مشهد- ایرنا - دوران سالمندی یكی از مراحل مهم زندگی است كه تقریبا همه آحاد بشر میزانی از آن را تجربه كنند، اما نوع و سبك زندگی هر فرد بر مدت و كیفیت گذراندن این دوران بسیار تاثیرگذار است.

به گزارش ایرنا، طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، افراد پس از 65 سالگی، سالمند محسوب می شوند اما سالمندی در برخی از كشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، بنا بر تعریفی كه از آن صورت گرفته از 60 سالگی آغاز می شود.

سالمندی، با هر معیاری كه بدان نگاه كنیم، برای برخی افراد از همان دوران نخستین این دوره ممكن است با توجه به سبك و سیاق زندگی فرد با درد و رنج های جسمانی و روانی همراه باشد، اما برخی دیگر از افراد هم هستند كه باز متاثر از شیوه و نحوه زیست خود حتی در دهه های 80 و 90 زندگی خود كمتر این دردها را تجربه كنند و همچنان فعال و سالم به زندگی خود ادامه دهند.

سالمندی موفق

در سالیان اخیر با پیشرفت های علم پزشكی و رشد جوامع در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، گسترش مراقبت های بهداشتی اولیه، پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها، رشد فناوری، افزایش امید به زندگی و كاهش مرگ و میر، تعداد سالمندان در جهان نیز افزایش یافته است و مفاهیمی همچون سالمندی موفق مورد توجه قرار گرفته است.

اكنون سالمندی موفق، به عنوان یك هدف جهانی تعریف شده است و با تعریفی كه سازمان بهداشت جهانی از سلامت ارائه می كند به عنوان وضعیت رفاه كامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه صرفاً عدم وجود بیماری یا ناتوانی در نظر گرفته می شود.

اجتناب از بیماری و ناتوانی جسمی، حفظ سلامت شناختی و جسمی مطلوب و درگیر ماندن با زندگی از جمله مولفه های سالمندی موفق است.



عوامل موثر بر روند پیری

دوران سالمندی از مراحل طبیعی چرخه زندگی انسان است كه در این دوره معمولاً سرعت حركات كاهش یافته و ماهیچه های بدن و اندام های حسی ضعیف می شود و سرعت پردازش مغز، دستگاه گوارش و كلیه ها نیز رو به كندی می گذارد.

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: عوامل موثر بر روند پیری را می توان چالش های روانی و هیجانی سبك زندگی، سطح عملكرد فیزیكی و شناختی، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سطح تحصیلات و غیره نام برد.

دكتر محمد احمدیان افزود: شرایط جسمی، روحی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی در سلامت مؤثر است و سلامت جسمی در داشتن دوران سالمندی موفق موثر است و علاوه بر این كه عوامل ژنتیكی، محیطی و فردی در سلامتی نقش دارند، سلامت هركس نه تنها در زندگی او مؤثر است بلكه در زندگی اجتماعی هم می تواند اثربخش باشد، زیرا در مورد بیماری های عفونی مستقیم و در مورد بیماری های مزمن به طور غیرمستقیم بر سلامت جامعه تأثیر می گذارد.

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد اظهار داشت: افسردگی طولانی مدت و وقوع حوادث شدید در زندگی و انزوا از عوامل خطرسازی است كه باعث زوال ذهنی در دوران سالمندی می شود.

وی با بیان اینكه نكته مهم دیگر سلامت قلب است زیرا قلب و مغز ارتباط تنگاتنگی با هم دارند یعنی اگر مغز سالم می خواهید باید قلب سالم هم داشته باشید، افزود: یكی از مواردی كه امروزه زندگی ما را تهدید می كند عدم فعالیت بدنی و سبك زندگی كم تحرك است. زندگی مدرن، فعالیت بدنی را بسیار كم كرده است و این وضعیت علاوه بر ایجاد بیماری و چاقی بر روحیه افراد نیز تاثیر می گذارد.

