به گزارش ایسنا، دكتر مرجان حقی، استادیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در دوازدهمین سلسله نشست تخصصی سلامت سالمندی با موضوع «سبك زندگی سالم در دوران سالمندی» به دو مشكل مهم سالمندی، یعنی كم تحركی و اختلال خواب سالمندان پرداخت و اظهار كرد: كم شدن تحرك افراد سالمند یكی از مشكلات جدی سالمندان است، بین یك سوم تا یك دوم سالمندان مشكل در راه رفتن، بالا رفتن از پله و تحرك دارند كه این امر خود موجب وابستگی به سایرین و ناتوانی در انجام كارها می شود.

وی، به تفاوت فعالیت فیزیكی و ورزش كردن اشاره كرد و گفت: فعالیت فیزیكی شامل هر نوع حركت و فعالیتی است كه توسط عضلات اسكلتی ما انجام می شود و شامل همه كارهای روزانه و معمول در زندگی شخص است. اما ورزش (exercise)، یك امر برنامه ریزی شده و از قبل مشخص، پیچیده و تكراری است. در واقع هر ورزشی، یك فعالیت فیزیكی محسوب می شود، اما هر فعالیت فیزیكی، ورزش نیست. لازم است ورزش و فعالیت فیزیكی مشخص را در برنامه قرار دهیم تا به تدریج با افزایش تحرك بدنی سلامتی حاصل شود.

چرخه معیوبی كه موجب كم تحركی در سالمندان می شود

حقی با اشاره به اینكه سالمندان، غیرفعال ترین گروه جمعیتی را تشكیل می دهند، افزود: از 50 سالگی به بعد هر دهه 10 تا 15 درصد قدرت عضلات كم و این افت بعد از 60 سالگی با سرعت بیشتر و سالیانه به میزان حدودا 5/ 1 تا 2 درصد اتفاق می افتد؛ بنابراین با كاهش قدرت و نیز توده عضلانی، خود به خود جمعیت سالمند غیرفعال می شوند. افت قدرت عضلانی در اندام تحتانی موجب كاهش فعالیت فیزیكی می شود و كاهش قدرت عضلانی در دستان موجب وابستگی در امور روزمره سالمند می شود. همچنین بعد از 60 سالگی افت توده عضلانی در سالمندان با سرعت بیشتری اتفاق می افتد، به طوری كه در آقایان 7/4 درصد و در خانم ها 7/3 درصد شاهد افت توده عضلانی هستیم.

وی در ادامه افزود: عوامل فردی همچون افزایش سن، سابقه ابتلا به بیماری در افراد سالمند، اتفاق های گذشته در زندگی سالمند، وزن سالمند هنگام تولد، كاهش هورمون ها در سالمندی، عادات سبك زندگی، كم تحركی، مصرف الكل، استعمال دخانیات، و ... بر كاهش حجم عضلانی در سالمندی موثر است.

استادیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با بیان اینكه در دوران سالمندی اختلال در تعادل یكی دیگر از مشكلات جدی سالمندان و حفظ آن یكی از اصول مهم سالمندی سالم است، گفت: حدود یك سوم سالمندان بالای 60 سال و یك دوم افراد بالای 80 سال به علت عدم حفظ تعادل سقوط را تجربه می كنند. حتی ترس از سقوط، خود یكی از عوامل دخیل در كاهش فعالیت فیزیكی سالمندان محسوب می شود.

این متخصص علوم توانبخشی با اشاره به اینكه به طور طبیعی در دوران سالمندی شاهد افت سرعت راه رفتن سالمندان هستیم، یادآور شد: با كاهش سرعت راه رفتن به تدریج فعالیت فیزیكی كاهش خواهد یافت و به دنبال آن یك چرخه معیوبی ایجاد می شود كه منجر به كاهش توده و قدرت عضلانی می شود. حتی فعالیت مغزی هم در راه رفتن اثر دارد. به همین دلیل در سالمندان مبتلا به دمانس شاهد كندی بیشتری در سرعت راه رفتن آن ها هستیم.

