به گزارش ایسنا، سالمندان به دلیل كهولت سن و تعدد بیماری های زمینه ای ممكن است از شرایط جسمی و فیزیكی مناسبی برخوردار نباشند، به همین دلیل ممكن است نیازمند حمایت های بهداشتی و درمانی باشند.

دگرگونی ساختارهای اجتماعی از شكل سنتی به صنعتی و تغییر نظام خانواده و تمایل فرزندان به زندگی جداگانه از والدین، همراه با تحولات و بحران های مالی و فشارهای روانی حاصل از زندگی مدرن، منجر به تخریب جایگاه سالمندان و گسست عاطفی بین نسل ها شده و آسایشگاه های سالمندی به عنوان جایگزین نقش های خانوادگی مطرح شده است.

آمارها نشان می دهد كه سالمندانی كه با خانواده زندگی می كنند، نسبت به سالمندانی كه به تنهایی زندگی می كنند، بیشتر عمر كرده به میزان بیشتری استقلال خود را حفظ می كنند.

از سوی دیگر؛ پر هزینه بودن مراقبت های جانشین در منزل و عدم دسترسی به آن در شهرهای كوچك و همچنین عدم تمایل خانواده ها به سپردن والدین خود به خانه سالمندان، موضوع مراقبت از این گروه جمعیتی را به عنوان چالشی در حوزه مراقبت و سلامت سالمندان مطرح كرده است. اما مراقبت از سالمندان، مستلزم رعایت مسائل اخلاقی و حقوقی در بیماری های خاص سالمندی و توجهات خاص اخلاقی و حقوقی است.

همه این عوامل همراه با وجود فاكتورهای خطری مانند نقایص شناختی، بهداشت ضعیف و نقایص عملكردی در آنان و سوءمصرف مواد یا بیمای های روانی در مراقبین افراد سالمند، وابستگی آن ها به مراقبین و ... سالمندان را نسبت به سوءرفتار آسیب پذیر می كند. سوءرفتار با سالمندان به صورت بدرفتاری با آن ها در اشكال فیزیكی، جنسی، احساسی، غفلت، مالی و طرد كردن است.

برآوردهای مختلف حاكی از آن است كه 4 تا 6 درصد از سالمندان مورد ظلم واقع می شوند، ولی در كشورهای جهان سوم از جمله ایران، آمار صحیحی در مورد سوءرفتار با سالمندان وجود ندارد و میزان شیوع آن مشخص نیست.

تاكنون بررسی های محدودی در این زمینه صورت گرفته است، به همین دلیل نیاز است كه تحقیقات گسترده ای درباره شیوع سوءرفتار با سالمندان در ایران انجام شود.

با توجه به این كه ایران یكی از كشورهایی است كه در سال های آتی درگیر انفجار سالمندی می شود؛ پژوهشگران با انجام یك مطالعه، شیوع سوءرفتار با سالمندان و غفلت از سالمندان را در جامعه ایرانی مورد بررسی قرار دادند.

این مطالعه به صورت مقطعی انجام شد و سالمندان بالای 65 سال مراجعه كننده به اورژانس بیمارستان های امام حسین، لقمان حكیم و شهدای تجریش، با استفاده از پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفتند.

در این مطالعه 300 سالمند مشاركت كردند كه 54 درصد از آن ها زن و 46 درصد مرد بودند و میانگین سنی آن ها حدود 74 سال بود. به گفته مشاركت كنندگان در این مطالعه؛ 67 درصد از آن ها قادر به انجام نیازهای شخصی خود بودند و 27.7 درصد از آن ها این توانایی را نداشتند. بیشتر از نیمی از این سالمندان با همسر زندگی می كردند، حدود 20 درصد با فرزندان و 18 درصد نیز تنها زندگی می كردند.

در مورد 37 درصد از آن ها اداره اموال و دارایی هایشان به دست خود سالمند بود، 29 درصد از این سالمندان اداره اموالشان به دست فرزندان، نزدیك 14 درصد از سالمندان اداره اموالشان به دست همسر و اداره اموال بقیه سالمندان، به دست دیگران بود. 40 درصد از این سالمندان دارای مالكیت منزل بودند، حدود 33 درصد اجاره نشین و 19 درصد با فرزندانشان زندگی می كردند.