احمدیان ادامه داد: بنابراین افراد باید در دوران میانسالی مراقب وضعیت جسمانی خود باشند و برای حفظ سلامت جسمی و روانی خود و كاهش اضطراب و افسردگی در فعالیت های اجتماعی شركت كنند و فعالیت بدنی مناسب، كنترل بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون داشته باشند و از استعمال دخانیات نیز خودداری كنند و در صورت لزوم، از رژیم غذایی خاصی پیروی كنند.

وی افزود: زنجیره ای از عوامل خطر شامل بی تحركی، خوب غذا نخوردن، نداشتن خواب كافی و استرس، به شدت بر سلامت فرد و جامعه تأثیر می گذارد و با شناسایی به موقع این عوامل و انجام مداخلات فردی و جمعی، می توان در پیشگیری از بیماری ها و ارتقای كیفیت دوران سالمندی، به موفقیت دست یافت.

این مسوول با بیان اینكه ورزش، تعاملات اجتماعی، برنامه غذایی مشخص و مطالعه، از جمله راهكارهای قطعی برای تجربه كردن دوران سالمندی موفق محسوب می شود، ادامه داد: همچنین امید به زندگی و كیفیت زندگی نیز برای افراد برای حفظ سلامت جسمی و روانی بسیار مهم است.

تاثیر عوامل استرس زا بر سالمندی موفق

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد با بیان اینكه استرس بسیار، می تواند بر سلامت جسم تاثیر منفی بگذارد، گفت: عوامل استرس زا می تواند شامل بیماری های مزمن، آسیب های محیط اجتماعی، عدم تناسب فرد و محیط باشد.

احمدیان افزود: مقابله با استرس ناشی از افزایش سن و یافتن راه هایی برای حفظ كیفیت زندگی، سازگاری فعال نامیده می شود و افراد باید راه های مقابله و سازگاری با سن پر استرس را یاد بگیرند.

حدود 10 درصد جمعیت خراسان رضوی سالمند هستند

معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: هم اكنون 506 هزار سالمند در مناطق زیر پوشش این دانشگاه ساكن هستند كه 9.57 درصد كل جمعیت استان را شامل می شوند.

دكتر مجید جعفری نژاد افزود: از این میان 51.5 درصد معادل 260 هزار و 680 نفر سالمند زن و 48.5 درصد معادل 245 هزار و 911 نفر سالمند مرد هستند.

وی با بیان اینكه با نزدیك شدن تدریجی به آغاز هزاره سوم، پدیده سالمندی بیش از گذشته به صورت یك واقعه عمده جهانی جلوه گر می شود، ادامه داد: حدود دوسوم كل سالمندان، در كشورهای در حال توسعه زندگی می كنند كه تا سال 2025 این آمار به 75 درصد خواهد رسید و كشور ایران نیز به دور از این وضعیت نخواهد بود.

معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكی مشهد اظهار داشت: پیش بینی می شود بین سال های 2015 تا 2030 تعداد افراد 60 ساله و بالاتر از آن از 901 میلیون نفر به 1.4 میلیارد نفر افزایش یابد و در این راستا روند پیری و نابرابری اقتصادی در بین نسل ها اتفاق می افتد.

پدیده سالمندی جمعیت، بزرگترین چالش بهداشتی پیش روی كشور

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: افزایش طول عمر انسان ها و اضافه شدن جمعیت سالمندان یكی از دستاوردهای قرن 21 بوده است كه در صورت عدم برنامه ریزی درست می تواند به یك چالش بزرگ جمعیتی تبدیل شود.

دكتر محمد احمدیان افزود: براساس نظریات سازمان بهداشت جهانی (WHO) این پدیده ناشی از بهبود شرایط بهداشتی است كه منجر به پیشگیری از بیماری ها و در نهایت افزایش امید به زندگی شده است.

وی ادامه داد: بر اساس منابع علمی جمعیتی، زمانی كه هشت درصد جمعیت را افراد 65 سال و بالاتر و یا 12 درصد جمعیت را افراد 60 سال و بالاتر تشكیل دهند، پدیده سالمندی استقرار می یابد.

