگاهی كه با آن كار می كنید را به دلیل شدت صداها یا آسیب ناشی از صدا نشنوید، باعث می شود بیش از پیش در برابر احتمال آسیب و حادثه در محل كار قرار داشته باشید. مثلا به دلیل صدا ممكن است متوجه شیء خارجی كه به سمت شما می آید یا روشن شدن غیر مترقبه یك دستگاه بی اطلاع باشید و آن عامل خارجی غیرقابل انتظار در شرایطی كه شما صدای آن را به خوبی نمی شنوید به شما آسیب جبران ناپذیر بزند.

وی با بیان یك مطالعه حاصل از معاینات گسترده كارگران در سال های گذشته گفت: یك مجموعه معاینات طی پنج سال روی تعداد قابل توجهی از كارگران انجام شد كه نتایج آن نشان داد صدا در محیط شغلی روی وزن، دور كمر، اسید اوریك و حتی كلسترول خون دارد.

رشیدی با مقایسه شیوع اثرات مواجهه شغلی با صدا در كشورها گفت: در كشور كانادا شیوع مواجهه شغلی با صدا حدود 15 درصد، در اتحادیه اروپا و استرالیا 20 درصد و در ایالات متحده آمریكا 25 درصد است. این رقم در كشور ما براساس بازرسی های كارشناسان بهداشت حرفه ای و مركز سلامت محیط كار در سال 1397، ما حدود 21 درصد آمار كارگاه های آسیب زننده از جنبه صدا داریم. در 17.5 تا نزدیك 20 درصد شاغلین كشور نیز طبق همین آمار شاهد آثار مخرب صدا هستیم.

این كارشناس بهداشت حرفه ای و ایمنی كار در حوزه آلودگی های صوتی با اشاره به استانداردهای مربوط به حجم صدا در محیط های كار گفت: در ایران كمیته فنی بهداشت حرفه ای كشور را دارد كه با مشاركت مركز سلامت محیط كار، حدود مجاز شغلی در زمینه صدا را باتوجه به استانداردهای عوامل زیان آور محاسبه كرده است كه این حدود مجاز انطباق زیادی را با استاندارد سازمان ACGIH در ابعاد جهانی دارد. حد مجاز صدا در سال 1400 نیز دوباره طی یك ویرایش اعلام شد كه براساس گزارش مشترك مركز و كمیته یاد شده، حد مجاز صدا برای 8 ساعت كار روزانه 85 دسی بل در شبكه توزیع فركانس A هست.

وی با تاكید بر «حد مراقبت یا اقدام» گفت: اگر شخص در معرض صدای بالاتر از حد مجاز باشد برنامه ای با نام «حفاظت شنوایی و اقدامات پیشگیرانه» یا HCP اجرا شود كه در یك بازه آلودگی صوتی خاص كه به آن «حد مراقبت یا اقدام» می گویند، اعمال می شود. این حد مراقب از بازه بالاتر از 85 تا 89 دسی بل از صدا است.

رشیدی با بیان اینكه «ما در ایران قانونی به نام 3 دسی بل داریم» گفت: كارشناسان بهداشت فنی پس از اندازه گیری حجم فشار صوت، به ازای هر 3 دسی بل اضافی به نسبت تراز فشار صوت، زمان مواجهه با صدا باید نصف شود. مثلا در یك محیط كاری اگر بجای 85 دسی بل تراز فشار صوتی بیش از 88 دسی بل باشد، از نظر استانداردهای موجود مدت زمان 8 ساعت كار كارگر در معرض صدا باید به 4 ساعت در روز كاهش یابد تا آثار جبران ناپذیر شنیداری و غیرشنیداری ظاهر نشود.

وی درباره كارمندان، اپراتورها و نیروهای دفتری و اداری در مواجهه با صدای مراكز تولید اظهار كرد: كلیه كارمندان، اپراتورهای كامپیوتر، نیروهای مالی و اداری كه كارشان نیازمند تمركز و آسایش صوتی است اما در محیط كارخانه و كارگاه قرار دارند، حدی به نام «حد آسایش صوتی» در نظر گرفته شده است. حد تراز فشار صوتی در این افراد نهایتا 75 دسی بل است كه باید رعایت شود. این استانداردها را مركز سلامت محیط كار زیر نظر وزارت بهداشت تایید كرده است.

این كارشناس بهداشت حرفه ای افزود: مقدمه اتخاذ اقدامات كنترلی برای كاهش آثار صداهای مخرب در محیط كار، اندازه گیری صدا توسط كارشناسان بهداشت حرفه ای است. پس از اندازه گیری، اقدامات كنترلی خود به چند بخش تقسیم می شوند كه شامل كنترل اداری از طریق آموزش نیروی كار و كارفرما، كنترل های فنی و مهندسی، كنترل های مربوط به چرخش و روتیشن كاری، تهیه وسایل حفاظت فنی و سایر سبك های كنترلی می شود.