حقی با بیان اینكه محدودیت های اقتصادی و مالی مخصوصا در بانوان از موانع دیگر بر سر راه انجام فعالیت فیزیكی محسوب می شود، تصریح كرد: باید همه این چالش ها در ابتدا به طور دقیق شناسایی شوند و سپس برای حل آن ها برنامه ریزی صورت گیرد. فعالیت فیزیكی همچون یك دارو برای سالمندان است و لازم است تا به صورت روزانه در برنامه زندگی سالمند گنجانده شود. حتی فعالیت فیزیكی كم نیز می تواند تا 20 درصد افت عملكرد سالمند را كاهش می دهد.

اختلال خواب؛ مهم ترین موضوعی كه در اولین ویزیت سالمند باید بررسی شود

استادیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تشویق سالمندان به انجام ورزش های گروهی را لازم دانست و تصریح كرد: ورزش های گروهی هم در بهبود روابط اجتماعی سالمندان و هم سلامت آن ها نقش موثری دارد. پیاده روی به مدت 30 دقیقه در 5 روز هفته الزامی است، چراكه همین مقدار فعالیت بدنی ضامن سلامت و استقال فرد در سالمندی خواهد شد. اختلال خواب؛ مهم ترین موضوعی كه در اولین ویزیت سالمند باید بررسی شود.

وی با بیان اینكه اختلال خواب می تواند افراد را ناتوان كند و موجب كاهش كیفیت كار و زندگی افراد شود، گفت: حدود 50 درصد سالمندانی كه در منزل خود زندگی می كنند، اختلال خواب را تجربه می كنند كه این آمار قطعا در مراكز نگهداری سالمندان بیشتر است. اكثر سالمندان خواب عمیق را تجربه نمی كنند، شب ها به سختی خواب می روند و در طول خواب به طور مكرر بیدار می شوند. وی به شایع ترین دلایل اختلال خواب اشاره كرد و افزود: دوران سالمندی، بیماری های سالمندان، دردشبانه، پركاری تیروئید، آرتروز، آپنه خواب، سندروم پای بی قرار، افسردگی، اضطراب، دمانس، وابستگی الكل، مخدر، مصرف داروهای متعدد و ... از جمله عواملی هستند كه در مراحل خواب و زمان بندی خواب دچار اختلال ایجاد می كنند.

این متخصص علوم توانبخشی با بیان اینكه در ارزیابی اولیه سالمندان بررسی وضعیت خواب سالمند از اصول مهم است، تصریح كرد: در معاینه سالمندان باید همه موارد فوق را در نظر گرفت و شرح حال كامل از فرد گرفت. اختلال خواب ممكن است كمتر از یك هفته باشد كه اختلال خواب گذرا نامیده می شود؛ اختلال خواب حاد تا سه ماه طول می كشد و به علت استرسورها (هر رویداد، نیرو یا شرایطی كه به استرس جسمی یا عاطفی منجر شود) ایجاد می شود و اختلال خواب مزمن، بیش از 3 ماه طول می كشد كه به دلیل بیماری های زمینه ای ایجاد می شود.

وی با تاكید به رعایت بهداشت خواب گفت: قبل از خواب باید از كارهایی كه موجب افزایش هوشیاری ذهن می شود، پرهیز كرد. همچنین از محرك هایی مانند كافئین و قهوه و ... نباید استفاده كرد. چرت زدن روزانه محدود شود، و افراد شب هنگام در یك زمان مشخصی به رختخواب بروند.

استادیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی به بیان برخی از روش ها برای بهبود خواب سالمندان اشاره و تصریح كرد: در روش كنترل محرك ها، فرد سالمند، رختخواب را فقط به خواب اختصاص می دهد، یعنی تنها هنگام خواب (نه كارهایی همچون مطالعه و ...) به رختخواب می رود. همچنین با استفاده از روش محدودسازی، سالمند زمانی را كه در رختخواب می گذراند، محدود می كند؛ برای مثال اگر شخص 7 ساعت خواب مفید شبانه دارد، باید فقط 7 ساعت و 15 دقیقه در رختخواب بماند. شاید این روش ها ابتدا فرد را دچار محدودیت خواب كند، اما به تدریج خواب آن ها منظم می شود. وی با تاكید بر تنظیم خواب شبانه با روش های غیردارویی افزود: انجام تمرین های آرام بخش، قرار گرفتن در معرض نور افتاب در روز و ... نیز به بهبود خواب شبانه كمك می كند.

انتهای پیام