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد اظهار داشت: روند تغییرات جمعیت سالمندان در ایران نیز سیر صعودی طی می كند به طوری كه پیش بینی می شود تا سال 1429 جمعیت سالمندان كشور به 30 درصد جمعیت برسد.

وی افزود: با توجه به اینكه با افزایش جمعیت سالخورده، شیوع بیماری های مزمن نیز افزایش می یابد، شبكه درمانی در اكثر كشورهای توسعه یافته، برای درمان بیماری ها از مداخله های پیشگیری و نظارت درمانی استفاده می كنند كه دارای ابعاد سه گانه پزشك، بیمار و محیط است.

دكتر احمدیان ادامه داد: اقدامات پیشگیرانه در راستای سبك زندگی سالم، شناسایی عوامل خطر، جلوگیری از وقوع مجدد حمله حاد بیماری با كمك دارو یا تغییرات سبك زندگی و كمك های توانبخشی است.

وی ادامه داد: انجام برنامه های ورزشی منظم به ویژه پیاده روی، رژیم غذایی مناسب (غذای كم نمك و كم چرب) و خوردن غذا در وعده های زیاد و حجم كم، مصرف مایعات، استفاده از عینك آفتابی در مقابل نور خورشید، كنترل منظم وزن و فشار خون، عدم استعمال دخانیات، داشتن دوره های كوتاه استراحت در فعالیت های طولانی، رعایت بهداشت دهان، عدم تغییر ناگهانی محل تاریك به روشن و بر عكس، ماساژ نواحی تحت فشار، تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده به آهستگی، داشتن الگوی خواب منظم، استفاده از مرطوب كننده و ضد آفتاب، می تواند از تغییرات ناشی از كهولت سن تا حد زیادی پیشگیری كند.

مدیر سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشكی مشهد بیان كرد: سالمندانی بیشتر عمر می كنند كه هر روز به طور مرتب صبحانه می خورند، در هر وعده حجم غذایی كافی مصرف می كنند، همواره وزن مطلوب دارند و از مصرف نمك و غذاهای شور پرهیز می كنند.



50 درصد بیماران مبتلا به فشار خون سالمند هستند

رییس گروه بیماری های غیرواگیردار دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: اكنون از هر سه نفر جمعیت یك نفر به فشار خون بالا مبتلا است و یك سوم جمعیت بالای 18 سال كشور مبتلا به فشار خون بالا هستند كه در سنین سالمندی میزان ابتلا به فشار خون 50 درصد و مصرف بالای نمك مهمترین عامل ابتلا به فشار خون بالا محسوب می شود.

دكتر بابك اقبالی، با اشاره به اینكه در حوزه پرفشاری خون هر چند سال یك بار عوامل خطر جامعه به صورت خوشه ای بررسی می شود، گفت: از سال 95 تا 1400 عوامل خطر افزایش یافته و تغییر سبك زندگی مردم در دوران كرونا نیز میزان چاقی افراد جامعه را افزایش داده است.

وی ادامه داد: اكنون 62 درصد مردم مبتلا به اضافه وزن هستند، علاوه بر این 56 درصد مردم فعالیت بدنی كمی دارند و 32 درصد نیز مبتلا به فشار خون بالا هستند.

رییس گروه بیماری های غیرواگیردار دانشگاه علوم پزشكی مشهد با اشاره به اینكه بیماری های كلیوی و نارسایی قلبی از پیامدهای مهم افزایش فشار خون است، گفت: سازمان جهانی بهداشت فقط مصرف 5 گرم نمك در روز را مجاز می داند زیرا یكی از مهمترین عوامل افزایش فشار خون، مصرف نمك است.

وی با اشاره به اینكه هم اكنون میزان نمك مصرفی در 24 ساعت بیش از 2 برابر میزان مجاز است، افزود: نمك باید از سفره خانواده های ایرانی حذف شود زیرا در بسیاری از محصولات غذایی به خصوص نان به مقدار كافی نمك موجود است و حتی نمك در برخی نان ها بیشتر از مقدار استاندارد است.