بررسی سوءرفتار با سالمندان نشان داد كه افراد شركت كننده در این مطالعه، انواع سوءرفتار را تجربه می كنند و نزدیك به 37 درصد از آن ها سوءرفتار را تجربه كرده اند. همچنین مشخص شد سوءرفتار جسمی كم ترین (1.7 درصد) و سوءرفتار سلب اختیار (20 درصد) بیشترین نوع سوءرفتار را شامل شده است.

همچنین مشخص شد كه بین جنسیت و انواع سوءرفتار، ارتباط معنی داری وجود ندارد و جنسیت هیچ تاثیری بر نوع سوءرفتار ندارد. ولی مشخص شد كه بین تحصیلات با انواع سوءرفتار، ارتباط معنی دار وجود دارد. به این صورت كه غفلت عاطفی، غفلت مراقبتی، سلب اختیار، سوءرفتار روانشناختی و سوءرفتار مالی و طردشدگی با میزان سواد رابطه مستقیم دارد و در بین افراد تحصیل كرده، بیشتر از افراد كم سواد است.

به علاوه بین قومیت و فراوانی سوءرفتار نیز هیچ گونه ارتباطی مشاهده نشد و قومیت های فارس، ترك، لر و عرب كه در این مطالعه بررسی شده بودند، تقریباً به میزان یكسان دارای سوءرفتار در سالمندان بودند.



پژوهشگران این مطالعه مشاهده كردند كه بین ازدواج افراد سالمند و انواع سوءرفتار، ارتباط معنی دار وجود دارد؛ به این صورت كه غفلت عاطفی، غفلت مراقبتی و طردشدگی در بین زنان بیوه بیشتر از افراد مجرد و متاهل است. همچنین مشخص شد كه تعداد فرزندان با انواع سوءرفتار در سالمندان، مرتبط است و غفلت مالی، سلب اختیار، سوءرفتار مالی و طردشدگی با تعداد فرزندان ارتباط دارد و افراد دارای دو فرزند، بیشتر مورد غفلت مالی و سلب اختیار قرار گرفته اند و افرادی كه تعداد فرزندان 6 و بالاتر داشتند، بیشتر مورد سوءرفتار مالی قرار گرفته بودند.





به طور كلی یافته های این مطالعه حاكی از این بود كه مشابه تقریباً تمامی تحقیقات مرتبط، سه مؤلفه غفلت عاطفی، سوءرفتار روان شناختی و سوءرفتار مالی سه نوع سوءرفتار مهم علیه سالمندان بودند. به همین دلیل لازم است توجه بیشتری برای رفع مشكلات در این حوزه انجام شود.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، این تحقیق دارای محدودیت هایی نیز بوده است. از جمله ابراز ناخشنودی برخی سالمندان از بعضی سؤالات كه در رابطه بین پرسشگر و پاسخگو اختلال ایجاد می كند. همچنین این كه این مطالعه با نمونه ای منتخب از سالمندان شهر تهران انجام شد؛ شهری كه از نظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بسیار متفاوت با دیگر شهرهای كشور و متفاوت با سالمندان روستایی است. به همین دلیل ممكن است به طور كامل قابل تعمیم به همه سالمندان ایرانی نباشد. به همین دلیل پیشنهاد می شود تحقیقات بیشتری در مناطق و شهرهای دیگر انجام شود.

در انجام این تحقیق سمانه اویسی و مسعود قنبری بروجنی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی تهران، رضا فدای وطن از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و حمیدرضا حاتم آبادی از مركز تحقیقات ارتقاء ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی مشاركت داشتند.

یافته های این مطالعه زمستان سال 1399، به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی شیوع سوءرفتار و غفلت از سالمندان در جامعه منتخب از سالمندان در ایران» در مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها منتشر شده است.

انتهای پیام