رشیدی اضافه كرد: كنترل فنی و مهندسی صدا شامل سه مرحله یا سه جزء «كنترل منبع انتشار صدا»، «كنترل در مسیر صدا» و «كنترل در فرد گیرنده صدا» است. در بحث كنترل در منبع، از مواد جاذب صدا و میرا كننده صدا استفاده می شود كه شامل مواد و تجهیزات مختلف است. در بحث كنترل مسیر صدا، قبل از رسیدن صدا از منبع به گیرنده صدا، حائل ها و موانع و دیوارهای ضد صوتی تدارك می بینند كه كارشناسان بهداشت حرفه ای كیفیت آن ها را می دانند. در بحث كنترل صدا در گیرنده نیز از وسایل حفاظت فنی صدا مانند گوش گیرهای خاص مانند ایرپلاگ (Ear Plug) استفاده می شود. مدیران واحدها با توجه به هزینه ها و امكان و برتری های شرایط خاص هر كارگاه می توانند هركدام از این ابزارها را برای كنترل صدا استفاده كنند. جاذب ها و عایق های صدا و اتاقك و دیواره های صوتی و. . همه از ابزارهای این كار هستند.

وی تصریح كرد: نكته ای كه نادیده گرفته می شود این است كه در بسیاری موارد پدیده صدا با ارتعاش همراه است و اگر عامل ارتعاش یك دستگاه حذف یا كنترل شود، دیگر آسیب صوتی و بروز صوت زیان آور از منبع آلوده كننده صوتی در محل كار وجود نخواهد داشت. كارشناسان بهداشت حرفه ای و بازرسان می توانند با كمك مهندسان مربوطه راه های كنترل ارتعاشات صداساز در دستگاه های مختلف محیط كار را پیدا و از بروز این ارتعاشات صداساز در خود منبع تولید صدا جلوگیری كنند. این اقدامات بسیار مهم است زیرا عایق های صدا و همچنین ابزارهای حفاظت فنی لازم برای گیرنده صدای غیرمجاز باید آخرین راه هایی باشد كه كارشناس بهداشت حرفه ای به مدیر واحدهای تولیدی و كارگاهی پیشنهاد می دهد! در ایران اما متاسفانه به كنترل های مهندسی صدا توجه نمی شود و در نهایت به وسایل حفاظت فنی ضعیف كه خود كارگر گیرنده صدا اكتفا می شود.

این كارشناس بهداشت حرفه ای و حفاظت فنی محیط كار با اشاره به آثار زیان بار صدا بر بهره وری و زندگی نیروی كار و آثار ضد توسعه ای آلودگی صوتی محیط كار در فرآیند كار گفت: باتوجه به تاثیر صدا در روح و روان و جسم فرد كارگر، باید كارگران و كارفرمایان را نسبت به اجرای اصول ایمنی ترغیب كنیم كه در این زمینه مراجع تصمیم گیری باید اقداماتی را تدارك ببینند. بسیاری از كارفرمایان از نتایج آسیب های صوتی و حد استاندارد آن آگاهی ندارند و بسیاری از كارگران ابزارهای حفاظت فنی و وسایل توصیه شده برای كاهش آثار مخرب صدا را دست وپاگیر تلقی می كنند.

رشیدی با تاكید بر آموزش كارگران و كارفرمایان افزود: سیستم های بازرسی در وزارت بهداشت و وزارت كار باید تقویت شوند تا با بازرسی ها و نظارت های دقیق شرایطی را فراهم آورند تا كارگاه های آلوده صوتی بیشتری شناسایی شوند و نسبت به رفع زیان آوری كار در آن محیط ها اقدام شود. نكته دیگر این است كه طبق نامگذاری سال توسط رهبری و اهمیت كار و تولید، این مسئله لازم است كه شركت های تولیدكننده دانش بنیان برای جلوگیری از هزینه های واردات و ساخت داخلی اتاقك های عایق صدا یا ابزارهای مهندسی كنترل صدا و وسایل كنترل صدای فردی و انواع مواد عایق مشاركت داشته باشند تا سلامت كار و كارگر نیز حفظ شود.

وی در پایان تصریح كرد: علاوه بر اندازه گیری صدا، باید معاینات قبل استخدام و دوره ای پس از استخدام نیروی كار نیز انجام شود تا برای كارشناسان با مطالعه نتیجه معاینات شنوایی مشخص شود كارگر چه میزان دچار افت شنوایی شده است. گاهی در محیط های كاری كنترل صدا صورت نمی گیرد و شخص كارگر دچار افت شنوایی می شود و در این شرایط برای كارگر حتما باید سمعك تجویز تا فرد دچار آسیب های شغلی دیگر نشود.

چرا ورود نمی شود؟

این روزها صداهای مخرب می توانند مثل خوره روح و جسم كارگران را بجوند. در شرایطی كه صدا مانند بسیاری از آثار زیان آور شغلی مورد توجه قرار نمی گیرد، این سوال ایجاد می شود كه چرا هنوز عظم مناسبی برای برخورد با محیط های كاری كه اصول اولیه كنترل و ایمنی را رعایت نمی كنند وجود ندارد؟ این پرسش البته آگاهی و مطالبه گری خود كارگران نسبت به سلامت خود را نیز می طلبد. ابعاد اخلاقی این پرسش كه آیا سلامت و بهداشت كارگر برای دولت و كارفرمایان مهم است یا خیر؟ نیاز به بررسی در مجال دیگری دارد، اما مادام كه خود كارگران و تشكل های آن ها نسب به حوادث و آثار زیان بار اشتغال در محیط نا ایمن و غیربهداشتی را نیز در كنار سایر مطالبات خود محور قرار ندهند، در این زمینه نمی توان انتظار بهبود داشت.

انتهای پیام/