دكتر اقبالی ادامه داد: باید عادت به مصرف نمك در جامعه كاهش و مهمترین علت مصرف نمك در كشور، عادات غذایی دوران كودكی است. مصرف بیش از حد نمك در قالب فست فودها تاثیرات منفی بسیاری بر سلامت جامعه دارد. به عنوان نمونه یك تكه پیتزا حدودا 2 گرم نمك دارد كه با مصرف آن، نمك مورد نیاز كل روز بدن تامین می شود بنابراین باید مصرف فست فودها، چیپس و پفك در كشور روند كاهشی به خود بگیرد.

وی بیان كرد: برای شناسایی بیماران مبتلا به فشار خون در مراكز سلامت شهری و روستایی، ارزیابی كلی از سلامت فرد انجام شده و فشار و قند خون بررسی شده و همچنین میزان خطر 10 ساله برای آن ها مورد سنجش قرار می گیرد، كه در این خطرسنجی، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی نیز بررسی می شود تا با اصلاح سبك زندگی، فرد به این بیماری ها مبتلا نشود.

رییس گروه بیماری های غیرواگیردار دانشگاه علوم پزشكی مشهد با اشاره به اینكه بررسی سابقه خانودگی و مصرف دخانیات از دیگر موضوعات مورد بررسی در پایش سلامت جمعیت است، گفت: غربالگری فشار خون برایگان انجام می شود، هم اكنون بیش از 20 درصد جمعیت، بالای 30 سال مبتلا به فشار خون شناسایی شده اند كه در مجموع 800 هزار نفر فشار خون بالا داشته اند كه از این تعداد 260 هزار نفر زیر پوشش برنامه های مراكز بهداشت بوده اند و مابقی پرونده سلامت تشكیل نداده اند.

وی با بیان اینكه از این تعداد بیمار مبتلا به فشار خون 147 هزار نفر در سلامت هستند، گفت: دیابت و فشار خون از آن گروه بیماری های بدون علامتی است كه تنها راهكار شناسایی آن غربالگری است و عوارض مهم ابتلا به این بیماری با نارسایی كلیه، قلب و سكته مغزی خود را نشان می دهد.

دكتر اقبالی بیان كرد: 45 درصد بیماران مبتلا به فشار خون از بیماری خود اطلاعی ندارند، اطلاع از بیماری در كنار تكمیل دوره درمان در بهبود شرایط بیماران بسیار موثر است و علاوه براین بهبود شیوه زندگی نیز در سلامت جامعه هدف ، تاثیر بسزایی دارد.

اصلاح شیوه زندگی برای حفظ حافظه در دوران سالمندی

معاون فنی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكی مشهد با اشاره به ضرورت اصلاح شیوه زندگی به عنوان عاملی تاثیرگذار در پیشگیری از ابتلا به فراموشی (آلزایمر) گفت: چربی و فشار خون بالا، چاقی، مصرف دخانیات و دیابت جزو عواملی است كه خطر ابتلا به آلزایمر را در پی دارد و كنترل آن ها به منظور پیشگیری از عواقب جبران ناپذیر بیماری ضروری است.

دكتر جعفری نژاد با بیان اینكه شیوه زندگی سالم، كمك كننده به حفظ حافظه در دوران سالمندی است، افزود: داشتن روابط اجتماعی با دوستان و خانواده، اقدامی بسیار موثر برای حفاظت مغز از خطر زوال عقل است، همچنین افرادی كه در برنامه غذایی خود از ویتامین های C و E استفاده می كنند، كمتر به این بیماری مبتلا می شوند.

وی با بیان اینكه رژیم غذایی سرشار از سبزی و ماهی، بهترین راهكار برای كاهش احتمال بروز زوال عقل و آلزایمر است، ادامه داد: متناسب نگه داشتن بدن اقدام مهمی برای پیشگیری از آلزایمر است و ورزش كردن به طور منظم می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را تا 50 درصد كاهش دهد.

معاون فنی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكی مشهد عنوان كرد: محققان بر این عقیده هستند كه افراد سیگاری بیشتر از دیگران احتمال ابتلا به اختلال زوال عقل یا آلزایمر را دارند به گونه ای كه حتی كسانی كه ژن زمینه ساز این بیماری را ندارند، با سیگار كشیدن می توانند تا 70 درصد احتمال ابتلای خود را افزایش دهند.

توصیه های طب ایرانی و مكمل در زمینه سلامت سالمندان

متخصص طب ایرانی و مكمل دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: حكیم ابوعلی سینا، سالخوردگی را یك حالت بینابین سلامت و بیماری می داند و در كتاب قانون، گاهی از پیری زودرس، سخن به میان آورده است و بعضی از عوامل محیطی را در بروز آن دخیل دانسته است.

دكتر حمیده ناقدی با بیان اینكه اگر در منطقه گرمسیر، تبخیر بیش از حد رخ دهد و رطوبت كاهش یابد، مردم آن سرزمین، زود پیر می شوند، افزود: تعیین انواع سالمندی براساس زمانی، زیست شناختی، اجتماعی و روانی مشخص می شود و معتبرترین شاخص، تعریف سالمندی بر مبنای سن شناسنامه ای فرد است.



تغذیه و تاثیر آن بر سلامت بدن

متخصص طب ایرانی و مكمل دانشگاه علوم پزشكی مشهد با بیان اینكه نقش تغذیه در گروه سالمندان از اهمیت بالاتری برخوردار است، اظهار داشت: رعایت اصول تغذیه، یكی از عوامل مهم در حفظ سلامت دستگاه گوارش سالمندان است و مصرف غذا در سالمندان باید در حد معتدل باشد و پرخوری و كم خوری هر دو برای بدن سالمندان، زیان آور است.

دكتر ناقدی افزود: مصرف زیاد غذا در سالمندان را می توان مسبب سوء هاضمه، چاقی، افزایش احتمال ابتلا به دیابت و افزایش فشارخون دانست و از سوی دیگر كم خوری باعث ضعف قوای عمومی بدن، كم خونی و لاغری می شود.

وی با بیان اینكه بر اساس طب ایرانی و مكمل، غذاها تاثیرات مختلفی بر بدن دارند، عنوان كرد: مصرف غذاهای شیرین موجب كاهش اشتها و سستی بافت معده می شود و غذاهای شور كاهش رطوبت، خشكی معده و بدن و آسیب به چشم را به همراه دارد.

متخصص طب ایرانی و مكمل دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: همچنین استفاده از غذاهای ترش موجب، كم خونی، ضعف قوا، بیماری های سیستم عصبی و روانی، غذاهای بی مزه موجب كاهش اشتها به غذا، سستی و كسالت، غذاهای خشك موجب ضعف قوا، تیرگی رنگ چهره، خشكی بدن، غذاهای سرد موجب كاهش حرارت سرشتی بدن، سستی و كسالت، چاقی و مصرف زیاد غذاهای چرب موجب كسالت، كاهش اشتها، چربی خون بالا و كبد چرب می شود.

رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز گفت: در سالمندی نیز مانند تمام سنین توصیه می شود افراد با مصرف كربوهیدرات، بیش از نیمی از انرژی دریافتی بدن را تامین كنند، بنابراین مصرف فیبر غذایی به مقدار 20 تا 35 گرم در روز توصیه می شود.

دكتر زهرا اباصلتی با بیان اینكه سالمندان سالم، می توانند حداكثر 30 درصد از كالری روزانه خود را از چربی دریافت كنند، عنوان كرد: مقدار چربی های اشباع نباید بیش از هشت تا 10 درصد كالری را تشكیل دهد و مقدار كلسترول دریافتی آنان از 300 میلی گرم روزانه تجاوز كند.

وی ادامه داد: سالمندان به علت كم شدن جذب ویتامین D در بدن و نیز كاهش ساخته شدن این ویتامین در پوست، ممكن است به كمبود این ویتامین نیز دچار شوند.

عوامل موثر بر سلامت و طول عمر سالمندان

جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: تعدادی عوامل وجود دارد كه بر سلامت و طول عمر سالمندان، روند پیری و سالمندی موفق تاثیر می گذارد كه برخی از این عواملی شامل وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سطح تحصیلات، سطح عملكرد فیزیكی و شناختی، طبقات زندگی، نژاد، چالش های روانی و هیجانی سبك زندگی است.

دكتر ایوب توكلیان افزود: همچنین دریافت مراقبت های پزشكی به موقع و موثر، حفظ وزن سالم، خوردن غذاهای مغذی، خواب كافی، ورزش منظم و روزانه، اجتناب از مصرف الكل، پرهیز از سیگار كشیدن و دیگر عادات غیرسالم، حفظ انگیزش اجتماعی، حفظ انگیزه ذهنی، داشتن نگرش مثبت نسبت به زندگی، اجتناب از استرس، درمان افسردگی بر طول عمر و كیفیت زندگی نیز در حفظ سلامت جسمی و روانی افراد موثراست.

وی ادامه داد: شركت در فعالیت های چالش برانگیز مانند سفر به مكان های جالب، بازدید از مراكز سالمندان، انجام بازی ها یا پازل های چالش برانگیز، انجام كارهای داوطلبانه، فراهم كردن فرصتی برای مشاركت در یك كار خیرخواهانه و گفتگو با همسالان و عزیزان، ملاقات با خانواده و دوستان، نیازهای تغذیه ای، آراستگی، نیز می تواند بر سلامت سالمندان تاثیر مثبتی بگذارد.

جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی مشهد اظهار داشت: بسیاری از مطالعات نشان می دهد كه افرادی كه فعالیت بدنی مطلوبی دارند كمتر گرفتار عوارضی چون درد مفاصل، فشار خون، افسردگی، حملات قلبی و نیز سرطان می شوند.

تاثیر امید به زندگی، خوش بینی و مثبت نگری بر سلامت و طول عمر

حفظ نگرش مثبت، منجر به دوران سالمندی موفقیت آمیز می شود كه باعث افزایش طول عمر و بهبود سلامت و كیفیت زندگی خواهد شد.

جانشین معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: تحقیقات نشان داده است كه افرادی كه شاداب و خوشحال هستند، به نظر سالم تر هستند و هر چه طرز نگرش فرد بهتر باشد، سلامتی بهتر و طول عمر بیشتری خواهد داشت.

دكتر توكلیان افزود: همچنین احساس شادی، خوش بینی و مثبت اندیشی نسبت به زندگی می تواند بار درد مزمن را كاهش دهد و احتمالاً شانس ابتلا به بیماری های قلبی، عروقی و خطر ابتلا به افسردگی طولانی مدت را در دوران سالمندی كاهش دهد.

وی با بیان اینكه افسردگی با زوال عقل یا بیماری آلزایمر مرتبط است، ادامه داد: افسردگی می تواند منجر به تغذیه نامناسب، عدم ورزش و عدم تحرك ذهنی از طریق معاشرت با دیگران شود.

وی اظهار داشت: همه مسائل مربوط به روند پیری با یكدیگر مرتبط هستند. به عنوان مثال، ورزش خلق و خو را بهبود می بخشد و باعث می شود فرد احساس مثبت تری داشته باشد و در نتیجه منجر به ارتقای سلامتی می شود. یا مثلا كاهش استرس می تواند منجر به نگرش مثبت تری شود كه مجددا به سلامت و طول عمر بیشتر می انجامد.

برچسب ها
- سالمندی
- مشهد
- فشار خون
- آلزایمر
- سالمندان
- دانشگاه علوم پزشكی مشهد
- تغذیه سالم
- استرس
- بهداشت و سلامت